2
Thời sự -
ThứHai 22-3-2021
Ngày 24-3, kỳ họp thứ 11 cũng là cuối cùng
của QH khóa XIV sẽ khai mạc. Diễn ra chưa
đầy hai tháng sau Đại hội XIII, kỳ họp QH dự
kiến kéo dài 13 ngày làm việc thì gần tám ngày
trọn vẹn cho công tác nhân sự lãnh đạo các cơ
quan nhà nước.
Đây là quy trình pháp lý quan trọng để thể
chế hóa công tác nhân sự Đại hội XIII của Đảng
Cộng sản Việt Nam sang nhân sự nắm giữ các
chức danh nhà nước thuộc diện QH bầu, phê
chuẩn.
Diễn tiến công tác nhân sự của Đảng và công
tác hiệp thương giới thiệu người ứng cử ở các cơ
quan trung ương cho thấy tương đối rõ nhân sự
các nhánh quyền lực nhà nước sẽ được kiện toàn
trong những ngày tới.
Về ba chức danh lãnh đạo chủ chốt, Hội nghị
lần thứ nhất BCH Trung ương khóa XIII, ngày
31-1-2021, đã bầu Thủ tướng Nguyễn Xuân
Phúc, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Phạm
Minh Chính, Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương
Đình Huệ tái cử Bộ Chính trị khóa XIII với dự
kiến sẽ giới thiệu để các nhân sự này ứng cử vào
vị trí Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ
tịch Quốc hội. Hội nghị lần thứ 2, ngày 8 và 9-3,
Trung ương đã chính thức quyết nghị giới thiệu
ba nhân sự trên để tiến hành các thủ tục pháp lý
tại kỳ họp cuối cùng của QH khóa XIV.
Việc giới thiệu các chức danh còn lại, như
Phó Chủ tịch nước, Phó Thủ tướng và các bộ
trưởng - thành viên Chính phủ, phó chủ tịch
QH và lãnh đạo Hội đồng Dân tộc cùng các ủy
ban của QH, thành viên Hội đồng Bầu cử quốc
gia, Tổng Kiểm toán Nhà nước… là thuộc
thẩm quyền của Bộ Chính trị. Tại Hội nghị
Trung ương 2, Bộ Chính trị đã báo cáo, xin
ý kiến Trung ương trước khi chính thức giới
thiệu để tiến hành thủ tục pháp lý tại QH với
các nhân sự này.
Ở khối Chính phủ, ngoài các thứ trưởng
- ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII nhiề
khả năng sẽ được giới thiệu phê chuẩn kế
nhiệm các bộ trưởng không tái cử Trung
ương, sẽ có các gương mặt mới như các ông
Nguyễn Hồng Diên (hiện là Phó Trưởng
Ban Tuyên giáo Trung ương), Hồ Đức Phớ
(hiện là Tổng Kiểm toán Nhà nước), Phan
Văn Giang (Tổng Tham mưu trưởng - Thứ
trưởng Bộ Quốc phòng), Nguyễn Kim Sơn
(Giám đốc ĐH Quốc gia Hà Nội). Các vị tr
tương ứng có thể là bộ trưởng các bộ Công
Thương, Tài chính, Quốc phòng, GD&ĐT.
QH ta, trước đây một thời gian dài,
các thủ tục nhân sự với chức danh
thuộc diện QH bầu, phê chuẩn cũng
rất nhanh gọn. Từ Đại hội IX, vị thế
của QH được nâng lên. Trong đó quy
trình, thủ tục làm nhân sự ở QH cũng
dài hơn nhưng tựu trung là qua các bước trình ở phiên
họp toàn thể, rồi thảo luận ở đoàn, xong quay lại phiên
họp toàn thể để các ĐBQH bỏ phiếu.
Quy trình ấy áp dụng với tất cả các chức danh, từ Chủ
tịch nước, Thủ tướng, các thành viên Chính phủ, chánh
án TAND Tối cao, viện trưởng VKSND Tối cao và lãnh đạo
các ủy ban của QH. Thậm chí, có giai đoạn nhân sự ủy viên
các ủy ban cũng phải QH bỏ phiếu…
Quy trình này mất nhiều thời gian mà chưa thực chất.
Theo tôi, QH có thẩm quyền quyết định về nhân sự các
chức danh nhà nước nhưng thẩm quyền quan trọng hơn
là giám sát quyền lực.
Giám sát quyền lực từng ngành, lĩnh vực quản lý nhà nước
Kỳhọp cuối,Quốc hội dànhhơnnửa thời gian cho công tác nhân sự
Kiện toànnhân sự lãnhđạo của
Quy trình pháp lý ởQuốc hội để
kiện toàn nhân sự các chức danh
trong bộmáy nhà nước là cần thiết
và quan trọng.
NGHĨA NHÂN
T
uần này, Quốc hội (QH)
khóa XIV sẽ khai mạc
họp kỳ cuối cùng trước
khi cả nước bước vào cuộc
bầu cử đại biểu (ĐB) QH
khóa XV và HĐND các
cấp nhiệm kỳ 2021-2026.
Là hoạt động chính trị liền
sau Đại hội XIII của Đảng,
sự kiện này có nhiều ý nghĩa
cần được phân tích, mổ xẻ.
Pháp Luật TP.HCM
có
cuộc trao đổi với TS Nguyễn
Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ
nhiệm Văn phòng QH, từ
góc nhìn thể chế.
Phải tuân thủ
các thủ tục pháp lý
.
Phóngviên:
Vàingàytrước,
Đại hội XIII của Đảng, chúng
ta đã có những thảo luận về
công tác nhân sự. Nay là QH
họp, với nghị trình được quan
tâmnhiều là nhân sự lãnh đạo
các cơ quan nhà nước, cảm
nhận của ông thế nào?
+
TSNguyễnSĩDũng
:Đây
là thời điểm lý thú để quan
sát cách
thức vận
hànhcủa
hệ thống
chính trị.
Đ ầ u
t i ên l à
Đại hội
đại biểu
toànquốc
lần thứXIII củaĐảng,mới diễn
rahồi tháng1-2021.Hơn1.570
ĐB, đại diện cho hơn 5,1 triệu
đảng viên trên cả nước, đến
từ 67 đảng bộ thì 63 là đảng
bộ địa phương. Các lá phiếu
có tính địa phương rất cao
ấy đã bầu ra Ban Chấp hành
(BCH) Trung ương nhiệm kỳ
2021-2026 với 180 ủy viên
chính thức và 20 ủy viên dự
khuyết. Rồi BCHTrung ương
bầu ra Bộ Chính trị, Ban bí
Cách làmnhưQH
khóa XIII, kiện toàn
các chức danh lãnh
đạo các cơ quan nhà
nước, ở kỳ họp liền
sau Đại hội XII,
tháng 4-2016 khắc
phục được hạn chế ấy
và được QHnhiệm
kỳ này kế thừa.
thư 23 người.
Quá trình vận động ấy cho
thấy Việt Nam theo mô hình
tập quyền nhưng quyền lực
của địa phương vẫn rất lớn.
Thu ngân sách, quản lý tầm
quốc gia… thẩm quyền tập
trung nhiều ở trung ương.
BCH Trung ương, Bộ Chính
trị, Ban bí thư có quyền điều
động, luân chuyển bí thư,
quyền xem xét, đánh giá,
kỷ luật - ấy là thẩm quyền
khi đã trúng cử. Nhưng bầu
trúng hay không tùy thuộc
rất nhiều vào lá phiếu của
địa phương, tức là quyền
lực chính trị nằm nhiều ở
địa phương. Trung ương có
quyền giới thiệu nhưng chấp
nhận hay không là quyền
của địa phương.
Mô hình ấy có tính đan
chéo về quyền lực, là cân
bằng quyền lực giữa trung
ương - địa phương. Không
tam quyền phân lập nhưng
kiểm soát và cân bằng quyền
lực vẫn rất mạnh mẽ.
. BCH Trung ương, Bộ
Chính trị hay Ban bí thư
chỉ là cơ cấu quyền lực
chính trị của Đảng. Còn để
cầm quyền thì cần quá trình
chuyển hóa thông qua quyền
lực nhà nước…
+ Đấy là nguyên tắc của
nhà nước pháp quyền.
Trong quá trình từ quy
hoạch, giới thiệu ở Trung
ương khóa XII rồi bầu cử
ở Đại hội XIII, các ủy viên
Trung ương, Bộ Chính trị,
Ban bí thư đều được dự
kiến sẽ tham gia vị trí lãnh
đạo ở các cơ quan, đơn vị,
tổ chức quan trọng của hệ
thống chính trị. Sau đại hội,
một số vị trí lãnh đạo các
ban đảng đã được Bộ Chính
trị phân công, kiện toàn.
Nhưng với các chức danh
nhà nước thì phải tuân thủ
các thủ tục pháp lý, nhất là
các chức danh do QH bầu,
phê chuẩn.
Kiện toàn sớm để
bộ máy vận hành
tương thích
. Kỳ họp này QH sẽ bầu,
phê chuẩn một loạt chức
danh từ Chủ tịch nước, Thủ
tướng đến Chủ tịch QH và
nhiều vị trí lãnh đạo khác
nữa. Cách làm này có vẻ
giống hồi sau Đại hội XII,
thưa ông?
+ Một thời gian dài trước
đây, nhiệm kỳ của các chức
danh nhà nước gắn chặt với
nhiệm kỳ của QH. Đại hội
Đảng kết thúc, bầu nhân sự
BCH Trung ương đã lâu
TS
NGUYỄN VĂN THUẬN
,
nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH:
Nên cải tiến thủ tục nhân sự ở Quốc hội cho thực chất hơn
cũng như trong hoạt động của các cơ quan tư pháp chủ
yếu thông qua các ủy ban của QH. Như vậy, để thực chất
thì quy trình nhân sự cũng nên thực hiện ở các ủy ban.
Cả ứng viên đứng đầu các ngành, lĩnh vực quản lý nhà
nước, cả ĐBQH tại các ủy ban, qua điều trần sẽ xác lập
rõ hơn trách nhiệm của mình trong quá trình công tác
kéo dài sau khi trúng cử. Đấy là cơ chế tốt để phối hợp
và kiểm soát quyền lực nhà nước.
Độ vênh về nhiệm kỳ cơ quan nhà nước với nhiệm kỳ
của Trung ương Đảng là vấn đề không lớn, mang tính
chất kỹ thuật nhiều hơn là bản chất. Tới đây, khi nghiên
cứu, hoàn thiện mô hình nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa, chỉ cần bỏ quy định cứng nhiệm kỳ Chủ tịch
nước, Chính phủ, chánh án TAND Tối cao, viện trưởng
VKSND Tối cao theo nhiệm kỳ QH là được. Thay vào đó
là nhiệm kỳ của từng chức danh, chẳng hạn là năm năm
kể từ khi trúng cử. Như thế, các thủ tục, quy trình nhân
sự ở kỳ họp thứ nhất của mỗi nhiệm kỳ QH mới sẽ đơn
giản, thực chất hơn.
Tại kỳ họp cuối khai mạc vào ngày 24-3 tới đây, Quốc hội khóa XIV sẽ bầu ra lãnh đạomới của bộmáy nhà nước. Ảnh: TTXVN
