11
Kinh tế -
ThứHai 8-6-2020
Đằng sau sự kiện Việt Nam
điện đàm cùng bộ tứ kim cương
Công nhân Việt Nam thích làmviệc tại các nhàmáy gần nhà trong khi công nhân Trung Quốc
chấp nhận làmxa hàng ngàn kilomet trongmột thời gian dài.
Tiêu điểm
PHƯƠNGMINH
thực hiện
T
rong nỗ lực tránh phụ
thuộc vào chuỗi cung
ứng Trung Quốc (TQ),
các nước đang lên kế hoạch
thành lập “mạng lưới kinh
tế thịnh vượng” bằng cuộc
đối thoại nhóm “Bộ tứ kim
cương” (nhóm QUAD). Bộ
tứ này bao gồm Mỹ, Úc,
Nhật Bản, Ấn Độ. Vừa qua,
QUAD đã có cuộc điện đàm
không chính thức với Việt
Nam (VN), Hàn Quốc và
New Zealand.
Trong góc nhìn của mình,
TS Burkhard Schrage, khoa
Kinh doanh và quản trị ĐH
RMIT VN, đánh giá đây là
cơ hội cho VN tham gia sâu
hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Việt Nam nên cạnh
tranh bằng sự khác biệt
.
Phóng viên:
Ông đánh giá
thế nào về cơ hội của VN khi
được mời tham gia cuộc điện
đàm với bộ tứ kim cương về
việc chống dịch COVID-19
và phục hồi sau dịch?
+ TS
Burkhard Schrage
:
TQ vẫn là nguồn nhập khẩu
chính cho các nước trong bộ tứ
kim cương với tỉ lệ 16%-25%
tổng nhập khẩu. Điều này tạo
ra một số sự phụ thuộc kinh
tế làm giảm đi tầm ảnh hưởng
về mặt kinh tế, chính trị và
ngoại giao của các nước này.
VN là ứng cử viên rất tốt để
giúp bộ tứkimcương giảmbớt
sự phụ thuộc vào TQ. Đây là
một quốc gia có nguồn nhân
lực dồi dào với kỹ năng tốt,
thiết lập được khá nhiều hiệp
định thương mại tự do, một
nền kinh tế linh hoạt có thể
đáp ứng nhanh chóng tốc độ
đổi mới sản phẩm.
Điều quan trọng đằng sau
lời mời VN thamgia thảo luận
cùng bộ tứ kim cương không
chỉ nằm trong động lực kinh tế
mà còn ở chỗ các thành viên
có cùng các mục tiêu về chính
sách thươngmại. VN còn phụ
thuộc vào hàng nhập khẩuTQ
hơn cả các nước trong bộ tứ
kim cương, do đó VN có các
lợi ích tương đồng các thành
viên trong nhóm này.
. Các nước như Ấn Độ,
Indonesia đang cạnh tranh rất
mạnh với VN để thu hút dòng
vốn đầu tư nước ngoài (FDI)
dịch chuyển bằng cách chuẩn
bị cơ sở hạ tầng, đi chào mời
trực tiếp các doanh nghiệp
Mỹ vào đầu tư…Vậy VN nên
đi theo bước này hay tạo ra
sự khác biệt nào, thưa ông?
+ Để cạnh tranh, tôi cho
rằng VN cần phải làm nhiều
hơn cả việc chuẩn bị một cơ
sở hạ tầng tốt. Vì đầu tư hạ
tầng là cần thiết nhưng không
phải là lợi thế cạnh tranh có
tính khác biệt.
Sự khác biệt nằm trong các
nhân tố như đề ra các quy định
khuyến khích đầu tư có năng
suất cao, hướng đến đầu vào
sản xuất và kinh doanh chất
lượng cao, tinh tế trong việc
phục vụ nhu cầu khách hàng.
Đặc biệt, tính khác biệt còn
nằm ở tính sẵn có các nhà
cung cấp lẫn các ngành công
nghiệp phụ trợ.
Khi VN có các nhân tố
khác biệt này so với Ấn Độ
và Indonesia thì chắc chắn có
lợi thế cạnh tranh quốc gia.
Chẳng hạn, các trang trại cà
phê VN có năng suất khoảng
2,3 tấn/ha, làmột trong những
nước có năng suất cao nhất,
trong khi Indonesia chỉ khoảng
1 tấn. Như vậy, VN có lợi thế
hơn Indonesia trong việc thu
hút dòng vốn FDI trong ngành
công nghiệp cà phê.
Vẫn còn nhiều
rào cản “đại bàng”
đến làm tổ
.
Gần đây các nhà đầu tư
đều bày tỏ tin tưởng, coi VN
là điểm đến an toàn nên có
cơ hội đón sóng đầu tư hậu
COVID-19. Song để thu hút
các “đại bàng” đến làm tổ
không dễ, thưa ông?
+ Hãy xem xét quyết định
gần đây của Apple chọn VN
để sản xuất chiếc tai nghe
AirPods. Đây làmột kế hoạch
đã thực hiện dài hơi trước
đó chứ không phải bột phát.
Từ năm ngoái, các nhà cung
ứng củaApple gồmGoerTek,
Luxshare Precision Industry
và Inventec đã chạy đua xây
dựng nhà máy tại VN.
Đáng chú ý hơn, Merry
Electronics, nhà cung cấp
linh kiện âm thanh quan trọng
cho AirPods, cũng đang xây
dựng một địa điểm sản xuất
gần các nhà cung ứng trên tại
VN. Như vậy,Apple đang dần
hoàn thiện chuỗi cung ứng
âm thanh tại VN, do đó gia
tăng đáng kể giá trị gia tăng,
dịch chuyển từ “Assembled
in Vietnam” (lắp ráp tại VN)
sang “Made inVietnam” (sản
xuất tại VN).
Khi VN đã có công nghệ
và năng lực sản xuất các tai
nghe chất lượng cao, không
có lý do nào không hấp dẫn
các nhà sản xuất tai nghe khác
đếnVN. Đây chỉ là một ví dụ.
Trên thực tế đã có các cụm
công nghiệp đủ các lĩnh vực
đã được hình thành hay chớm
nở tại VN. Bằng việc xem
xét các cụm công nghiệp này
và hiểu được thế mạnh cạnh
tranh của chúng cả hiện tại
lẫn tương lai sẽ là cơ sở để
Chính phủ tập trung vào việc
thu hút dòng vốn FDI.
. TQ làmột công xưởng lớn.
Nếu VN đón làn sóng đầu tư
dịch chuyển từ TQ sang, VN
cần lưu ý điều gì?
+ Có rất nhiều điều quyến
rũ các tập đoàn đa quốc gia
chuyển nhà máy từ TQ sang
VN. Chẳng hạn, chi phí nhân
công tại VN chỉ khoảng 3
USD/giờ, thấp hơn một nửa
so với TQ là 6,5 USD/giờ.
VNcó nhiều hiệp định thương
mại tự do và nền giáo dục tốt.
Tuy nhiên, còn rất nhiều
rào cản để vượt qua TQ. Điển
hình, lực lượng lao động TQ
lớn hơn 14 lần so với VN.
Thêm nữa là sự khác biệt về
văn hóa. Các công nhân VN
thích làm việc tại các nhà
máy gần nhà, trong khi công
nhân TQ chấp nhận làm xa
hàng ngàn kilomet trong một
thời gian dài. Vì khả năng
này cũng giúp giải thích một
phần hình thành những khu
vực sản xuất lớn tại các thành
phố TQ như Thâm Quyến
hoặc Quảng Châu.
Chẳnghạn,nhàmáyFoxconn
tại Thâm Quyến có đến
300.000-450.000 công nhân
làm việc cũng nhờ vào lực
lượng lao động chấp nhận
đi làm xa. Nhà máy có kích
cỡ sản xuất lớn phản ánh một
nền kinh tế quy mô để tăng
tính cạnh tranh. Và do đó,
TQ dẫn đầu thế giới về sản
xuất khi chiếm đến 70% sản
lượng hay 85% năng lực sản
xuất đèn Giáng sinh.
Khó có thể tưởng tượng
VN có thiết lập một nhà máy
tương tự về quy mô lớn đến
vậy. Tuy nhiên, như tôi đã
phân tích ở trên, VN vẫn có
thể thay thế TQ là cơ sở sản
xuất cho các tập đoàn đa quốc
gia dựa trên lợi thế riêng có
của mình. Tôi rất lạc quan
VN đóng vai trò quan trọng
gia tăng giá trị trong chuỗi
cung ứng toàn cầu.
. Xin cám ơn tiến sĩ.•
Nhiều ông lớn
nước ngoài
tiếp tụcmở
rộng đầu tư
tại Việt Nam.
Trong ảnh:
Công nhân
Samsung với
điện thoại
thôngminh
sản xuất tại
nước ta.
Ảnh: SS
Lập tổ công tác đặc
biệt đón nhà đầu tư
Thủ tướng Chính phủ mới
đây đồng ý thành lập tổ công
tác đặc biệt với một tư duymới
đểđón sóng chuyểndịchdòng
vốn đầu tư nước ngoài đang
chuyển hướng mạnh mẽ sau
dịchCOVID-19.Thủ tướnggiao
bộ trưởng Bộ KH&ĐT chủ trì
cùng lãnh đạomột số cơ quan.
“Khi các nước đang cạnh
tranh quyết liệt, chúng ta phải
có các ưu đãi mang tính cạnh
tranh. Thu hút đầu tư có chọn
lọc, hướng vào các tậpđoànđa
quốcgialớn,côngnghệcao,hiện
đại, thân thiệnmôi trường, đổi
mới sáng tạo, cógiá trị gia tăng
cao...” - Thủ tướng nói.
Trên thực tế, doanh nghiệp
nhiềunướcđãtínhđếnphương
án chuyển đầu tư ra khỏi TQ
nhằm đa dạng hóa nguồn
cung, giảm thiểu rủi ro. Đơn
cửhai gã khổng lồ làGoogle và
Microsoft đang chuyểnmột số
dây chuyền sảnxuất từTQsang
VN. Bên cạnh đó, một số ông
lớn khác như Amazon, Home
Depot…bắt đầu coi VN làmột
trong những điểm đến.
“VNlàứng cửviên rất
tốt để giúp bộ tứkim
cươnggiảmbớt sự
phụ thuộc vàoTQ.”
Tiến sĩ
Burkhard Schrage
. Liệu rằng với hướng đi mới từ bộ tứ kim
cương để tái cấu trúc chuỗi cung ứng, VN có
khả năng thoát khỏi cái bẫy gia công, vốn chỉ
hưởng rất ít giá trị gia tăng?
+Trước đây, VN nhắm đến những nhà đầu
tư nước ngoài muốn tìm kiếm chi phí lao
động thấp. Song với xu hướng các nhà máy
tự động hóa ngày càng gia tăng đầy hấp dẫn
thì chi phí lao động trở nên không đáng kể,
mà chính kỹ năng lao độngmới là nhân tố để
các FDI lựa chọn điểm đến đầu tư.
Với việc giảm bớt yếu tố nhân công giá rẻ,
VN cần có chương trình phù hợp để nền kinh
tế tăng trưởngmột cáchổnđịnh và bền vững.
Nói cách khác, nâng cao kỹ năng và tay nghề
lực lượng lao động là một tiền đề cơ bản để
nắmbắt giá trị trongchuỗi cungứng toàncầu.
Đi liền với đó là những cải cách chính sách, mà
cần sự tham gia của các bên từ chính quyền,
khu vực tư đến người lao động.
Tuynhiên,tôicóchútbănkhoănvềtínhthực
thicáckhíacạnhkhácnhưcảicáchgiatăngtính
minhbạch,cảithiệnhiệusuấtkhuvựccông,hay
những nỗ lực cải cách thể chế vẫn còn chậm.
Nhân công giá rẻ không còn là lợi thế hàng đầu
ApplechọnViệtNamđểsảnxuấtchiếctainghe
AirPods.Ảnh: CNET
