CHỦNHẬT 18-12-2016
10
SỨCKHỎE
Muốnđiềutrịhiệuquảthìbấtcứ
liệuphápnào
cũngphảibắtđầu
bằngkhâuchẩnđoán thậtchínhxác.
Đông lạnhtrứng13nămrồimới
thụthai
CôMoazaalMatrooshi (24 tuổi, ngườiDubai) trở thànhngườiphụ
nữ đầu tiên trên thế giới có con sau khi cấy ghépmô buồng trứng
củachínhmìnhsaukhiđã
được đông lạnh 13 năm.
Cô cũng là người đầu
tiênmang thai thànhcông
từmôbuồng trứng lấyđi
lúc cô còn chưa dậy thì.
Hiệncảthếgiớicókhoảng
100 trẻ được sinh ra từ
các bàmẹ trữmô buồng
trứng lúc ở tuổi trưởng
thành. Cô al Matrooshi
là trường hợp đầu tiên trữmô buồng trứng từ lúc nhỏ.
Lúcnhỏ, alMatrooshibị chẩnđoánmắcchứng thiếumáudi truyền
beta thalassaemia, làm giảm khả năng dẫn ôxy vàomáu. Năm chín
tuổi, gia đình quyết định sẽ cho cô phẫu thuật cấy ghép tủy từ anh
traimình.
Với phẫu thuật này, 99%cômất khảnăng sinh sản.Tuynhiên,mẹ
cô quyết định đông lạnhmô buồng trứng của cô để có thể cấy ghép
lại sau này. Vàmô buồng trứng phải của cô được lấy đi đông lạnh
trướckhi thựchiệnphẫu thuật cấyghép tủy tạimột bệnhviệnởAnh.
Sau phẫu thuật cô alMatrooshi quay lại Dubai, lấy chồng ở tuổi
20. Hai vợ chồng không thể có con theo cách tự nhiên. Cả hai quay
lạiAnh.
Sauquá trìnhđiều trị bằnghormone, tháng8-2015, cácbác sĩ cấy
ghépmôbuồng trứngđông lạnhcủacô trở lạivàobuồng trứngcủacô.
Vì làmôbuồng trứngcủachínhmìnhnênsauba tháng,buồng trứng
của al Matrooshi hoạt động tốt. Bác sĩ thu thập ba trứng do buồng
trứngcủacô sảnxuất ra, sauđó thựchiện thụ tinh trongốngnghiệm
với tinh trùng của chồng cô. Cô chính thứcmang thai vào tháng4.
Nhiều chuyên gia nhận định trường hợp alMatrooshi làmột hứa
hẹn tốt.TheoSaraMatthews, bác sĩ điều trị chính cho alMatrooshi,
nêncónhiềucơsởy tếcókhảnăngđông lạnhvàbảoquảnmôbuồng
trứng trong những trường hợp tương tự, giúp khôi phục khả năng
sinh sản của các bệnh nhânmắc các chứng bệnh làm họmất khả
năngnày.
ĐĂNGKHOA
Johnson&Johnsonbịkiệnvì làm
đànôngngựcbự
13 tuổi, cậu thiếuniênEddieBiblenhìnvào tronggươngvàkhông
nhận ramình là con trai vì có ngực lớnnhư ngực phụnữ.
“Ngực của tôi còn lớnhơnngực các côbạngái trong trường. Lúc
đó tôi đã nghĩ liệumình có cầnphảimặc áo ngực haykhông”.
BanđầuBible nghĩ ngực to là domình tăng cân. Tuynhiên, ngực
sauđó cứphát triển lớn thêm. Bible khôngdám ra ngoài với bạnbè
mà chỉ ở lì trong nhà.Mỗi lần buộc ra khỏi nhàBible phải đối diện
với rất nhiều chỉ trỏbìnhphẩm.Biblephải phẫu thuật thunhỏngực.
ArturoCarino cũng từnguốngRisperdal đểđiều trị vấnđềvề tâm
thần lúc cònvị thànhniênvà cũngbị chứngngực to.Quámắc cỡvì
tình trạngcủamình,Carinobỏhọcgiữachừng.Đếngiờanhvẫnphải
chịuđựngbộngực tovì khôngđủ tiền phẫu thuật thu nhỏ.
Đây là tácdụngphụcủa loại thuốccó tênRisperdalcủacông tydược
Johnson& Johnson (Mỹ) điều trị chứng lo âuvà rối loạn lưỡng cực.
HiệnBibleđã26 tuổi,Carino23 tuổi vàhàngngànnamgiới khác
đang chuẩnbị kiện Johnson& Johnsonvì đãkhông thôngbáo trước
tác dụng này của thuốc.
TheoBible, tổn thương tâm lý do chuyện ngực lớn gây ra còn tệ
hơnchứng rối loạn lưỡngcực.Luật sư Jason Itkinđại diệnBiblecho
biết cókhoảng13.000người bị tình trạngnhưBible.
Johnson& Johnson chỉ đưa thông tinvề tácdụngphụnày lênbao
bì thuốc Risperdal vào năm 2006, khi loại thuốc này đã được bán
trên thị trườnghơnmột thậpniên (năm1994) trongkhiBibleđãbắt
đầu uống thuốc từđầu thậpniên 2000.
Ngay saukhiRisperdal được tung ra thị trường, loại thuốcnàyđã
bị chúývà tranh luậnnhiều, chủyếuvì các tácdụngphụmà Johnson
& Johnsonkhông côngkhai.
Năm 2013 xảy ramột trong những vụ dàn xếp kiện tụng lớn nhất
trong ngành y tếMỹ khi Johnson& Johnson đã chi hơn 2 tỉ USD
nộpphạt vàdànxếp tronghàng loạt vụkiện liênquanđếnRisperdal
và hai loại thuốc khác.
Trongmột thôngcáogửiCNN, Johnson& Johnsonnóimìnhxem
Risperdal làmột loại thuốchữu ích, “cần thiết giúpnhững ai cóvấn
đề về sức khỏe tâm thần...”.
TổchứcY tếThếgiớiđưa risperidone - tênhoạt chất củaRisperdal
vào danh sách “các loại thuốc cần thiết”, đồng nghĩa loại thuốc này
là “một trong số ít thuốc cần thiết chomột hệ thốngy tế cơ bản”.
THIÊNÂN
Ykhoatrêntrời!
Có hai loại y khoa, loại lo chuyện sát đất cho con người đang ngụp lặn
trong bể khổ và loại nói chuyện trên trời, có lẽ cho sinh vật trên hành
tinh khác! Đặt cày trước trâu xét cho cùng chỉ thiệt cho nhà nông!
Trâu đứng sau cày cao lắm chỉ là trâu làm… cảnh!
BS
LƯƠNGLỄHOÀNG
N
gườibệnhsánghôm
quađếnphòngkhám
của tôi hãy còn rất
trẻ. Anh ta phải
chật vật lắm mới
được phép nghỉ việc buổi sáng
để khám bệnh vì lý do mất ngủ
từnhiều tháng, từkhi anh rời ghế
trườngđại họcvàoSàiGònkiếm
kế sinh nhai.
Anhnày trướcđóđãđượcđiều trị
qua nhiều thầy thuốc trong ngành
thần kinh với chẩn đoán nghe rất
“chuyênkhoa”nhưsuynhược thần
kinh, phân liệt cá tính, trầmcảm…
Dù đã thửhết cácmặt hàng thuốc
an thần anh vẫn chưa ngủ được
ngon giấc.
Ướcgì rớt…mạng!
Người bệnh sau ít phút đắn đo
đãcho tôi xemmột bản in sẵnbao
gồm nhiều lời dặn về cách phòng
chống mất ngủ, có lẽ của ai đó
phiêndịch từbản tin trên Internet,
để hỏi nên ápdụng cáchnào. Bản
tin có nội dungnhư sau:
•Phòngngủkhôngđượcquánóng
hayquá lạnh, tốtnhất làkhoảng18
độ C. Không thấy nói bệnh nhân
nếu đang sống dưới mái tôn bốc
lửa phải làm sao!
• Phòng ngủ không được nằm
sát conđườngđể tránh tiếngđộng
vì tiếng động với cường độ hơn
40 decibel thừa sức phá giấc ngủ.
• Phòng ngủ phải tối gần như
hoàn toàn và nên cómàn dày che
cửa sổ. Cũng không thấy nói nếu
phòngnóngnhư thiêumàđóngcửa
sổ, kéomàn thì làm sao tránhcảnh
bị đút lò đến sáng.
•Cần tấmnệmchođúng, không
quácứngcũngkhôngquámềm.Tốt
nhất lànệm latexvới haimặt,một
cho mùa hè, một cho mùa đông.
Đừngquên thaynệmmới tối thiểu
mỗi năm nămmột lần.
•Khôngđượcđểđồbềbộn trong
phòngngủvìbaobì, túixách, sách
báo gây ảnh hưởng trên vô thức
khiến giấc ngủ bị xáo trộn. Đừng
bàybiện lung tung trên sàn nhà.
• Giường ngủ theo đúng phong
thủyhơnnữanếuđầugiườngkhông
kê sát tường. Cũng không nên có
cửa sổ sau lưng.
• Tất cả trang thiết bị điện tử
không được có mặt trong phòng
ngủ, từmáy vi tính cho đếnmáy
truyềnhình.Giườngngủphải cách
ổ cắm điện tối thiểu 50 cm. Chỉ
dùngphòngngủđể…ngủ!Tácgiả
chỉ quênmách nước phải làm sao
nếugia chủ tuy cũnghiểu câunơi
ăn chốn ngủ nhưng phải ăn ngay
trêngiườngvìkhôngcóphòngnào
khác ngoài phòng ngủ!
Hỏi bệnhkhácxa
hỏi vềbệnh
Điềuđángnói làngười bệnh tuy
đã qua tay nhiều thầy nhưng chưa
quan langnàohỏi thămvềgiacảnh
bệnhnhân.Nếu thầy thuốccó thêm
ítphútchongườibệnhắtđãhiểuanh
nàyđangchậtvậtkiếncơmđểnuôi
đànemănhọcdướiquê.Anhtađang
ở trọ trong căn phòng rộng không
đến tám thước vuông với nhiệt độ
bên trong gần như lò bánhmì giờ
caođiểm,vớinhàbêncạnh làquán
karaoke vặnnhạc inhỏi đếngần3
giờ sáng rồi nhường lời cho xe tải
vàoTPchokịpchợđầumối.Vớinỗi
lonội tâm, với nỗi khổngoại cảnh,
anhnàymuốnngủđược thẳnggiấc
chắcchỉtrừkhi…hônmê!Đángtiếc
chỉởđiểmkhông ít thầy thuốcvìcó
căn nhà rộng hơn của người bệnh,
với đồng lương cao hơn thu nhập
ítỏi củabệnhnhânnên thườngquá
chú trọngvào trangsáchykhoamà
quên chuyệnngoài đường.
Trậtbướcđầu, trậthết!
NếuvănhàoLỗTấnnổi tiếngnhờ
câu“Cứđi rồi sẽ thànhđường” thì
điềuđó,đáng tiếc làmsao, lạikhông
đúng trong y khoa. Người bệnh
khôngcầngìkháchơn làhiệuquả,
càng sớm càng tốt, càng lâu càng
hay.Muốn thế thì bất cứ liệupháp
nào cũng phải bắt đầu bằng bước
thứnhất thật chínhxác.Đó làkhâu
chẩnđoán.Cóđầyđủphương tiện
điều trị đến đâumà định bệnh sai
thì cũngvô ích.Khôngcóngoại lệ.
Đây lại chính là vấn đề hiện nay
hãy còn gút mắc cho nhiều người
bệnh ở xứmình. Vì còn thiếumột
mạng lướiy tếphủkíncơsởhạ tầng,
vì chưa có đội ngũ bác sĩ gia đình
đểđảmnhiệmcôngviệcđịnhbệnh,
haynóiđúnghơn,địnhhướngchẩn
đoánnênnhiềungườibệnhhoặcđến
thầy thuốcquá trễvìkhôngđánhgiá
đúngmức tình trạng nghiêm trọng
củabệnhchứng,hoặc tuycógõcửa
thầy thuốc sớm hơn nhưng lại gõ
nhầmcửa.Trongcảhai trườnghợp,
đôi bên đều bị thiệt thòi.Một mặt,
ngườibệnhphảigồnggánhcănbệnh
trầmkhamột cáchoanuổng, từphí
tổn chođếnbiến chứng.Mặt khác,
thầy thuốc tốncôngphí sứcchữa trị
bệnhnặngvớitỉlệthànhcôngkhông
thể khả quan nhưmongmuốn. Tất
cảchỉvìsai lệch trongbướcđầu tiên
của tiến trìnhđiều trị.
Thực trạngđódẫnđếnnhiềumâu
thuẫn.Đây làmột thí dụđiểnhình
vì đang rất phổ biến. Nhiều bệnh
nhân thay vì tìm đến tố chống lao
do tình trạng biếng ăn, suy nhược
để xin chụp ảnh phổi và thử phản
ứng lao tố là hai hình thức chẩn
đoán rất đơngiản lại chọn cách tự
mua thuốc ho do bệnh nhân phần
chỉ tập trungvàodấuhiệu thường
hocóđàm,hay thậmchísổmũimỗi
khi trở trời, phầncũngmuốn tránh
nébiệnpháp tầm soát bệnh lây lan
theokiểukhôngbiết thì coi như…
chưa bệnh! Không thể trách bệnh
nhân vì người bệnh đâu có học y
khoađến…sáunăm!Cứ lây lấtnhư
thế đến lúc nàođó, khi bệnhnặng
hơn, khi chịu hết nổi, bệnh nhân,
thường khi theo lời khuyên của
chòm xóm vì dễ gì tìm được thầy
thuốcgầnnhà, quyết định tìmđến
bácsĩchuyênkhoa taimũihọngvới
lối suynghĩđơngiảnphacảm tính.
Đãnghẹtmũi cònđâukháchơn là
gần tai với họng. Tưởng chỉ trật
một chút là lầm. Điểm tệ hơn nữa
là đã quét nhà dễ gì không ra rác.
Gặp10ngườibệnh lam lũvớicảnh
mưa nắng hai mùa thì thầy thuốc
tai mũi họng nhẹ lắm cũng tìm ra
viêmmũi dị ứng hay viêm xoang
gì đó trong chín trường hợp!
Ngườibệnhkhông
cầngìkháchơn làhiệu
quả,càngsớmcàng
tốt,càng lâucànghay.
Cóhai loạiykhoa, loại lochuyệnsátđấtchoconngườiđangngụp lặntrongbểkhổvà
loạinóichuyệntrêntrời,có lẽchosinhvậttrênhànhtinhkhác.
CôMoazaalMatrooshicùngchồngvàcontrai.
Ảnh:CNN
