6
là ba công dân đã được minh oan,
thuộc trường hợp đượcNhà nước bồi
thường theo pháp luật TNBTCNN.
Tại thời điểm này, pháp luật về
TNBTCNN chưa được hoàn thiện.
Trước đó, Thông tư 173 ngày 23-3-
1972 của TAND Tối cao quy định:
“Viên chức hay người đại diện hợp
pháp của cơ quan trong khi thi hành
nhiệm vụ, do hành vi liên quan chặt
chẽ đến công tác, được cơ quan phân
công mà gây thiệt hại cho người
khác thì cơ quan phải bồi thường
thiệt hại theo chế độ trách nhiệm
dân sự, rồi sau đó có quyền đòi hỏi
họ hoàn trả việc bồi thường đó theo
quan hệ lao động”.
Tinh thần của thông tư này được
tiếp tục áp dụng sau khi nước nhà
hoàn toàn thống nhất cho đến khi có
BLDS đầu tiên là BLDS năm 1995.
Trong vụ này ba mẹ con cụ May
chưa được Nhà nước bồi thường
cũng như phục hồi danh dự (xin lỗi
và cải chính công khai) theo BLDS
năm 1995, Nghị định 47 năm 1997,
Nghị quyết 388 năm 2003, BLDS
năm 2005, Luật TNBTCNN năm
2009 cũng như Luật TNBTCNN
năm 2017. Do vậy, Nhà nước phải
có TNBT và phục hồi danh dự cho
ba mẹ con cụ May mới phù hợp.
Bốn cơ sở vững chắc để
bồi thường
Thứ nhất, sau khi ra quyết định
đình chỉ điều tra (QĐĐCĐT) bị
can, về thủ tục pháp lý, cơ quan
tiến hành tố tụng (CQTHTT) phải
bàn giao các quyết định đó cho ba
mẹ con cụ May.
QĐĐCĐT bị can đối với ba mẹ
con cụMay chính là căn cứ xác định
TNBTCNN. Về thủ tục, ba mẹ con
cụMay không thể yêu cầuNhà nước
bồi thường nếu không hoặc chưa
nhận được các quyết định tố tụng
đó. Bởi lẽ pháp luật về TNBTCNN
từ trước cho đến nay đều quy định
người bị thiệt hại muốn được bồi
thường thì phải nộp đơn yêu cầu
cùng với văn bản làm căn cứ yêu
cầu bồi thường, văn bản này chính
là QĐĐCĐT bị can.
Theo thông tin trên báo chí
thì
VKSQS Quân khu 1 cho rằng đã
giao QĐĐCĐT bị can cho ba mẹ
con cụMay, trong khi đương sự cho
rằng mình chưa nhận được.
VKSQS Quân khu 1 nói 30 năm
nay ba công dân được địa phương,
cơ quan nơi công tác cho hưởng mọi
quyền lợi và chế độ, lý lịch tư pháp
của ba người không có tiền án, tiền
sự, không bị hạn chế bất cứ quyền
công dân nào. Từ đây cơ quan này
suy luận rằng ba mẹ con cụ May
đã nhận được các QĐĐCĐT bị
can. Đây là nhận định không thuyết
phục về quy trình giao nhận, tống
đạt văn bản, không đúng với thực
tiễn tố tụng.
Cơ quan này cho rằng ba mẹ con
cụMay vẫn đi làm bình thường, vẫn
được hưởng các chế độ của Nhà
nước nên không thuộc trường hợp
được phục hồi danh dự là không
đúng với pháp luật về TNBTCNN.
Thứ hai, nếu như VKSQS Quân
khu 1 không chứngminh được mình
đã giao QĐĐCĐT bị can cho ba mẹ
con cụ May thì xem như ba người
này chưa nhận được. Trường hợp
này được xem là trở ngại khách
quan, không tính vào thời hiệu yêu
cầu bồi thường, thời hiệu khởi kiện
yêu cầu Nhà nước bồi thường.
Cụ thể, theo khoản 3 Điều 6 Luật
TNBTCNN: Thời gian không tính
vào thời hiệu yêu cầu bồi thường
là khoảng thời gian trở ngại khách
quan theo quy định của BLDS làm
cho người có quyền yêu cầu bồi
thường không thể thực hiện được
quyền yêu cầu.
Khoản 1 Điều 156 BLDS 2015
quy định: Thời gian không tính
vào thời hiệu khởi kiện vụ án dân
ThSNGUYỄNTRƯƠNG TÍN
S
ố trước
Pháp Luật TP.HCM
có bài nêu ý kiến của VKS
quân sự (QS) Quân khu 1 về
việc không xin lỗi, bồi thường đối
với ba mẹ con cụ Nguyễn Thị May,
từng bị khởi tố, bắt tạm giam về
tội giết người. Cụ May năm nay đã
83 tuổi, trú phường Tân Giang, TP
Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng, kêu oan
suốt 30 năm qua.
Để rộng đường dư luận, chúng
tôi xin giới thiệu bài viết của ThS
Nguyễn Trương Tín, giảng viên bộ
môn Luật Trách nhiệm bồi thường
củaNhà nước (TNBTCNN), Trường
ĐH Luật TP.HCM.
Luật quy định phải
bồi thường
Việc VKSQS Quân khu 1 lấy lý
do thời hiệu yêu cầu bồi thường và
hết thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi
thường để từ bỏ TNBT, từ chối xin
lỗi trong vụ này là không phù hợp
về đạo lý và lẽ công bằng.
Theo hồ sơ, tháng 3-1991,VKSQS
Quân khu 1 đã đình chỉ điều tra bị
can đối với ba mẹ con cụMay, nghĩa
Mẹ con cụMay trao đổi với luật sư
(trái)
hỗ trợ pháp lý chomình. Ảnh: TUYẾNPHAN
Phải bồi
thường cho
3 mẹ con 30
năm kêu oan
ThS Nguyễn Trương Tín cho rằng lý do
VKS quân sựQuân khu 1 đưa ra để không
bồi thường và xin lỗi bamẹ con cụMay là
không đúng luật.
sự là khoảng thời gian xảy ra trở
ngại khách quan làm cho chủ thể
có quyền khởi kiện không thể khởi
kiện trong phạm vi thời hiệu.
Trong vụ này, trở ngại khách
quan làm cho ba mẹ con cụ May
không thể yêu cầu cũng như khởi
kiện yêu cầu Nhà nước bồi thường
là do tắc trách của cơ quan tố tụng
và lỗi thuộc về Nhà nước.
Thứ ba, VKSQS Quân khu 1 cho
rằng vì đã hết thời hiệu nênNhà nước
không phải bồi thường là không
thuyết phục. Theo pháp luật dân sự,
cho dù thời hiệu yêu cầu bồi thường
và thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi
thường hết thì cũng không phải là
căn cứ chấm dứt TNBT.
Trong vụ án này, TNBTCNN đã
phát sinh và đang tồn tại, chưa chấm
dứt và sẽ không chấm dứt cho đến
khi ba mẹ con cụ May được bồi
thường hoặc ba người này từ bỏ
quyền yêu cầu bồi thường.
Thứ tư, cần phân ra hai giai đoạn
là từ khi khởi tố cho đến khi đình chỉ
điều tra và từ sau khi đình chỉ điều
tra cho đến nay. Theo quy định, ba
mẹ con cụ May sẽ phải được Nhà
nước bồi thường oan trong khoảng
thời gian từ khi bị khởi tố cho đến
khi có QĐĐCĐT.
Bởi lẽ trên thực tế vào thời điểm
tháng 3-1991, ba mẹ con cụ May đã
được minh oan. Như vậy, khoảng
thời gian từ tháng 3-1991 đến nay
trở ngại khách quan chứ không phải
khoảng thời gian bị oan để xác định
thiệt hại được bồi thường.
Tóm lại, các lập luận mà VKSQS
Quân khu 1 đưa ra để từ chối xin lỗi,
bồi thường oan chomẹ con cụMay là
không thuyết phục, chưa đúng pháp
luật về TNBTCNN. Ngược lại, việc
này cần nhanh chóng được tiến hành
để bảo vệ quyền lợi người dân. •
Phục hồi danh dự không có thời hiệu
Đối với quyền yêu cầu phục hồi danh dự (xin lỗi và cải chính công khai)
là quyền yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân không gắn với tài sản nên
không áp dụng thời hiệu khởi kiện. Cụ thể, khoản 2 Điều 169 BLDS 1995
(khoản 2 Điều 160 BLDS 2005) quy định: Thời hiệu khởi kiện không áp
dụng trong trường hợp yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân bị xâm phạm.
Khoản 1Điều 155 BLDS 2015 quy định:Thời hiệu khởi kiện không ápdụng
trong trường hợp yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân không gắn với tài sản.
Cạnh đó, khoản 5 Điều 57 Luật TNBTCNN quy định: Trường hợp người
bị thiệt hại từ chối quyền được phục hồi danh dự theo quy định của luật
này thì không còn quyền yêu cầu phục hồi danh dự. Điều này có nghĩa là
chỉ khi nào ba mẹ con cụ May từ chối quyền được phục hồi danh dự thì
Nhà nước mới không cần làm, nếu không thì phải thực hiện.
ThS
NGUYỄN TRƯƠNG TÍN
Các lập luận mà VKSQS
Quân khu 1 đưa ra để từ
chối xin lỗi, bồi thường
oan cho mẹ con cụ May
là không thuyết phục,
chưa đúng pháp luật về
TNBTCNN.
Dòng sự kiện
Đã khiếu nại trả lời của
VKSQS Quân khu 1
Luật sư Hà Kim Tâm (Đoàn Luật sư
TP Hà Nội), người hỗ trợ pháp lý cho
gia đình cụ May, đã có đơn khiếu nại
đối với các văn bản trả lời của VKSQS
Quân khu 1 từ cuối năm 2020 nhưng
đến nay chưa nhận được phản hồi.
TUYẾN PHAN
Tuyên án vụ mang súng đồ chơi đi cướp cửa hàng Bách Hóa Xanh
Chiều 1-2, TAND TP.HCM tiếp tục phiên xử sơ thẩm vụ
Lê Quốc Bảo (sinh năm 1996), Nguyễn Hữu Việt (sinh năm
1997) và Lê Văn Phú (sinh năm 1997) về tội cướp tài sản.
HĐXX tuyên phạt Bảo 12 năm tù, Việt 11 năm tù và
Phú tám năm tù cùng về tội cướp giật tài sản.
Bảo và Việt là bạn bè quen biết từ nhỏ. Trong thời gian
sinh sống và làm việc tại TP.HCM, Bảo làm ăn thua lỗ,
vay nợ nhiều người và không có khả năng trả nợ.
Cuối tháng 2-2020, Việt từ Đà Lạt xuống TP.HCM xin
việc nhưng chưa tìm được việc nên Bảo nói với Việt về
nhà bố mẹ Việt sinh sống tại quận Tân Phú.
Một tháng sau, Việt vẫn chưa xin được việc, còn Bảo thì
bị chủ nợ đòi liên tục nên cả hai nảy sinh ý định đi cướp
tài sản.
Việt và Bảo lên mạng xã hội đặt mua súng, đạn, dao để
thực hiện hành vi phạm tội. Ngày 17-3-2020, Phú (em họ
Bảo) thấy trong ba lô của Bảo có súng, đạn, dao. Phú hỏi
thì Bảo nói dùng để đi cướp.
Thấy cửa hàng Bách Hóa Xanh trên đường Sơn Kỳ,
quận Tân Phú dễ ra tay nên tối 27-3-2020, Bảo và Việt đi
tới địa chỉ này. Tại đây, cả hai dùng súng và dao uy hiếp
các nhân viên, gom tiền bỏ vào ba lô rồi lấy đầu CPU
nhằm xóa dữ liệu camera, tẩu thoát. Sau đó, Bảo nói Phú
đi vứt chiếc CPU vừa cướp được.
Theo kết luận giám định thì khẩu súng, đạn các bị cáo
mang đi cướp tài sản là đồ chơi nguy hiểm bị cấm. Tổng tài
sản các bị cáo cướp là hơn 75 triệu đồng.
HOÀNG YẾN
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBa2-2-2021
