16
TRÙNGQUANG
V
ào năm 1918, đại dịch
cúm Tây Ban Nha đã
tàn phá thế giới nhưmột
vụ cháy rừng kinh hoàng,
giết chết hơn 50 triệu người
trên toàn cầu.
Đến năm 2020, virus
SARS-CoV-2, xuất phát từ
TP Vũ Hán của Trung Quốc
(TQ) gây ra đại dịch toàn cầu
COVID-19, cũng đang lan
rộng với tốc độ đáng kinh
ngạc. Nhìn lại quá khứ, một
số bài học rút ra từ đại dịch
năm 1918 vẫn còn có thể
áp dụng cho tình hình hiện
nay để tránh lặp lại kết cục
thảm khốc cho nhân loại,
theo đài
CNN
.
Tiếp tục duy trì
giãn cách xã hội
Các chuyên gia dịch tễ học
cho biết trong đại dịch cúm
Tây Ban Nha, nhiều nước
đã cho dừng giãn cách quá
sớm, dẫn đến một đợt bùng
phát thứ hai còn nguy hiểm
hơn đợt đầu tiên.
Cụ thể, nhà dịch tễ học
Larry Brilliant cho biết lãnh
đạo TP San Francisco (Mỹ)
đã cho tổ chức một cuộc diễu
hành lớn để ăn mừng việc số
bệnh nhân cúmTây Ban Nha
giảm xuống gần như bằng
không. Hậu quả là hai tháng
sau, đại dịch cúm này quay
trở lại một lần nữa.
TP Philadelphia ở đầu bên
kia nước Mỹ cũng chịu số
phận tương tự. Dù có tới 600
thủy thủ hải quân nhiễm cúm
nhưng thành phố này vẫn thực
hiện cuộc diễu hành vào ngày
28-9-1918. Chỉ ba ngày sau,
Philadelphia có thêm 635 ca
nhiễm mới và nhanh chóng
trở thành nơi có số bệnh nhân
trình điều trị cho dịch cúm
Tây Ban Nha “đa dạng từ các
loại thuốc mới được bào chế
đến các loại dầu thảo dược
được công bố hàng loạt và
chào bán công khai” -
CNN
dẫn một nghiên cứu của ĐH
Stanford (Mỹ) cho biết. Tuy
nhiên, hầu hết những liệu
pháp này không có cơ sở
khoa học và không được thẩm
định toàn diện về tác dụng
phụ đối với người sử dụng.
Đến năm 2020, tình trạng
tương tự lại xuất hiện khi
nhiều đồn đoán về khả năng
thuốc hydroxychloroquine trị
bệnh sốt rét, lupus và viêm
khớp dạng thấp có thể dùng
để điều trị các bệnh nhân
COVID-19. Ngay cả Tổng
thống Donald Trump cũng
lên tiếng ủng hộ khi ca ngợi
thuốc hydroxychloroquine
là “phương thuốc thần kỳ”.
Tuy nhiên, ngày càng nhiều
chuyên gia phải lên tiếng kêu
gọi người dân cần hết sức
thận trọng trước các dạng
thông tin như trên vì giới y
khoa cho đến nay chưa thống
nhất được liệu trình hoàn
chỉnh nào. Thậm chí, một
nghiên cứu gần đây còn chỉ
ra hydroxychloroquine không
thể sử dụng được cho những
ca COVID-19 nặng phải nhập
viện vì gây rối loạn nhịp tim.
Các bác sĩ ở Brazil và Thụy
Điển cũng đang bày tỏ lo ngại
việc sử dụng chloroquine,
một loại thuốc rất giống
hydroxychloroquine, trênbệnh
nhân COVID-19 do lo ngại
gây ra tác dụng phụ tương tự.
Vì vậy, điểmmấu chốt cần
nắm được ở đây là: Chưa có
thuốc đặc trị COVID-19 và
nên thận trọng khi đọc những
thông tin về các liệu trình điều
trị chưa được kiểm chứng.•
• Afghanistan
: Ít nhất sáu nhân viên quân
sự Afghanistan đã thiệt mạng cùng ba người
bị thương trong một vụ xả súng tại căn cứ
không quân Barham của Mỹ ở tỉnh Parwan
ngày 16-4. Nhân chứng tại hiện trường cho
biết thủ phạm đi xe phân khối lớn nã đạn
vào nhóm nhân viên trên đang đứng gần
cổng. Hiện chưa có nhóm nào đứng ra nhận
trách nhiệm trong khi Taliban khẳng định
không liên quan, theo hãng tin
Reuters
.
• Indonesia
: Hôm 17-4, bức tượng Quan
Vũ 30 m cao nhất Đông Nam Á đặt ở đền
Kwan Singa Bio, phía Đông đảo Java
đã bất ngờ đổ sập chưa rõ nguyên nhân,
đài
CNA
cho hay. Hiện nhà chức trách
Indonesia đang vào cuộc điều tra. Được
biết, bức tượng lâu nay gây tranh cãi và
nhiều người đòi tháo dỡ vì không phù hợp
với “tinh thần quốc gia”. Do đó, không
loại trừ khả năng vụ việc là do một nhóm
cực đoan tiến hành.
• Nigeria
: 16 người thiệt mạng và 15
người khác bị thương trong vụ cháy xảy ra
hôm 16-4 tại một trại tị nạn chứa khoảng
70.000 người tại bang Borno, Đông Bắc
Nigeria, đài
CNN
đưa tin. Đám cháy cũng
thiêu rụi ít nhất 200 lều, làm hơn 1.250
người trở thành vô gia cư. Những người
trong trại chủ yếu là cư dân di chuyển từ
các vùng đang có giao tranh giữa quân đội
chính phủ và nhóm khủng bố Boko Haram
hoạt động nhiều năm qua.
VĨ CƯỜNG
Thế giới 24 giờ
Quốc tế -
ThứBảy18-4-2020
tử vong cao nhất Mỹ, theo
Trung tâm Lưu trữ và hồ sơ
ĐH Pennsylvania.
Ngược lại, tình hình tại TP
St. Louis ở bang Missouri,
vốn đã lên kế hoạch tổ chức
diễu hành tương tự nhưng
hủy bỏ vào phút chót, lại tốt
hơn nhiều. Số liệu lưu trữ tại
Trung tâmKiểmsoát và phòng
ngừa dịch bệnhMỹ (CDC) chỉ
ra tại thời điểm hơn 10.000
người ở Philadelphia thiệt
mạng trong đợt bùng phát
thứ hai, số người chết ở St.
Louis chưa đến 700 người.
“Diễn biến của năm 1918
cho thấy ngay cả ở những nơi
đã đỉnh dịch rồi vẫn có khả
năng tái bùng phát lần nữa
nếu không có biện pháp phòng
bị kịp thời và lơ là cảnh giác.
Đây là điều mà các quốc gia
đang vật lộn với COVID-19
hiện nay phải lưu ý” -
CNN
nhấn mạnh.
Mọi đối tượng đều
có thể nhiễm bệnh
Khi nhắc về đại dịch cúm
Tây Ban Nha, nhiều chuyên
gia đã miêu tả giai đoạn này
là “một vụ thảm sát y tế lớn
nhất trong lịch sử”. Không
chỉ bởi căn bệnh này đã
khiến nhiều người tử vong
mà còn do rất nhiều nạn nhân
là những người trẻ và khỏe
mạnh. Số liệu thống kê chỉ
ra khoảng 2/3 số người tử
vong ở độ tuổi từ 18 đến 50.
“Các nhà khoa học cho rằng
chính phản ứng thái quá của
hệ miễn dịch đã khiến tỉ lệ
tử vong ở những người trẻ
tuổi, khỏe mạnh tăng cao
vào năm 1918” - TS Richard
Gunderman thuộcĐH Indiana
(Mỹ) chia sẻ. Nhiều chuyên
gia cũng lên tiếng cảnh báo
hiện tượng tương tự có thể
đang xảy ra ở những ca tử
vong là người trẻ của dịch
COVID-19.
Giải thích thêm, hệ miễn
dịch thông thường có thể
đối phó tốt với bệnh cúm.
Tuy nhiên, nếu virus phát
tán quá nhanh trong cơ thể
thì hệ thống miễn dịch phải
hoạt động cật lực hơn. Tình
trạng này sẽ kéo dài đến khi
chính các phân tử protein
tiết ra từ tế bào của hệ thống
miễn dịch bắt đầu bào mòn
cả các cơ quan khác trong
cơ thể như phổi, làm bệnh
nhân tử vong.
“Trong những trường hợp
này, vấn đề không phải là hệ
miễn dịch bị suy yếu hay bị
phá vỡ mà là nó hoạt động
quá mức cần thiết khiến cơ
thể bị áp đảo” - TS Sanjay
Gupta thuộc ĐHEmory (Mỹ)
nhận định.
Kết luận, bài học quan
trọng ở đây là những người
trẻ, khỏe mạnh không phải
sẽ nghiễm nhiên miễn nhiễm
với virus gây dịch.
Cảnh giác các liệu
pháp chưa được
kiểm chứng
Phải thừa nhận rằng thế
giới đã đạt được những tiến
bộ y tế và công nghệ lớn
trong 102 năm qua. Nhưng
cúm Tây Ban Nha và đại
dịch COVID-19 có chung
hai thách thức: Thiếu vaccine
và thiếu thuốc chữa.
Trở lại năm 1918, các liệu
Bệnh nhân cúmtrongmột bệnh viện dã chiến ởĐHNông nghiệp Colorado, Mỹ năm1918. Ảnh: CNN
Ngày 17-4, giới chức TP Vũ Hán, Trung
Quốc đã công bố những thay đổi số liệu
liên quan đến dịch bệnh COVID-19. Cụ
thể, số người tử vong do COVID-19 tại
Vũ Hán đã tăng từ 2.579 ca công bố trước
đó lên 3.869 ca, nhiều hơn 1.290 trường
hợp so với số liệu trước đó, theo tờ
The
Guardian
. Số nạn nhân thiệt mạng ở Vũ
Hán cũng vượt bang New Jersey - khu
vực có số ca tử vong cao thứ hai nước Mỹ
khoảng 350 người.
Lý giải về động thái này, đại diện chính
quyền Vũ Hán cho biết do nhiều bệnh viện
hồi dịch đang bùng phát phải vận hành
trong tình trạng quá tải nên nhân viên y tế
không có thời gian cập nhật số liệu, dẫn tới
hiện tượng báo chậm, báo thiếu và báo sai.
Một số trường hợp tử vong cũng khai báo
thông tin không đầy đủ, dẫn đến tình trạng
báo trùng hoặc báo sai.
PHẠM KỲ
Tôi nghĩ đểmiêu tả tìnhhình
COVID-19 thì hình ảnh chính
xác là một cơn sóng thần với
những đợt sóng khác đang
ầm vang theo sau. Những con
sóng này lớn đếnmức nào tùy
thuộc vào chúng ta.
TS
LARRY BRILLIANT
, chuyên gia
dịch tễ học từng làm việc choWHO
Họ đã nói
Những diễn biến
của năm 1918 cho
thấy ngay cả ở
những nơi đã đỉnh
dịch rồi vẫn có khả
năng tái bùng phát
lần nữa nếu không
có biện pháp phòng
bị kịp thời và lơ là
cảnh giác. Đây là
điều mà các quốc
gia đang vật lộn với
COVID-19 hiện nay
phải lưu ý.
Bệnh nhân COVID-19 điều trị ở VũHán
hồi tháng 2. Ảnh: AFP
Chống COVID-19: 3 bài học từ
dịch cúm Tây Ban Nha
Từ hậu quả của đại dịch cúmTây BanNha năm1918 khiến hơn 50 triệu người trên toàn cầu tử vong,
thế giới cần rút ra những bài học kinh nghiệmquý giá để ứng phó với dịch COVID-19 hiện nay.
Trung Quốc sửa số liệu Vũ Hán, số tử vong tăng gần 50%
