16
Tiêu điểm
Quốc tế -
ThứHai 1-6-2020
ĐỖTHIỆN
N
gày 28-5, Quốc hội
Trung Quốc (TQ) đã
chính thức thông qua
quyết định về thiết lập và cải
thiện hệ thống pháp lý cùng
các cơ chế thực thi dành cho
Hong Kong để đảm bảo an
ninh quốc gia với 2.878 phiếu
thuận và một phiếu chống.
Nhiều quốc gia lập tức lên
tiếng phản đối kịch liệt, chỉ
tríchđại lục xâmphạmnghiêm
trọng quyền tự quyết và độc
lập của Hong Kong.
Theo TS Nguyễn Thành
Trung, Giám đốc Trung tâm
Nghiên cứu quốc tế (SCIS),
ĐH KHXH&NV TP.HCM:
Dự luật an ninh mới sẽ tác
động sâu sắc đến quan hệ
giữa đại lục và Hong Kong
cũng như quan hệ giữa TQ và
cộng đồng quốc tế thời gian
tới. Tính độc lập và quyền tự
quyết của đặc khu này cũng
được đặt lên bàn cân.
Quyết định mới là gì?
.
Phóng viên
:
Xin ông có
thể giải thích những điểm
chính của quyết định mà TQ
vừa thông qua. Vì sao TQ ra
quyết định này và thông qua
Quốc hội rất nhanh chóng?
+TS
NguyễnThànhTrung
:
Quyết định này được hiểu
ngắn gọn là Quốc hội TQ sẽ
soạn dự luật về an ninh quốc
gia cho Hong Kong gồm các
nội dung sau đây: Cấm các
hành vi ly khai, lật đổ, khủng
bố, âm mưu với các thế lực
bên ngoài can thiệp vào Hong
Kong cũng như các hành vi
đe dọa nghiêm trọng an ninh
quốc gia. Vấn đề ở đây là cơ
quan soạn thảo dự luật này là
cơ quan lập pháp đại lục thay
vìHongKong. Dođó, các định
nghĩa cũng như phạm vi về
những loại hành vi trên sẽ do
Quốc hội TQ ban hành, khó
tránh khỏi khác biệt với định
nghĩa mà hệ thống lập pháp
độc lập của Hong Kong đưa
ra. Điều này cũng dẫn đến e
ngại về khả năng hình sự hóa
những hành vi trước đây được
coi là thuộc về vi phạm hành
chính ở đặc khu này.
Quyết định soạn dự luật
được thông qua nhanh chóng
ở kỳ họp Quốc hội hôm 28-5
xuất phát từ việc chính quyền
Hong Kong không thể thông
qua các đạo luật liên quan
tới an ninh trong nhiều năm
Tương lai Hong Kong bất định
sau luật an ninh mới
Câu hỏi Hong Kong còn giữ được tính độc lập và quyền tự quyết hay không sau khi luật an ninhmới
được ban hành vẫn chưa có lời giải đáp.
Dự luật mới có phù hợp với
Luật Cơ bản Hong Kong?
Theo TS Nguyễn Thành Trung, dù Bắc Kinh lẫn Hong Kong
đều nói quyền của người Hong Kong hay nguyên tắc “một
quốc gia, hai chế độ” không bị luật an ninh mới ảnh hưởng,
đây nhiều khả năng chỉ là lời trấn an của chính quyền Bắc
Kinh và Hong Kong. Việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội TQ,
thay vì cơ quan lập pháp Hong Kong, sẽ phụ trách soạn thảo
chi tiết nội dung dự luật an ninh đã vi phạmĐiều 23 Luật Cơ
bản Hong Kong - văn bản có vai trò giống hiến pháp thu nhỏ
của thành phố này.
Điều 23 nêu rõ chính quyền Hong Kong phải tự ban hành
luật an ninh của riêngmình. Điều 18 cũngquy địnhbất kỳ đạo
luậtmà chínhquyềnBắc Kinhmuốn ápdụngmà không thông
qua cơ quan lập pháp Hong Kong cũng phải liên quan đến
những vấn đề quốc phòng hay ngoại giao. Theo thỏa thuận
trao trả Hong Kong Trung-Anh ký vào năm 1997, những nội
dung ghi trong Luật Cơ bản sẽ không thay đổi trong 50 năm.
Do đó, việc Quốc hội TQ giành quyền chủ động ban hành
luật liên quan đến an ninh cho Hong Kong làm cho nhiều
người lo ngại là chính sách không thay đổi trong 50 năm đã
kết thúc dù Bắc Kinh đã sử dụng một cái tên rất dài là“Quyết
định về thiết lập và cải thiện hệ thống pháp lý cùng các cơ
chế thực thi dành cho Hong Kong để đảm bảo an ninh quốc
gia” vẫn không giấu được bản chất của vụ việc.
Người dân
Hong Kong
biểu tình
phản đối dự
luật an ninh
Hong Kong
mới ngày
22-5. Ảnh:
REUTERS
Hong Kong ngày 30-5 đã lên
tiếng phản đối việcMỹ rút quy
chếkinhtếđặcbiệtchođặckhu
này,cảnhbáoWashingtonđang
làm tổn hại nghiêm trọng mối
quanhệ tốt đẹpnhiềunămqua
củahai bên,
TânHoaXã
đưa tin.
Việc Quốc hội TQ
giành quyền soạn
thảo dự luật an ninh
Hong Kong ít nhiều
ảnh hưởng tới tính
toàn vẹn của Luật
Cơ bản Hong Kong
và mở đường cho
loạt can thiệp sâu
hơn từ đại lục vào
quá trình lập pháp
của Hong Kong
trong tương lai.
qua. Năm 2003, cơ quan lập
pháp Hong Kong phải hoãn
ban hành một dự luật liên
quan đến an ninh vì người
dân xuống đường biểu tình
phản đối, cho rằng dự luật
này sẽ hạn chế quyền tự do
cá nhân. Năm 2014, giới trẻ
xuống đường đòi cải cách
hệ thống chính trị kéo dài
hơn 70 ngày. Tháng 6-2019,
hơn 1 triệu người dân Hong
Kong tiếp tục biểu tình phản
đối luật dẫn độ tội phạm về
TQ đại lục.
Những diễn biến trên đang
làm Bắc Kinh mất kiên nhẫn
và đi đến quyết định cần phải
hành động trước khi quá
muộn. Dự luật an ninh mới
cũng nhận được sự tán đồng
của giới chức HongKong vốn
đã quá mệt mỏi với tình hình
bất ổn thời gian qua. Họ cho
rằng nếu không tái lập được
ổn định thì môi trường đầu
tư của Hong Kong sẽ bị ảnh
hưởng và các doanh nghiệp sẽ
chuyển sang các quốc gia khác
ổn định hơn như Singapore.
.
Quyết định này có giá trị
pháp lý và ý nghĩa gì đối với
TQ và Hong Kong? Từ quyết
định này chính phủ TQ sẽ có
những bước đi kế tiếp nào
với mục đích cụ thể ra sao?
+ Giờ vẫn còn quá sớm để
bàn về những ảnh hưởng của
dự luật mới do nó vẫn còn
trong giai đoạn soạn thảo.
Tuy nhiên, việc Quốc hội
TQ giành quyền soạn thảo
dự luật an ninh Hong Kong ít
nhiều ảnh hưởng tới tính toàn
vẹn của Luật Cơ bản Hong
Kong và mở đường cho sự
can thiệp sâu hơn từ đại lục
vào quá trình lập pháp của
Hong Kong trong tương lai.
Vấn đề không chỉ dừng lại
ở dự luật mà còn liên quan tới
cơ chế thực thi, tức cơ quan
thi hành pháp luật. Trong
tương lai có thể chính quyền
Bắc Kinh sẽ thiết lập các cơ
quan thi hành án tại Hong
Kong. Các cơ quan an ninh
TQ cũng có thể hoạt động ở
đây khi cần thiết.
Bên cạnh đó, ngành tư pháp
độc lập của Hong Kong cũng
bị sự xuất hiện của dự luật đặt
vào tình thế đầy thách thức
khi trong tương lai có thể phải
xét xử các vụ án liên quan
đến vi phạm an ninh Hong
Kong bằng các khái niệm và
định nghĩa của đại lục. Liệu
luật an ninh quốc gia có tính
hồi tố đối với những hành
vi thực hiện trước thời điểm
ban hành hay không cũng là
một vấn đề mà người Hong
Kong quan tâm.
Tương lai Hong Kong
ra sao?
.
Quan hệ TQ và Hong
Kong từ quyết định này sẽ
chuyển biến như thế nào trong
thời gian tới đây? Liệu sẽ có
xung đột vũ trang hay bạo
lực xảy ra?
+ Theo tôi, tình hình Hong
Kong sẽ diễn biến xấu hơn
trong thời gian tới. Các cuộc
biểu tình có thể leo thang bạo
lực hơn để chống lại việc ban
hành dự luật an ninh. Tôi
không cho rằng hơn 1 triệu
người, tức hơn 1/7 dân số
Hong Kong, từng sẵn sàng
biểu tình để chống lại luật
dẫn độ vào tháng 6-2019 sẽ
e ngại bị hệ thống tư pháp
đại lục xét xử.
Một hệ quả khác là có thể
hình thành một làn sóng di
dân khỏi Hong Kong nhưng
quy mô của nó lớn thế nào
phụ thuộc vào nội dung cụ
thể của luật an ninh mới. Tôi
e rằng sắp tới có thể nhiều
người Hong Kong sẽ tìm
kiếm cơ hội định cư ở các
quốc gia phương Tây. Ngoài
ra, có thể các nhà đầu tư nước
ngoài sẽ lo ngại dính líu đến
các hành vi có thể bị xem là
can thiệp đến an ninh Hong
Kong từ bên ngoài, bên cạnh
việc Hong Kong bị mất quy
chế kinh tế đặc biệt từ Mỹ
và các quốc gia phương Tây.
Những lo ngại này sẽ là động
lực để họ đi tìm môi trường
khác thuận lợi hơn.
.
Phương Tây bày tỏ quan
ngại với quyết định từ TQ.
Liệu luật an ninh mới sẽ ảnh
hưởng thế nào đối với hình
ảnh, uy tín của chính quyền
TQ trên trường quốc tế cũng
như quan hệ giữa nước này
với Mỹ và phương Tây?
+ViệcTQcan thiệp vào tình
hình Hong Kong, đi ngược
lại với thỏa thuận trao trả
Trung-Anh trước đây, chắc
chắn sẽ ảnh hưởng đến hình
ảnh, uy tín của nước này,
nhất là trong những cam kết
quốc tế mà TQ tham gia với
các quốc gia khác. Các quốc
gia phương Tây lo ngại TQ sẽ
sẵn sàng từ bỏ cam kết một
khi muốn thúc đẩy các lợi ích
của riêng mình.
Hiệnmộtsốquốcgiaphương
Tây đã tuyên bố không xem
Hong Kong là lãnh thổ tự trị
đặc biệt nữamà chỉ xemHong
Kong nhưmột thành phố bình
thường của TQ. Tổng thống
Mỹ Donald Trump cũng vừa
tuyên bố rút lại quy chế kinh
tế đặc biệt cho Hong Kong.
Mất quy chế kinh tế đặc biệt
đồng nghĩa những hạn chế
và thuế quan mà Mỹ đang
áp dụng với TQ trong thương
chiến Mỹ-Trung có thể được
mở rộng lên cả các hàng hóa
HongKong trong thời gian tới.
TQ chắc chắn sẽ không vui
vẻ gì nếu Hong Kong bị đối
xử như vậy vì thành phố này
được coi là một nơi mà Bắc
Kinh tận dụng để hưởng các
ưu đãi kinh tế từ các quốc gia
phương Tây.
Tóm lại, căng thẳng giữa
TQ và phương Tây thời gian
tới sẽ quay xung quanh câu
chuyện là TQ vừa muốn
phương Tây coi Hong Kong
như khu tự trị đặc biệt, vừa
muốn phương Tây phải tôn
trọng các quyết định áp đặt
của TQ lên Hong Kong.
.
Xin cám ơn ông
.•
