16
Quốc tế -
Thứ Tư26-1-2022
Tiêu điểm
ĐĂNGKHOA
C
ăng thẳnggiữaNATOvới
Nga liên quan đến vấn
đề Ukraine ngày càng
thêm nóng. Các quan chức
NATO và Liên minh châu Âu
(EU) nhiều lần khẳng định sẽ
không để Nga tấn công vào
Ukraine và sẵn sàng trừng
phạt nếu Nga làm thế. Tuy
nhiên, hiện không có sự nhất
trí của phương Tây về cách
tốt nhất để ngăn chặn Nga
hoặc những biện pháp nào sẽ
thực hiện trong trường hợp
Nga tấn công vào Ukraine.
Có thể thấy dù ngày càng
thêm lo trước việc Nga tăng
hiện diện quân sự ở biên giới
với Ukraine nhưng sự chia rẽ
giữaMỹ và châu Âu trong đối
phó với Nga cũng ngày càng
sâu sắc, điều này đã và đang
cản trở một phản ứng thống
nhất của phương Tây, theo tờ
Washington Post
.
Nội bộ châu Âu
lủng củng
Các quốc gia châuÂukhông
có sự nhất quán trong đối phó
với Nga, mà tùy theo khoảng
cách địa lý với Nga, sự phụ
thuộc năng lượng vào Nga
và lý do lịch sử. Các nước
Đông Âu và Baltic gần Nga
thì muốn một “phản ứng cơ
bắp” do Mỹ dẫn đầu. Các
nước này lo ngại các đồng
minh Tây Âu tìm cách theo
đuổi con đường độc lập có
thể làm suy yếu các cam kết
của Mỹ với an ninh quốc gia
mình. Trong khi đó, việc phụ
thuộc vào khí đốt của Nga
(Nga cung cấp 40% nhu cầu
khí đốt châu Âu) làm nhiều
nước Tây Âu miễn cưỡng
Ngoại trưởng
Antony Blinken
(trái)
vàNgoại
trưởngĐức
Annalena
Baerbock gặp
nhau ngày 20-1
tại Berlin trước
khi thamdự
các cuộc đàm
phán về khủng
hoảngUkraine.
Ảnh: AP
Đức -mắt xíchyếu trong tuyếnphòng thủ củaNATO
Đức đã trở thành một mắt xích yếu trong tuyến phòng thủ
của NATO, sử gia người Đức Katja Hoyer nhận định trong
bài viết trên báo
Washington Post
ngày 21-1.
Ngày 19-1, Tổng thống Mỹ Joe Biden thừa nhận rằng
“có sự khác biệt trong nội bộ NATO về những gì các quốc
gia sẵn sàng làm” liên quan đến Nga. Theo bà Hoyer, ông
Biden đã đánh giá đúng.
Mỹ và Anh đều đã gửi vũ khí tới Ukraine nhưng cả hai
đều không cam kết sẽ có hành động quân sự để ngăn cản
Nga tấn công vào Ukraine. Đây sẽ là nhiệm vụ của các biện
pháp trừng phạt kinh tế nhưng chúng chỉ làm được khi đủ
sức nặng. Điều không may là không thể trông chờ vào Đức
khi tính chuyện trừng phạt với Nga, theo bà Hoyer.
Đức là đối tác thương mại lớn thứ hai của Nga (sau
Trung Quốc), phụ thuộc nhiều vào các nguyên liệu thô
của Nga như dầu thô và khí đốt tự nhiên. Nếu Đức tiếp tục
buôn bán với Nga thì dù các nước NATO khác có trừng
phạt thì tác động cũng sẽ giảm đi nhiều. Phương Tây buộc
phải leo thang can thiệp quân sự hoặc phải lùi lại, đồng
nghĩa chấp nhận để Nga thắng thế về chuyện Ukraine.
Dự trữ khí đốt của Đức đang ở mức thấp nguy hiểm do
nước này đang loại bỏ dần các lò phản ứng hạt nhân trong
bối cảnh khủng hoảng năng lượng toàn cầu. Sự phụ thuộc
sâu sắc của Đức vào nguồn cung cấp khí đốt của Nga là
điều không bàn cãi. Đường ống dẫn khí đốt Nord Stream
2 sau khi hoàn thành sẽ làm tăng thêm sự phụ thuộc của
Đức vào Nga. Tổng thống Nga Vladimir Putin hoàn toàn
nhận ra tiềm năng chính trị từ việc này.
Phía Mỹ đã cố gắng xử lý điều này. Một số ý kiến cho
rằng Mỹ có thể cung cấp cho Đức lối thoát khỏi góc khuất
năng lượng - chính trị bằng cách tăng lượng khí đốt tự
nhiên hóa lỏng mà Mỹ cung cấp cho châu Âu. Tuy nhiên,
lượng tăng của Mỹ không bao giờ có thể đủ để bù đắp
lượng khí đốt hụt đi nếu Nga cắt cung cấp cho châu Âu.
Ngày 20-1, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken có cuộc
gặp với Thủ tướng mới của Đức Olaf Scholz tại Berlin.
Trong cuộc gặp, ông Blinken đã cố tranh thủ Đức khi nói
“trên thế giới, Mỹ không có đối tác nào, người bạn nào tốt
hơn Đức”. Tuy nhiên, theo bà Hoyer, đó chỉ là bề ngoài
ngoại giao, còn những căng thẳng đằng sau vẫn y nguyên.
THIÊN ÂN
Binh sĩ Ukraine dỡ vũ khí chống tăng do Anh cung cấp tại sân bay quốc tế Boryspil bên ngoài Kiev
ngày 18-1. Ảnh: BộQuốc phòngUkraine/REUTERS
Phản ứng của Nga
Tuần trước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria
Zakharova cho rằng “những cảnh báo về khả năng Nga tấn
công Ukraine là sự ngụy trang cho các hành động khiêu khích
chống lại Nga”, đồng thời phàn nàn về các chuyến hàng vũ
khí gần đây của Anh và Mỹ tới Ukraine.
Theo bà Zakharova, “Ukraine coi sự hỗ trợ như vậy chẳng
khác gì sự trợ giúp đắc lực cho một chiến dịch vũ trang ở
Donbas” - khu vực ở miền Đông Ukraine do phe ly khai thân
Nga kiểm soát.
Nhiều nguồn tin EU tỏ ra bi quan về khả năng điện Kremlin
từ bỏ các yêu cầu trong bản dự thảo an ninh đã gửi NATO cuối
năm 2021, mà họ cho nếu NATO đáp ứng thì phạm vi ảnh
hưởng của Nga ở Đông Âu sẽ được mở rộng thêm.
“Sự phụ thuộc vào Nga về
dầu và khí đốt là gót chân
Achilles của châu Âu” - ông
JIM TOWNSEND, người từng
là quan chức cấp cao của Lầu
Năm Góc về châu Âu.
Sự bất đồng chính
kiến trong liên minh
phương Tây sẽ
làm lợi cho Nga.
Phương Tây khó có được một phản ứng thống nhất với Nga liên quanUkraine, vì sự khác biệt
trong khối NATO - giữa châu Âu với nhau, châu Âu với Mỹ và quan trọng là Nga biết được điều này.
MỹvàđồngminhchâuÂu lủngcủng
nội bộ trongđối phóNga
trước việc có biện pháp mạnh
với Nga. Bà Cathryn Clüver
Ashbrook - Giám đốc Hội
đồng quan hệ đối ngoại Đức
thừa nhận có “sự phân chia
giữa đông và tây” châu Âu.
Ba cường quốc lớn nhất
châu Âu - Đức, Pháp vàAnh
- đang theo đuổi các phương
pháp tiếp cận khác nhau rõ
ràng về Nga.
Một minh họa sống động
gần đây về sự thiếu phối hợp
này, các máy bay Anh buộc
phải đi vòng quanh Đức trong
quá trình chuyển vũ khí chống
tăng choUkraine, phải chuyển
hướng đường bay qua Biển
Bắc và ĐanMạch, khiến hành
trình dài thêm vài giờ. Đức
sau đó còn từ chối cấp giấy
phép tái xuất cho Estonia để
gửi xe pháo có xuất xứ từĐức
tới Ukraine. Nhiều quan chức
Đức đã viện dẫn chính sách
hàng thập niên của đất nước
mình là từ chối vũ trang cho
các bên tham gia xung đột.
Các động thái này làm rõ
thực tế chia rẽ quan điểm
giữa các nước châu Âu về
việc có cung cấp vũ khí cho
Ukraine hay không. Lập
trường của Đức bị các nước
Anh, Estonia và Ukraine chỉ
trích. Nghị sĩ Tobias Ellwood,
Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng
Quốc hộiAnh - nước vốn ủng
hộ một phản ứng mạnh với
Nga, trong đó có việc trang
bị vũ khí cho Ukraine - cho
rằng hành động của Đức cho
thấy sự thiếu vắng nỗ lực phối
hợp trong NATO để giúp một
đồng minh NATO (Anh) và
giúp một đồng minh châu
Âu (Ukraine). Điều nghiêm
trọng theo ông Ellwood là
“Nga nhận thấy tất cả điều
này”, ông lo ngại rằng Nga
sẽ mạnh tay hơn và hậu quả
với phương Tây sẽ lớn hơn.
Trong khi đó, Pháp nắmbắt
cuộc khủng hoảngUkraine để
thúc đẩy thamvọng riêngmình
về một khuôn khổ an ninh do
EU lãnh đạo có thể làm suy
yếu NATO. Tổng thống Pháp
Emmanuel Macron thúc giục
EU khởi động đối thoại riêng
với Nga. Theo
Washington
Post
, cuộc đối thoại này nếu
xảy ra có khả năng đối lập
với chính sách ngoại giao của
phương Tây do Mỹ dẫn đầu.
Nghị sĩ Anh Ellwood cho
rằngTổng thốngNgaVladimir
Putin khó có thể chọn được
một thời điểm tốt hơn lúc này
để thách thức châu Âu.
“Ông ấy nhận ra rằng nền
tảng quyền lực chính của
châu Âu là Pháp, Đức và
Anh. Nếu ba quốc gia này
thống nhất, phần còn lại của
châu Âu sẽ theo sau. Nếu có
thể chia rẽ ba nước này thì sẽ
không có sự lãnh đạo, không
có sự phối hợp và không có
sự thống nhất” - ông Ellwood
nhận định về tầm nhìn của
ông Putin.
Châu Âu mâu thuẫn
với Mỹ
Bên cạnh mâu thuẫn giữa
nội bộ châu Âu còn có sự
chia rẽ giữa các nước châu
lục này với Mỹ trong việc
đối phó với Nga. Dễ nhìn
thấy nhất là khó khăn trong
thống nhất trừng phạt Nga.
Tờ
Sueddeutsche Zeitung
dẫn lời Thủ tướng Đức Olaf
Scholz ngày 23-1 kêu gọi châu
Âu và Mỹ thận trọng khi xem
xét các biện pháp trừng phạt
Nga, trong đó có cân nhắc
những hậu quả với Đức.
Đức không thoải mái với
phương án loại các ngân hàng
Nga khỏi hệ thống thanh toán
toàn cầu Swift, trong khi Ba
Lan và các nước vùng Baltic
ủng hộ. Đức cũng phản đối
lời kêu gọi của Mỹ về việc
đưa đường ống dẫn khí Nord
Stream 2 vào bất kỳ gói trừng
phạt nào trong tương lai với
Nga.Điềunàycho thấychuyện
có được một phản ứng thống
nhất từ phương Tây với Nga
liên quan Ukraine có thể rất
phức tạp, vì “sự khác biệt”
trong liên minh NATO.
Tuần trước, chính Tổng
thống Mỹ Joe Biden đã thể
hiện sự bức xúc trước sự chia
rẽ này, đồng thời cho rằng
các đồng minh của NATO sẽ
“phải đấu tranh về những gì
nên làm và không nên làm”.
Nhiều quan chức Mỹ cũng
đã cảnh báo rằng sự bất đồng
chính kiến trong liên minh
phương Tây sẽ làm lợi cho
Nga, có nguy cơ làm suy yếu
chính sách ngoại giao do Mỹ
dẫn đầu nhằm ngăn chặn Nga
và cho biết Mỹ đang nỗ lực
để thu hẹp khoảng cách.
Theo ông Jim Townsend -
cựu quan chức cấp cao của
Lầu Năm Góc về châu Âu,
trong bối cảnh này, sự lãnh đạo
mạnh mẽ của Mỹ và NATO
là rất quan trọng; Tổng thư
ký NATO Jens Stoltenberg
và Ngoại trưởng MỹAntony
Blinken sẽ phải đứng đầu cuộc
chơi để giữ các nước sát cánh
nhau trước sức ép của Nga.•
