16
ĐỖTHIỆN
B
ìnhluậnvềdựluậtHảicảnh
Trung Quốc (TQ) đang
gây lo ngại cho dư luận
quốc tế thời gianqua, tướnghai
saoDanielSchaeffer(Pháp,
ảnh)
nhận định
Bắc Kinh
muốn sử
dụng Hải
cảnh như
một lực
lượngthực
thi pháp
luật đối với các vùng biển
TQ tuyên bố có chủ quyền.
Bắc Kinh muốn áp đặt sự
quản lý của Hải cảnh với
vùng biển của nước khác.
Phục vụ chiến thuật
“cherry-pick”
.
Phóngviên
:
LuậtHải cảnh
TQ có ý nghĩa gì với chiến
lược bành trướng BiểnĐông?
+Tướng
Daniel Schaeffer
:
Mọi người đều biết, và cũng
giống như thẩm phán về hưu
AntonioCarpiocủaPhilippines
từng nhận xét, TQ đang thực
thi chiến thuật “cherry-pick”
(tạm dịch: Chọn lọc cái có
lợi và lờ đi cái có hại) trong
việc giải thích và áp dụng luật
pháp quốc tế về biển. TQ chỉ
lựa những gì có lợi cho họ,
trong khi xem thường hoặc
bóp méo cách viết và diễn
giải những điều khoản khác
vốn được (cộng đồng quốc
tế) thống nhất.
TQ cho đến nay vẫn từ chối
việc tuân thủ phán quyết của
TòaTrọng tài quốc tế tạiHague
(Hà Lan) vào năm 2016 vụ
kiện của Philippines. Vì vậy,
với thuật ngữ mà TQ gọi là
“các quần đảoNamhải” được
phân định bằng đường chín
đoạn hay đường lưỡi bò, TQ
vẫn tiếp tục đơn phương cho
rằng họ có quyền tài phán ở
một tương lai mà nước này
mong muốn như trên.
. Luật mới giúp ích gì cho
Hải cảnh TQ?
+ Luật mới giúp TQ củng
cố những khả năng của lực
lượng Hải cảnh mà so với
hiện nay họ chưa có, nhằm
cáo buộc các nướcĐôngNam
Á đang hoạt động trong EEZ
hợp pháp của họ ở Biển Đông
là những “kẻ xâmphạm” biển
của TQ chiếm giữ. Hơn thế,
tình hình sẽ trở nên tệ hại hơn
một khi các tòa án về các vụ
kiện hàng hải của TQ tự trao
cho mình thẩm quyền quốc
tế để đưa ra các phán quyết.
Lý do là khi Hải cảnh TQ xác
định các trường hợp mà họ
gọi là xâm phạm chủ quyền
thì “những ai xâm phạm chủ
quyền” sẽ bị kiện ra tòa. Điều
đó có nghĩa TQ luôn nỗ lực để
chối bỏ quyền lợi hợp pháp,
thậm chí là muốn tước đoạt
những quyền lợi ấy của các
nước ven biển khác trong
EEZ của họ.
Từng bước áp đặt
các nước
. Luật Hải cảnh rồi sẽ được
thực thi như thế nào?
+ Khi dự luật được thông
qua, Bắc Kinh sẽ đưa ra một
giai đoạn nào đó mà chúng ta
chưa thể đoán định nhằmcảnh
báo các nước khác. Sau đó,
dựa vào luật nội địa này, lực
lượng Hải cảnh TQ sẽ tháo
dỡ tất cả công trình kiến trúc,
cấu trúc, hoặc các loại thiết
bị cố định hoặc thả nổi của
nước khác ở Biển Đông mà
TQ đơn phương xem là xâm
phạm vùng biển của họ, tức
là đường lưỡi bò.
Điều đó có thể dẫn tới các
vụ đụng độ trên biển khi Hải
cảnh TQ chống lại ngư dân,
các cơ sở khai thác dầu khí,
thậm chí là các cơ sở hoạt
động trong khuôn khổ liên kết
(giữa nhiều nước hay nhiều cá
nhân, tổ chức) của các nước.
Ngoài ra, các cuộc đụng độ
cũng sẽ có thể diễn ra ở tất
cả đảo nhỏ biệt lập mà TQ
chưa chiếm đóng.
. Trong tình huống đối đầu
xảy ra, Hải cảnh TQ có được
xem làmột lực lượng quân sự?
+Năm2018, lực lượng Hải
cảnh TQ được chuyển giao
sang cho lực lượng Vũ cảnh,
đồng thời trực thuộc quyền
chỉ huy trực tiếp của Quân
ủy Trung ương TQ. Phía Mỹ
đã tuyên bố rất rõ ràng rằng:
Với những điều kiện hiện nay
(của Hải cảnh TQ), phía Mỹ
xem lực lượng này như một
cơ quan quân sự (tức là lực
lượng vũ trang). Vì vậy, trong
tình huống đối đầu xảy ra, Hải
cảnh TQ có thể sẽ bị phía Mỹ
đối xử như những mục tiêu
quân sự. Mỹ cũng nói rằng
trong khuôn khổ Hiệp ước
Phòng vệ lẫn nhau (MDT)
với Philippines, Washington
sẽ đến và bảo vệ Manila nếu
họ bị phía TQ tấn công trên
biển. Vấn đề nằm ở chỗ, nếu
Hải cảnh TQ tấn công vào
đảo Thị Tứ (do Philippines
chiếm đóng) thì phía Mỹ sẽ
không thể đến kịp để bảo vệ
người dân trên đảo và ở khu
vực xung quanh.
Tất cả phân tích tôi nêu
trên cho thấy luật Hải cảnh
TQ đang được che đậy bởi
một lớp vỏ bọc mà TQ gọi
là đảm bảo an ninh, an toàn
và thực thi pháp luật ở một
vùng biển quốc tế không phải
là “ao nhà” của TQ nếu soi
chiếu theo luật quốc tế. Về
bản chất, một khi được đưa
vào thực tế thì nó sẽ làm gia
tăng sự bất ổn ở Biển Đông.
. Xin cám ơn ông.
•
Quốc tế -
ThứNăm10-12-2020
hầu hết khu vực Biển Đông.
Vì vậy, TQ cho rằng chính
lực lượng Hải cảnh mới có
vai trò thực thi pháp luật ở
khu vực đường lưỡi bò, chứ
không phải lực lượng Hải
quân TQ.
Theo dự luật, lực lượng Hải
cảnh TQ sẽ thực thi pháp luật
ở khắp khu vực (đường lưỡi
bò). Đây là một thủ thuật mới
và có tính tương hỗ nhằm
củng cố lòng tin rằng toàn bộ
khu vực đường lưỡi bò là của
TQ. Bắc Kinh, cũng qua thủ
thuật này, muốn cả thế giới
tin rằng TQ có chủ quyền ở
hầu hết Biển Đông và điều
đó không thể chối cãi.
Tuy nhiên, sự thật thì vùng
biển đường lưỡi bò không phải
thuộc chủ quyền củaTQ. Biển
Đông có những vùng biển
quốc tế và nó không thuộc
thẩm quyền quản lý của (Hải
cảnh) TQ. Có những trường
hợp Liên Hợp Quốc ủy quyền
giám sát thực thi pháp luật ở
một vùng biển quốc gia nào
đó (nhưng TQ không thuộc
trường hợp như vậy - PV).
Luật Hải cảnh của TQ rõ
ràng là một thủ thuật nhằm
củng cố sự kiểm soát của họ
ở Biển Đông mà không gây
ra chiến tranh.
Căng thẳng sẽ
leo thang
. Luật Hải cảnh của TQ có
thể tác động như thế nào đến
an ninh khu vực?
+ Theo các điều khoản của
dự luật thì lực lượng Hải cảnh
TQsẽ giámsát và thực thi pháp
luật nội địa của TQ ở hầu hết
các khu vựcBiểnĐông, vốn là
vùng đặc quyền kinh tế (EEZ)
của các nước khác (theo Công
ước Liên Hợp Quốc về Luật
Biển - UNCLOS) nhưng bị
TQ cho rằng nằm trong yêu
sách đường lưỡi bò phi pháp
của họ. Hệ quả là những căng
thẳng vốn đã hiện hữu giữa
TQ với Việt Nam, Malaysia,
Indonesia và Philippines sẽ
trầm trọng hơn.
Một điều nữa cũng cần được
nhấn mạnh khi nhìn về luật
Hải cảnh lần này, đó là Bộ
quy tắc ứng xử về Biển Đông
(COC) mà các nướcASEAN
và TQ đang đàm phán. (Hiện
nayTQmuốn đưa những điều
khoản nguy hiểm vào bộ quy
tắc này như không đưa quần
đảo Hoàng Sa vào phạm vi
điều chỉnh; lờ đi phán quyết
của Tòa Trọng tài; không lấy
UNCLOS làm nền tảng; và
không chấp nhận từ bỏ yêu
sách đường lưỡi bò - PV).
Nếu không cẩn trọng và
COC ngày nào đó được thông
qua, nó sẽ giúp TQ tăng sức
mạnh để có thể chống lại
các quốc gia ven biển khác ở
Biển Đông. Ngoài ra, bộ quy
tắc cũng trao thêm sức mạnh
để TQ chối bỏ các quyền lợi
hợp pháp của các nước ven
biển khác đối với EEZ của
những nước này. Như vậy, có
thể thấy bằng việc giao cho
lực lượng Hải cảnh nhiệm vụ
giám sát và thực thi luật pháp
ở hầu hết diện tích Biển Đông
(thông qua luật Hải cảnh), TQ
đã chính thức chuẩn bị cho
TàuHải cảnh TrungQuốc trongmột lần tấn công phi pháp tàu kiểmngư Việt Namở BiểnĐông. Ảnh: USNI/ALAMY (XINHUA)
TướnghaisaoDanielSchaeffer
từng tốt nghiệp Trường võ bị
Saint-Cyr ởPhápvàonăm1965.
Ông từng trải qua nhiều cương
vị quan trọng trong hợp tác
quân sự của Pháp, trong đó
có vị trí cố vấn của Bộ Quốc
phòng Pháp. Ông là cũng là
cựu tùy viên quân sự Pháp tại
Thái Lan, Việt Nam và TQ.
Tiêu điểm
TQ luôn nỗ lực để
chối bỏ quyền lợi
hợp pháp, thậm
chí là muốn tước
đoạt những quyền
lợi ấy của các nước
ven biển khác trong
EEZ của họ.
Tướng Pháp chỉ ra “vỏ bọc” của
dự luật Hải cảnh Trung Quốc
Cựu cố vấn của BộQuốc phòng Pháp cho rằng Trung Quốc đang thực thi chiến thuật “cherry-pick”
để biến BiểnĐông thành “ao nhà” một cách phi pháp.
. Giải phápmà các quốc gia ASEANnên
thựchiệnđểchốnglạiâmmưucủaTQlàgì?
+ Các quốc gia ASEAN nên cân nhắc
việc dừng các cuộc đàm phán về COC,
trừ khi có thể yêu cầuTQ chấp nhận đưa
phánquyết năm2016vào trongnội dung
COC. Ngoài ra, các nước nên tiến hành
tố cáo TQ trước Liên Hợp Quốc, rằng TQ
muốn thực thi pháp luật trên một vùng
biển quốc tế mà nước này không được
côngnhậnquyềntàiphán.TQcũngkhông
được bất kỳ ai có thẩm quyền ủy quyền
để thực hiện các hoạt động như vậy.
Bên cạnh đó, phải tiếp tục duy trì sự
hiện diện mạnh mẽ của không quân và
hải quân được liên kết giữa các quốc gia
trên khắp trong và ngoài Biển Đông để
TQ không thể có cơ hội nhúng tay vào
vùng hàng hải quốc tế đó. Song song
đó, các nước phải cố gắng thuyết phục
để TQ hiểu rằng việc loại bỏ tham vọng
của Bắc Kinh ở Biển Đông sẽ không dẫn
đến hệ quả là quyền được lên tiếng và
thảo luận của họ với các quốc gia Đông
Nam Á liên quan đến vấn đề chủ quyền
ở các đảo nhỏ biệt lập.
Các nước Biển Đông, dưới ngọn cờ
của Liên Hợp Quốc, cũng cần kêu gọi
các nước khác thực hiện các cuộc tuần
tra chung ở phạm vi các vùng biển cả ở
Biển Đông sau khi đã vẽ ra giới hạn của
các vùng EEZ (mà các nước được hưởng
theo luật quốc tế). Các cuộc tuần tra
chung nhắmvàomục đích chống lại các
hoạt động phạm tội.
Tôi cũngnghĩ cácnước cần tăngcường
mốiquanhệtốthơnđốivớiNga,bởivìNga
có thể hoạt động như một chất xúc tác.
Các nước Đông NamÁ (như Philippines,
Malaysia,ViệtNam…) cũngcó thểkêugọi
hợp tác vớiTQởBiểnĐôngvề kinh tếhay
thămdò, khai thác dầu khí với điều kiện
tiên quyết là trong các văn kiện hợp tác,
Bắc Kinh thừa nhận khu vực hợp tác là
EEZ của các nước chứ khôngphải củaTQ.
Các giải pháp tiềm năng
