16
Quốc tế -
ThứNăm30-9-2021
Trung Quốc phát tín hiệu
muốn hòa hoãn với Mỹ
Sức ép từMỹ và đồngminh cùng những vấn đề nội bộ buộc Trung Quốc tính toán lại cuộc cạnh tranh
với Washington.
VĨ CƯỜNG
T
rong tháng 9, Mỹ cùng
các đồng minh đã triển
khai hàng loạt động thái
đáng chú ý liên quan đến vấn
đề Trung Quốc (TQ). Ngày
15-9, lãnh đạo ba nước Mỹ
- Anh - Úc bất ngờ công bố
Hiệp định Đối tác tăng cường
an ninh ba bên (AUKUS) với
mục tiêu củng cố hợp tác an
ninh - quân sự và ngoại giao,
tập trung vào khu vực Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương
(AĐD - TBD). Có thể thấy
rất rõ ý định kìm hãm TQ về
mặt quân sự trong khu vực
thông qua thỏa thuận này.
Cuộc đấu không cân
sức của Trung Quốc
Đến ngày 24-9, đến lượt
lãnh đạo các nước thuộc
“Bộ tứ kim cương” (nhóm
QUAD - gồmMỹ, Nhật, Úc,
Ấn Độ) có cuộc họp thượng
đỉnh trực tiếp đầu tiên ở Nhà
Trắng. Tuyên bố chung sau
sự kiện này tiếp tục cho thấy
AĐD - TBD vẫn là ưu tiên,
TQ là đích nhắm cạnh tranh
trên các lĩnh vực công nghệ,
kinh tế và thiết lập chuỗi cung
ứng khu vực.
Theo hãng tin
Bloomberg
,
việc Mỹ và đồng minh dần
siết chặt thế vây quanh TQ ở
AĐD - TBD trênmọi mặt trận
đang đẩy TQ vào thế bất lợi
hơn bao giờ hết. Quyết định
của Mỹ, Anh hỗ trợ trang bị
cho đồng minh Úc các tàu
ngầm hạt nhân theo khuôn
khổ thỏa thuận AUKUS đã
nêu bật thách thức mà Bắc
Kinh phải đối mặt. Với động
thái chiến lược này, Mỹ đang
thách thức TQ nhảy vào một
cuộc chạy đua vũ trang mới,
với mức chi phí phải bỏ ra lớn
gấp nhiều lần những gì TQ
đang đầu tư để đuổi kịp Mỹ.
Giả sử TQ có quy mô quân
đội gần tương đương với Mỹ
và đà tăng trưởng kinh tế vẫn
giữ nguyên như hiện tại với
GDP của TQ (xấp xỉ 15.000
tỉ USD vào năm 2020) bằng
khoảng 70% GDP của Mỹ
(khoảng 21.000 tỉ USD vào
năm 2020) và có khả năng
vượt Mỹ trong vòng 15 năm
tới thì trong tương lai gần,
chi tiêu quốc phòng của TQ
mới có thể tương đương mức
chi tiêu quốc phòng của Mỹ.
Tuy nhiên, bài toán sẽ thay
đổi hoàn toàn nếu tính đến sức
mạnh kinh tế tổng hợp của
các quốc gia thành viên trong
nhómQUAD. Với tổng GDP
vào khoảng 30.000 tỉ USD,
theo thống kê của Ngân hàng
Thế giới, có thể thấy tiềm lực
kinh tế của nhóm này cao gần
gấp đôi so với TQ. Cùng với
việc duy trì chi tiêu quân sự
ở mức 3% GDP ở mỗi thành
viên, ngân sách quốc phòng
của nhóm QUAD gộp lại sẽ
là 900 tỉ USD. Như vậy, TQ
- quốc gia đã chi 250 tỉ USD
cho quân sự năm 2020, gần
như sẽ phải tăng gấp bốn lần
ngân sách quốc phòng hiện tại
mới có thể bắt kịp nhóm này.
“Điều này cho thấy việcTQ
nghĩ rằnghọ có thể giành chiến
thắng trong cuộc chạy đua vũ
trang tiếp theo dựa trên sức
mạnh của nền kinh tế đang
phát triển là điều phi thực
tế. Đó là chưa xét tới vấn đề
công nghệ quân sự - lĩnh vực
mà Mỹ đã dẫn đầu thế giới
hàng chục năm qua với kho
vũ khí tối tân khổng lồ, sau
nhiều thập niên chi tiêu bộn
tiền cho quân sự” -
Bloomberg
nhấn mạnh.
Những tín hiệu phát
đi từ Trung Quốc
Trên thực tế, bài bình luận
mới đây của tờ
The Nikkei
cho rằng giới lãnh đạo Bắc
Kinh nhận thức rất rõ cuộc
đấu không cân sức nói trên.
Dù bên ngoài quan chức TQ
tiếp tục có những phát ngôn
mạnh mẽ nhưng trong nội
bộ Bắc Kinh đã không còn
muốn theo đuổi lập trường
cứng rắn, hướng tới tránh gia
tăng thêm căng thẳng.
Dấu hiệu rõ nhất là việc TQ
nộp đơn xin gia nhập Hiệp
định Đối tác toàn diện và tiến
bộ xuyên Thái Bình Dương
(CPTPP) vào ngày 16-9, chỉ
một ngày sau khi Liên minh
AUKUS được công bố. Do
kế thừa từ Hiệp định Đối
tác xuyên Thái Bình Dương
(TPP), điểm trọng tâm của
CPTPP vẫn là kết nối một
loạt nền kinh tế lớn trong và
ngoài khu vực, thiết lập khu
vực thươngmại tự do lớn nhất
thế giới mà không có yếu tố
TQ. Do đó, con đường vào
CPTPP của TQ chắc chắn
không hề dễ dàng, nhất là khi
một số thành viên CPTPP chủ
chốt nhưNewZealand, Úc và
Nhật đều đang có những mâu
thuẫn riêng với TQ.
“Vì vậy, lý do lớn nhất mà
Chủ tịch Tập Cận Bình
(phải)
tiếp đón Tổng thống Joe Biden
(trái - lúc này còn là phó tổng thống)
thămTrungQuốc hồi tháng 12-2013. Ảnh: AP
Tờ
The Japan Times
ngày 29-9 đưa tin cựu Ngoại
trưởng Nhật Fumio Kishida
(ảnh - Reuters)
, 64 tuổi, đã
đánh bại đối thủ Bộ trưởng Cải cách hành chính Taro
Kono trong cuộc bỏ phiếu vòng 2 bầu lãnh đạo đảng Dân
chủ tự do (LDP) cầm quyền. Cụ thể, ông Kishida giành
được 250 phiếu, còn ông Kono được 170 phiếu.
Sau kết quả chiến thắng của ông Kishida trong cuộc đua
vào chiếc ghế chủ tịch LDP, Quốc hội Nhật dự kiến sẽ tổ
chức phiên họp đặc biệt vào ngày 4-10 để bỏ phiếu bầu tân
chủ tịch LDP làm thủ tướng thay ông Suga Yoshihide. Nội
các mới dự kiến cũng được công bố trong ngày hôm đó.
The Japan Times
cho biết ông Kishida từng là ngoại
trưởng Nhật nhiệm kỳ 2012-2017 dưới thời Thủ tướng tiền
nhiệmAbe Shinzo. Giới quan sát cho rằng chiến thắng của
ông Kishida sẽ ít có khả năng kéo theo một sự dịch chuyển
lớn trong chính sách đối nội và đối ngoại của Nhật.
Một trong những ưu tiên của ông Kishida là giảm bớt
tình trạng mất cân đối thu nhập trong nước. Ông cũng
ủng hộ quan điểm tăng cường năng lực quốc phòng,
nâng cao quan hệ an ninh với Mỹ và các nước khác trong
nhóm QUAD, mặt khác vẫn duy trì quan hệ kinh tế với
Trung Quốc.
PHẠM KỲ
Nhật chuẩn bị có thủ tướng mới
Ngày 28-9, Bộ trưởngThươngmại Mỹ Gina Raimondo
trong cuộc phỏng vấn với Đài Phát thanh công cộng
quốc gia Mỹ
(NPR)
đã cáo buộc chính quyền Bắc Kinh
đang cố tình ngăn cản các hãng hàng không nội địa
của TQ mua các máy bay do Tập đoàn Boeing (Mỹ) sản
xuất, theo hãng tin
Reuters
. Bà khẳng định TQ đang vi
phạm các cam kết mua hàng hóa của Mỹ mà Bắc Kinh
đã đưa ra vào năm 2020 trong các vòng đàm phán
thương chiến. Hành động của TQ có nguy cơ khiến Mỹ
thiệt hại hàng chục tỉ USD.
Hiện Boeing từ chối bình luận. Đại sứ quán TQ tại
Washington chưa lên tiếng về thông tin trên.
TQ dù có thiện chí giảm
căng thẳng là tốt nhưng sẽ
còn tốt hơn nữa nếu họ tránh
hành động gây leo thang căng
thẳng tại biển Hoa Đông, Biển
Đông. Việc rút quân khỏi một
số khu vực tranh chấp ở biên
giớiTrung - Ấn sẽ là những dấu
hiệubanđầu thểhiện thiệnchí.
GS
MINXIN PEI
,
ĐH Claremont
McKenna (Mỹ)
Tiêu điểm
Với tổng GDP vào
khoảng 30.000 tỉ
USD, có thể thấy
tiềm lực kinh tế
của nhóm QUAD
cao gần gấp đôi so
với TQ.
TQ chấp nhận tất cả thách
thức này để xin vào CPTPP
nằm ở việc họ không muốn
bị bỏ rơi trong cuộc chơi sắp
tới mà Mỹ và các đồng minh
đang là những bên chủ động
đặt ra luật. Họ không muốn
bị tẩy chay, đứng ngoài và
nhìn các nước trong khu vực
trở nên thân thiết với phương
Tây hơn. Những thay đổi đó
không có lợi cho vị thế TQ”
-
The Nikkei
bình luận.
Sự xuống thang căng thẳng
cũng được thể hiện qua một
sự kiện khác là cuộc điện đàm
giữa Chủ tịch TQ Tập Cận
Bình và Tổng thống Mỹ Joe
Biden kéo dài khoảng 90 phút
vào ngày 10-9. Cuộc điện đàm
là diễn biến đáng chú ý bởi
đây là cuộc trao đổi đầu tiên
giữa lãnh đạo hai nước sau
gần bảy tháng im lặng. Theo
các nguồn tin ngoại giao của
The Nikkei
, ông Biden khi đó
cho biết Washington sẽ tiếp
tục tăng cường hiện diện tại
AĐD - TBD, nhấn mạnh các
nước nên xây dựngmột khuôn
khổ để tránh đụng độ quân sự.
Ông Tập sau đó cũng có
lên tiếng phản đối chính sách
của Mỹ nhưng đồng ý thúc
đẩy đối thoại song phương.
Cuộc trò chuyện này cũng
được đánh giá là không còn
dữ dội như các đợt đối thoại
trước. Thậm chí, hai người
còn đề cập những chuyến đi
cùng nhau đến các TP ở Mỹ
và TQ do đã quen nhau từ
trước, khi ông Biden còn là
phó tổng thống Mỹ, còn ông
Tập là phó chủ tịch TQ.
Theo cựu đại sứ Nhật tại
TQ Yuji Miyamoto, một lý
do nữa giải thích tại sao TQ
không thể tiếp tục đối đầu
Mỹ trong giai đoạn hiện tại là
bởi Bắc Kinh đang thực hiện
một loạt cải cách xã hội sâu
rộng với mục tiêu thúc đẩy
“thịnh vượng chung” trong
nước. Khởi động vào tháng
8, đây là đợt cải cách được
đánh giá có quy mô lớn nhất
trong 30 năm trở lại đây ở TQ
nhằm giải quyết vấn đề bất
bình đẳng thu nhập và tài sản,
trong đó giới siêu giàu buộc
phải có trách nhiệm với xã
hội và đóng góp nhiều hơn.
“Sự thành bại của đợt cải
cách này có thể quyết định
toàn bộ sự nghiệp chính trị
của ông Tập và tương lai của
TQ. Ông ấy không thể bất
chấp rủi ro để đối đầu Mỹ vì
nền kinh tế TQ có nguy cơ
bị tổn hại. Các cơ quan TQ
cũng đang phải tập trung rất
nhiều nguồn lực cho cải cách
nên không còn thì giờ để giải
quyết thêm những vấn đề
khác” - ôngMiyamoto chia sẻ.
Với tất cả thông tin trên,
The Nikkei
đánh giá cạnh
tranh quyền lực Mỹ - Trung
thời gian tới dù có thể sẽ
không biến mất hoàn toàn
nhưng sẽ giảm đáng kể mức
độ căng thẳng. Mỹ và các bên
liên quan nên tận dụng cơ hội
này để triển khai các cơ chế,
giao thức ngoại giao hiệu quả
nhằm hạn chế bùng phát căng
thẳng trong tương lai.•
