3
Thời sự -
ThứSáu26-3-2021
ĐỖTHIỆN
thực hiện
L
iên quan đến sự xuất
hiện của hơn 220 tàu
cá Trung Quốc (TQ) tại
đá Ba Đầu thuộc cụm Sinh
Tồn ở quần đảo Trường Sa
của Việt Nam, Bắc Kinh đã
gặp phải sự phản đối mạnh
mẽ không chỉ từ Việt Nam
mà còn cộng đồng quốc tế.
Trao đổi với
Pháp Luật
TP.HCM
, ThS Hoàng Việt,
chuyên gia luật biển quốc tế
(ĐHLuậtTP.HCM),nhậnđịnh:
Nếu nhìn lại sự kiệnTQchiếm
đoạt bãi cạn Scarborough năm
2012 từ tay Philippines, có
thể hình dung mưu đồ chiến
lược của Bắc Kinh qua động
thái đưa hàng trăm tàu cá, bản
chất là tàu dân quân biển, đến
Trường Sa”.
Mưu đồ tại đá Ba Đầu
.
Phóng viên
:
Người phát
ngôn Bộ Ngoại giao TQ Hoa
XuânOánh biện bạch rằng tàu
TQ chỉ muốn trú ẩn để tránh
gió gần đá Ba Đầu. Bà Hoa
cho rằng điều này là rất bình
thường. Sự thật đằng sau đội
tàu này là gì, thưa ông?
+ Chuyên gia
Hoàng Việt
:
Sự kiện lần này khiến tôi nhớ
đến vụ TQ chiếmđoạt bãi cạn
Scarborough vào năm2012 từ
tay Philippines. Bản chất các
đội tàu cá của TQ là dân quân
biển, tức là lực lượng có vũ
trang đóng vai ngư dân. TQđã
áp dụng chiến thuật “cải bắp”,
trong đó có nhiều lớp tàu khác
nhau: Tàu dân quân biển, hải
giám, hải cảnh và ngoài cùng
là hải quân. Như vậy, tôi tin là
không có chuyện hàng trăm
tàu đến Trường Sa chỉ để trú
ẩn như Bắc Kinh nói.
này là bởi nếu họ nhân tạo
hóa, quân sự hóa đá Ba Đầu
(như họ từng làm với một số
thực thể khác nhưXuBi,Vành
Khăn - PV) thì an ninh của
cả khu vực sẽ bị ảnh hưởng,
nhất là an ninh của các quốc
gia ven Biển Đông. Cán cân
kiểm soát thực địa tại đây
cũng sẽ bị thiên lệch nghiêm
trọng về phía TQ.
Bất chấp luật pháp
quốc tế
. Nếu soi dưới lăng kính luật
pháp quốc tế thì cách hành
xử của TQ sai trái ra sao?
+ Phải khẳng định là cho
đến lúc này TQ bất chấp luật
pháp quốc tế khi hành xử ở
Biển Đông. Thứ nhất, khoản
4 Điều 2 Hiến chương Liên
Hợp Quốc quy định các quốc
gia phải giải quyết tranh chấp
bằng biện pháp hòa bình. Thứ
hai, Công ước LiênHợpQuốc
về Luật Biển (UNCLOS) năm
1982 thì quy định rõmỗi quốc
gia có quyền chủ quyền, quyền
tài phán với một vùng biển
nhất định. Thứ ba, phán quyết
+ Rõ ràng là giải pháp đụng
độ quân sự là không khả thi.
Thứ nhất là nó không đúng với
tinh thần của luật pháp quốc tế.
Thêmnữa là sovềcáncânquân
sự thì TQ hiện nay mạnh hơn
rất nhiều so với các quốc gia
trong khu vực. Vậy nên trong
ứng xử với TQ, các quốc gia
phải hết sức cẩn trọng, không
đểTQkhiêukhíchvà chủđộng
gây ra xung đột.
Tuy nhiên, các quốc gia
cũng phải tăng cường sức
mạnh cứng của mình, cụ
thể là các lực lượng thực thi
pháp luật trên biển. Việc này
nhằm ngăn TQ lấn lướt và
làm càn. Song song đó, cần
tiến hành các giải pháp ngoại
giao. Không chỉ Philippines,
Malaysia, Việt Nam cùng lúc
lên tiếng phản đối TQ, mà cần
phải kêu gọi, vận động thêm
các nước khác, đặc biệt làMỹ,
Úc, Ấn Độ, Liên minh châu
Âu (EU) cũng hiện diện và
phản đối TQ.
Cuối cùng, giải pháp pháp
lý cũng cần được nghiên cứu
và áp dụng. Tất nhiên, các
phán quyết như phán quyết
của Tòa Trọng tài 2016, cho
đến nay khó cưỡng épTQ thực
thi. Tuy nhiên, nó tạo ra sự
chính danh của các quốc gia
ở Biển Đông, trái lại làm xói
mòn niềm tin của cộng đồng
quốc tế về tinh thần thượng
tôn pháp luật của TQ. Điều đó
tạo ra thêm các sức ép lớn để
Bắc Kinh không bước thêm
những bước đi bành trướng.
. Xin cám ơn ông.•
Mưu đồ đằng sau 220 tàu cá
Trung Quốc ở Trường Sa
TQ rất sành sỏi việc áp dụng
triết lý trong binh phápTônTử
- “Không đánh mà thắng mới
là thượng sách”. Phương Tây
gọi đây là chiến thuật “Vùng
xám”, tức gây hấn nhưng để
căng thẳng dưới mức chiến
tranh. Các đội tàu dân quân
của TQ góp phần quan trọng
vào chiến thuật này, vì họ
người đông thế mạnh, không
ngại va chạm, thường tạo ra
sự đe dọa.
. Đá Ba Đầu nói riêng và
cụm Sinh Tồn nói chung có
vai trò địa chiến lược như thế
nào mà TQ đang nhăm nhe
lấn chiếm?
+ Đá Ba Đầu là một bãi
ngầmở cụmSinhTồn (Union
banks). CụmSinhTồn có hàng
loạt đảo, trong đó có một số
thực thể, điển hình như Gạc
Ma, đã bị TQ chiếm đóng trái
phép vào năm1988, đồng thời
quân sự hóa. Khu vực này chủ
yếu có ý nghĩa quan trọng về
vấn đề quân sự - an ninh, nhất
là trong trường hợp nó bị bồi
lấp và quân sự hóa.
TQ muốn chiếm khu vực
của Tòa Trọng tài năm 2016
vụ Philippines kiện TQ cũng
cho thấy cái gọi là “quyền
lịch sử” của TQ là vô giá trị
về pháp lý. Cuối cùng, Công
ước Viên năm 1969 cũng quy
định các quốc gia thành viên
phải có nghĩa vụ “thiện chí”
(trong thực thi, giải thích các
điều ước quốc tế - PV). Tất cả
nội dung pháp lý trên không
chỉ bị TQ làm méo mó mà
còn phớt lờ, không tuân thủ.
. Có cách nào đối phó hiệu
quả chiến thuật “Vùng xám”
của TQ?
Phải khẳng định là
cho đến lúc này TQ
bất chấp luật pháp
quốc tế khi hành xử
ở Biển Đông.
Trung Quốc muốn dùng lại chiêu thức cũ, sử dụng lực lượng dân quân biển để chiếmdần các thực thể
ở cụmđảo Sinh Tồn, phục vụ thamvọng độc chiếmBiểnĐông.
TrungQuốc trước viễn cảnhbị thế giới cô lập
Trung Quốc (TQ) đã công bố Kế
hoạch năm năm lần thứ 14 (giai đoạn
2021-2025) và tầm nhìn dài hạn đến
năm 2035 của Bắc Kinh. Trong đó, Bắc
Kinh không giấu tham vọng sẽ trở
thành cường quốc dẫn đầu thế giới.
Chính quyền TQ thời gian qua đã đẩy mạnh các hoạt động
quảng bá mô hình phát triển “kiểu TQ”, hàm ý cạnh tranh với
mô hình phương Tây do Mỹ dẫn đầu. Từ Sáng kiến Vành đai -
Con đường, đến “ngoại giao nhân dân tệ”, “ngoại giao y tế”…,
tất cả đều cho thấy TQ một mặt cạnh tranh Mỹ nhưng mặt
khác cũng muốn xây dựng lòng tin, tạo lập một hệ thống riêng
do TQ lãnh đạo.
Tuy nhiên, hình ảnh của TQ đang bị chính họ bôi xấu. Biển
Đông vốn là khu vực rất nhộn nhịp, có vai trò địa chính trị, địa
kinh tế rất quan trọng với rất nhiều quốc gia. Ngoài Mỹ, thời gian
gần đây đã có Úc, Nhật Bản, Ấn Độ và nhiều nước EU bắt đầu
hiện diện và bày tỏ quan điểm thường xuyên. Tất cả đều có điểm
chung: Muốn tự do hàng hải đảm bảo, muốn các nước thượng
tôn pháp luật. Tuy nhiên, chỉ có mình TQ đứng ngoài cuộc.
Việc TQ cử hàng trăm tàu dân quân biển ngụy trang tàu cá
đến đá Ba Đầu ở Trường Sa không phải là hành động phi pháp
duy nhất mà Bắc Kinh thực hiện ở vùng biển này. Lịch sử ghi
nhận TQ nhiều lần dùng bạo lực trái phép; bồi lấp và quân sự
hóa các đảo nhân tạo; cho tàu hải cảnh và tàu dân quân biển
quấy rối, đe dọa, va đâm tàu nước khác; giải thích luật pháp
quốc tế theo kiểu chỉ có mỗi TQ là có thể chấp nhận được. Tất cả
đều phi pháp, lặp lại nhiều lần với tần số và cường độ ngày càng
tăng. Tiếc thay, luật pháp quốc tế không tạo ra được sự cưỡng
chế trực tiếp buộc TQ phải thực thi luật chơi chung.
Tuy nhiên, trong trung và dài hạn, nếu vẫn tiếp tục duy trì
đường lối ngoại giao và hành xử hung hăng, phi pháp, viễn cảnh
TQ bị cô lập là rất khả dĩ. Quá nhiều hoài nghi liên quan đến
các sáng kiến mà TQ tạo ra để lôi kéo đối tác, đồng minh, bao
gồm Sáng kiến Vành đai - Con đường, “ngoại giao nhân dân tệ”,
“ngoại giao y tế”…Các nước hoài nghi về tính minh bạch, về sự
tôn trọng luật chơi chung, về nguyên tắc “tất cả các bên đều có
lợi” và về trách nhiệm của người đứng đầu là TQ.
Làm sao không hoài nghi khi Hiến chương Liên Hợp Quốc,
Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), phán quyết
của Tòa Trọng tài 2016, Tuyên bố về ứng xử của các nước ở Biển
Đông (DOC)…đều bị TQ xem như những “tờ giấy vô giá trị”!
Làm sao dám tin vào một đối tác mà diễn giải luật pháp quốc
tế theo cách chỉ mình họ được lợi! Làm sao đặt kỳ vọng vào một
“lãnh đạo” chỉ thích dùng bạo lực để đe dọa và bắt nạt! Và làm
sao dám lại gần một quốc gia chỉ muốn biến “của nước khác
thành của nước mình”!
Với tất cả những gì TQ đã và đang làm, lòng tin của các nước
đang bị xói mòn nghiêm trọng. Thực tế là các nước bắt đầu
trừng phạt Bắc Kinh, điển hình là Mỹ đã liệt các doanh nghiệp,
cá nhân tiếp tay cho TQ xây đảo nhân tạo ở Biển Đông. Xu
hướng đối đầu TQ sẽ còn kéo dài cho đến khi nào Bắc Kinh chưa
chấm dứt cách hành xử hung hăng, phi pháp.
ĐỖ THIỆN
Ngày 25-3, người phát ngôn Bộ Ngoại giao
Việt Nam Lê Thị Thu Hằng khẳng định: Hoạt
động của các tàu TQ trong phạm vi lãnh hải
của Sinh Tồn Đông, thuộc quần đảo Trường
Sa của Việt Nam, đã xâm phạm chủ quyền
của Việt Nam, vi phạm quy định của công
ước về hoạt động của tàu thuyền nước ngoài
trong lãnh hải quốc gia ven biển, đi ngược
lại tinh thần và nội dungTuyên bố về ứng xử
của các nước ở Biển Đông (DOC), làm phức
tạp tình hình, không có lợi cho đàm phán
Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) giữa
ASEAN và TQ.
Bà Hằng nhấn mạnh: “Việt Nam yêu cầu
TQ chấm dứt vi phạm, tôn trọng chủ quyền
của Việt Nam, thiện chí thực hiện công ước,
nghiêmchỉnh tuân thủDOC, đặc biệt là nghĩa
vụ kiềm chế, không làm phức tạp tình hình,
tạo môi trường thuận lợi cho tiến trình đàm
phán COC, đóng góp vào việc duy trì hòa
bình, an ninh, ổn định và trật tự pháp lý trên
biển tại khu vực”.
Việt Nam phản đối tàu Trung Quốc ở Trường Sa
Nhómtàu trong hơn 220 tàu dân quân biển TQhiện diện trái phép ở đá BaĐầu. (Ảnh chụp ngày 7-3)
Ảnh: PHILIPPINE COASTGUARD
Chuyên giaHoàng Việt.
Tiếp theo trang1
