16
Quốc tế -
ThứHai 11-1-2021
Tiêu điểm
ĐĂNGKHOA
T
ổng thống Mỹ Donald
Trump đã camkết chuyển
giao quyền lực theo trình
tự cho Tổng thống đắc cử Joe
Biden và sẽ rời Nhà Trắng
ngày 20-1. Tuy nhiên, theo
đài
Fox News
, Chủ tịch Hạ
viện Nancy Pelosi và lãnh
đạo phe Dân chủ tại Thượng
viện - ông Chuck Schumer
đang nỗ lực để ông Trump
phải ra đi sớm hơn theo Tu
chính án 25 Hiến pháp Mỹ,
vì lo rằng để ông ở vị trí
tổng thống tới ngày 20-1 thì
quá rủi ro.
Bị phế truất hay
bị luận tội?
Không chỉ phe Dân chủ
mà nhiều nghị sĩ Cộng hòa
- trong đó có thượng nghị
sĩ Lisa Murkowski, thượng
nghị sĩ Ben Sasse, hạ nghị
sĩ Tim Ryan ủng hộ phế truất
ông Trump.
Nhiều nghị sĩ đề xuất nhiều
phươngphápkhác nhauđể phế
truất ông Trump, trong đó có
yêu cầu PhóTổng thốngMike
Pence kích hoạt Tu chính án
thứ 25 trong Hiến pháp Mỹ.
Theo đó, phó tổng thống có
quyền thay thế vị trí tổng thống
khi phó tổng thống hoặc đa
số thành viên nội các tuyên
bố tổng thống không phù hợp
với vị trí này. Tuy nhiên, tổng
thống có thể bắt bẻ cáo buộc
này và yêu cầu Quốc hội bỏ
phiếu về chuyện này.
Một khả năng khác là luận
tội ông Trump. Dự kiến ngày
11-1 (giờ địa phương), một dự
thảo nghị quyết luận tội ông
Trump sẽ được công bố trước
Hạ viện. Dự thảo này đã được
Nếu không bị luận tội hay bị phế truất, Tổng thống Donald
Trump sẽ rời Nhà Trắng sau chín ngày nữa. Theo nhà báo
Stephen Collinson của đài
CNN
thì chín ngày còn lại sẽ vô
cùng nhạy cảm và đáng ngại với nước Mỹ khi Tổng thống
Trump kiêm tổng tư lệnh quân đội đã biết rõ số phận chính
trị cũng như những nguy cơ của mình. Trong thời gian chín
ngày này, ông Trump vẫn sở hữu mọi quyền hành tổng thống
cùng “chiếc cặp hạt nhân” chứa mã kích hoạt vũ khí hạt
nhân.
Ông Douglas Brinkley - nhà sử học về tổng thống lo ngại
về nguy cơ xảy ra điều đáng tiếc mà một tổng thống với tâm
lý đang trong giai đoạn nhạy cảm, bất ổn có thể gây ra trong
vài ngày còn lại. GS Michael Gerhardt tại ĐH North Carolina
(Mỹ) thì lo ngại điều tệ nhất trong nhiệm kỳ ông Trump có
thể vẫn còn phía trước.
Trước mắt, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cho biết bà đã
nói chuyện với Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên
quân Mỹ Mark Milley để đảm bảo “một vị tổng thống thiếu
ổn định không kích hoạt các hành động quân sự thù địch hay
tiếp cận mã tấn công hạt nhân và chỉ đạo một cuộc tấn công
hạt nhân phủ đầu”.
Tuy nhiên, đài
RT
ngày 9-1 dẫn lời một chuyên gia kiểm
soát vũ khí cấp cao của Mỹ rằng ông Trump không thể bị
phong tỏa khỏi việc kích hoạt hạt nhân nếu ông quyết định
làm vậy. Hay nói cách khác, theo chuyên gia Fred Kaplan,
ông Trump hoàn toàn có thể “cho nổ tung thế giới” mà
không ai có thể chặn lại.
“Nếu ông Milley thành thật trong câu trả lời thì ông ta phải
nói với bà Pelosi rằng không có biện pháp phòng ngừa chính
thức nào cả, rằng thực tế hệ thống kiểm soát chỉ huy hạt nhân
được thiết kế để cho phép tổng thống và chỉ tổng thống được
kích hoạt vũ khí hạt nhân càng nhanh càng tốt” - chuyên gia
Kaplan giải thích.
Lý do theo chuyên gia Kaplan, thẩm quyền hạt nhân trao
cho tổng thống được quy định từ thời Chiến tranh lạnh. Bối
cảnh khi đó là trong trường hợp kẻ thù tấn công hạt nhân,
tổng tư lệnh quân đội Mỹ có thể quyết định đáp trả chỉ trong
vài phút. Đáng chú ý là thẩm quyền này không có sự phân
biệt giữa việc đáp trả một vụ tấn công hay chủ động tấn công
hạt nhân phủ đầu. “Trong cả hai trường hợp, tổng thống
có được sự độc quyền kiểm soát không bị cản trở” - theo
chuyên gia Kaplan.
Năm 2017 đảng Dân chủ cũng từng cố gắng loại bỏ sự
kiểm soát của ông Trump với vũ khí hạt nhân Mỹ. Một nhóm
nghị sĩ ở Hạ viện và Thượng viện đã giới thiệu dự luật “Hạn
chế sử dụng vũ khí hạt nhân trước” với điều kiện là vũ khí
hạt nhân sẽ chỉ được sử dụng đánh phủ đầu sau khi nước Mỹ
chính thức tuyên bố chiến tranh với nước nào đó.
Trong cuộc điều trần ở Thượng viện tháng 11-2017, tướng
về hưu Robert Kehler - cựu tư lệnh Bộ chỉ huy Chiến lược
Mỹ nói rõ rằng các cố vấn có thể khuyên tổng thống về việc
sử dụng vũ khí hạt nhân nhưng tổng thống có quyền quyết
định thời điểm kết thúc chiến dịch hạt nhân khi cần thiết và
không có nghĩa vụ phải nghe lời bất cứ ai.
Năm 2019, thêm dự luật thứ hai nhằm ngăn tổng thống sử
dụng vũ khí hạt nhân mà không có sự đồng ý của Quốc hội
nhưng cũng không được thông qua.
ĐĂNG KHOA
Phó Tổng thốngMike Pence kiêmChủ tịch Thượng viện (đảng Cộng hòa -
trái
) và Chủ tịchHạ viện
Nancy Pelosi (đảngDân chủ -
phải
) tại cuộc họp lưỡng viện nhằmchứng nhận phiếu đại cử tri
trong cuộc bầu cử tổng thống vừa rồi vào ngày 6-1. Ảnh: AP
Theo đài
CBS News
, một số cố vấn Nhà Trắng đã trao đổi
với các thành viên nội các cấp cao của ông Trump, trong đó
có Phó Tổng thống Mike Pence, Bộ trưởng Tài chính Steven
Mnuchin, Chánh Văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows, rằng
ôngTrump sẽ không từ chức. ÔngTrump sẽ không trao quyền
lực lại cho ông Pence và yêu cầu ông Pence ân xá cho mình.
Hiện ông Trump vẫn tiếp tục hỏi các cố vấn cấp cao về khả
năng ông tự ân xá chomình trước khi rời nhiệmsở. ÔngTrump
lo ngại nguy cơ ông bị vướng víu luật pháp sau khi rời Nhà
Trắng. Tuy nhiên, theo một văn bản nội bộ năm 1976 của Văn
phòng tư vấn luật pháp (OLC - có nhiệm vụ tư vấn luật pháp
cho tổng thống và toàn bộ các cơ quan nhánh hành pháp)
thuộc BộTưphápMỹ, tổng thống không thể tự ân xá chomình.
TrongtrườnghợpôngTrump
bịluậntộithìhailuậtsưchínhsẽ
bảovệông làôngRudyGiuliani
và ông Alan Dershowitz, theo
nguồn tin của
CNN
. Hai nhân
vật này cũng là những người
bảo vệ ông Trump trong cuộc
luận tội thứ nhất.
Có ý kiến cho rằng
đưa ông Trump ra
luận tội một lần nữa
trong vài ngày cuối
cùng của nhiệm
kỳ sẽ chỉ khiến đất
nước thêm chia rẽ.
Liệu ông Trump có phải ra đi
trước ngày 20-1?
Ông Trump đang đối mặt với hai nguy cơ: Bị phế truất trực tiếp hoặc bị luận tội dẫn tới phế truất.
một nhóm hạ nghị sĩ Dân chủ
soạn sẵn từ ngày 8-1 với cáo
buộc ông Trump “kích động
nổi dậy”. Cụ thể, phía Dân
chủ nhắc đến việc ông Trump
phát biểu kích động người ủng
hộ tràn vào tòa nhà Quốc hội,
gây áp lực buộc Chánh thư
ký bang Georgia - ông Brad
Raffensperger “tìm” đủ số
phiếu để đảo ngược kết quả
cuộc bầu cử tổng thống ở bang
này. Đảng Dân chủ cáo buộc
ông Trump “gây nguy hiểm
nghiêm trọng đến an ninh của
nướcMỹ và các thể chế quyền
lực”, “là mối đe dọa với an
ninh quốc gia, với dân chủ và
với hiến pháp”. Theo dự thảo
nghị quyết, các hành động
của ông Trump xứng đáng
bị phế truất và ông “không
đủ tư cách” tranh cử lần nữa.
180 hạ nghị sĩ đã ký đồng
ý với dự thảo nghị quyết luận
tội ông Trump, theo hạ nghị
sĩ Dân chủ Ted Lieu - một
trong những nhân vật soạn
dự thảo. Dự kiến Hạ viện sẽ
bỏ phiếu thông qua dự thảo
nghị quyết luận tội vào giữa
tuần này. Khả năng dự thảo
sẽ được thông qua vì Hạ
viện đang do đảng Dân chủ
kiểm soát.
Không dễ
Nếunỗ lựccủađảngDânchủ
thành công thì ông Trump sẽ
là tổng thống đầu tiên củaMỹ
hai lần bị luận tội. Trong năm
2019 ôngTrump từng đối mặt
với cuộc luận tội cáo buộc nhờ
Ukraine hỗ trợ loại bỏ đối thủ
JoeBiden trong cuộc chạy đua
vào Nhà Trắng, song đã được
Thượng viện tuyên trắng án.
Một số nguồn tin Cộng hòa
cho biết nguy cơ diễn ra một
cuộc luận tội thứ hai với ông
Trump là có thật. Hiện nhiều
nhân vật Cộng hòa ở Hạ viện
đang bị áp lực từ nhiều công
ty vận động hành lang đã giúp
tiền cho các chiến dịch tranh
cử của họ. Các công ty này đã
nói rõ sẽ cắt quan hệ với các
nhânvậtCộnghòađứngvềphía
ông Trump một khi có cuộc
bỏ phiếu về khả năng luận tội.
Tuy nhiên, cũng có nghị sĩ
Cộng hòa phản đối. Lãnh đạo
pheCộnghòa tạiHạviện - nghị
sĩKevinMcCarthychorằngđưa
ông Trump ra luận tội một lần
nữatrongvàingàycuốicùngcủa
nhiệmkỳ sẽ chỉ khiến đất nước
thêm chia rẽ. Ông McCarthy
cho biết ông định trao đổi với
ông Biden chuyện hợp tác để
“giảm nhiệt và thống nhất đất
nước để giải quyết các thách
thức của Mỹ”. Thượng nghị sĩ
Lindsey Graham đề nghị ông
Biden can thiệp với các nghị sĩ
Dân chủ cấp cao để bỏ chuyện
luận tội ông Trump.
Bản thân ông Biden không
công khai ủng hộ ý tưởng
luận tội ông Trump, dù cho
rằng ôngTrump là “một trong
những tổng thống bất tài nhất
trong lịch sử Mỹ”. Theo đài
ABC News
, khi được hỏi về
chuyện này, ông Biden chỉ
nói đây là quyền quyết định
của Quốc hội, còn ông sẽ tập
trung xử lý đại dịch.
Bên cạnh đó, nếu muốn
ông Trump bị kết tội, ngoài
nỗ lực của mình, đảng Dân
chủ còn cần đến sự hợp
tác của đảng Cộng hòa ở
Thượng viện vì đây là nơi
có thẩm quyền mở phiên tòa
xét xử và ra phán quyết với
ông Trump. Phán quyết cần
có 2/3 Thượng viện thông
qua, điều không dễ trong
bối cảnh tỉ lệ nghị sĩ Dân
chủ - Cộng hòa không chênh
lệch nhiều tại đây. Có thông
tin lãnh đạo phe đa số Cộng
hòa tại Thượng viện - ông
Mitch McConnell không chủ
trương gây thêm căng thẳng
trong nội bộ đảng, đặc biệt
khi nhiệm kỳ ông Trump chỉ
còn vài ngày. Tháng 2-2020,
Thượng viện đã tuyên ông
Trump trắng án trong phiên
tòa luận tội ông nhờ Ukraine
loại bỏ ông Biden.
Ngoài ra, khả năng Quốc
hội sẽ không đủ thời gian
để luận tội và phế truất ông
Trump. Hiện Thượng viện
vẫn đang trong thời gian
ngừng họp đến ngày 19-1,
đồng nghĩa sớm nhất Thượng
viện sẽ bắt đầu tiến trình luận
tội ông Trump chỉ một ngày
trước khi ông Trump trao vị
trí tổng thống lại cho ông
Biden. Nếu muốn Thượng
viện họp lại sớm thì phải
được toàn bộ thượng nghị
sĩ đồng ý, mà điều này thì
không dễ.•
Cặphạt nhân cóan toànkhỏi tay ôngTrumpnhưbàPelosi nói?
