12
THANHNHẬT
Ô
ngLêXuânÁi (sinh năm
1963, quê huyện Núi
Thành, Quảng Nam),
nguyên Giám đốc Vườn
quốc gia Côn Đảo, được biết
đến với tên gọi “vua rùa”,
“người cứu hộ rùa biển số
một thế giới”… Ông ra đi
để lại niềm tiếc thương vô
hạn cho người thân, người
yêu mến động vật, đặc biệt
là loài rùa biển.
Cứu rùa biển
bên bờ tuyệt chủng
Năm 1985, ông Ái tốt
nghiệp Trường ĐH Nông
Lâm TP.HCM. Chàng trai
trẻ vừa rời giảng đường đại
học chân ướt chân ráo đến
Côn Đảo (tỉnh Bà Rịa-Vũng
Tàu). Trong ký ức, ông dự
định đến đây vài ba năm rồi
về TP. Nhưng ông đã ở đây
1/3 đời người để thay đổi số
phận loài rùa biển.
Những năm1990, rùa ởCôn
Đảo nhiều vô kể, người dân
mang dao xẻ thịt, tìm trứng
rùa để làm món ăn thường
nhật. Từ sáng sớm đến tối
muộn, ngư dân quần thảo
khắp vùng biển ven bờ săn
tìm rùa. Chứng kiến cảnh
tượng ấy, ông Ái xót xa, nuôi
quyết tâm bảo tồn loài động
vật chậm chạp này.
Bước đầu tiên trên hành
trình bảo vệ rùa biển, ông Ái
đề xuất chính quyền huyện
Côn Đảo ban hành lệnh cấm
khai thác rùa. Năm 1995, đề
xuất của ông được chấp nhận.
Ngay tức khắc, ông Ái soạn
thảo kế hoạch bảo tồn, gom
nhặt rùa để nuôi trong bể.
Nghiệt ngã, cách làm này
không mang lại kết quả như
kỳ vọng của ông.
Không chấp nhận thất bại,
ông Ái tiếp tục đề xuất Quỹ
quốc tế bảo vệ thiên nhiên
(WWF) tài trợ dự án nhỏ về
này tôi và anh Ái được giao
nghiên cứu. Từ đó, hai anh
em đã đưa trứng rùa từ Côn
Đảo về Cù Lao Chàm” - ông
Vũ nói.
Ông Vũ được giao nhiệm
vụ chủ nhiệm đề tài, ông Ái
đứng phía sau tư vấn, hỗ trợ
mọi thứ. Chuyện mang trứng
rùa vượt ngàn cây số từ Côn
Đảo về Cù Lao Chàm đã tạo
ra dấu ấn rất lớn cả ở Việt
Nam và trên thế giới. “Trước
đây, chuyện chuyển trứng rùa
đi xa không ai làm vì không
nghĩ sẽ thành công. Hai anh
emđã bắt tay vào làm, kết quả
ban đầu khá khả quan” - ông
Vũ nói tiếp.
Cũng trong bốn năm làm
việc, ông Ái đã đóng góp,
làm thay đổi nhận thức của
người dân về loài rùa biển.
Ông cũng là người đã nhìn
ra mối liên hệ giữa rừng và
biển, tư vấn cách quản lý hiệu
quả. Bây giờ rừng đặc dụng
Cù Lao Chàm có vai trò vô
cùng quan trọng.
Bốn năm làmviệc ởCù Lao
Chàm, ông Ái gắn bó với sáu
lứa trứng rùa được mang về
từ Côn Đảo. Hơn 1.800 con
rùa thả xuống biển Cù Lao
Chàm được nở ra từ 1.900
quả trứng là kết quả trước
đây chưa ai làm được.
Phó giám đốc BQL Khu
bảo tồn biển Cù Lao Chàm
chia sẻ: Trước khi mất, ôngÁi
từng có ý định hồi sinh vùng
biển xã TamTiến và TamHải
(huyện Núi Thành). Ông ra
đi, ước nguyện còn dang dở.
Những “học trò” của ông ở
BQLKhu bảo tồn biểnCùLao
Chàm sẽ là người viết tiếp…•
Người tiên phong
bảo tồn rùa biển
cho Côn Đảo
Gần 20 năm trước, anh Ái là
người đầu tiên xắn tay áo vào
chương trình bảo tồn rùa tại
Côn Đảo.
VườnquốcgiaCônĐảođược
hình thành từ sự dẫn dắt của
anh Ái và đến bây giờ vẫn giữ
được giá trị nguyên vẹn. Đặc
biệt là quần thể rùa.
Ông
VĂN NGỌC THỊNH
,
Giám đốc Tổ chức quốc tế
về bảo tồn thiên nhiên Việt Nam
Họ đã nói
“Người cứu hộ rùa biển sốmột thế giới” Lê XuânÁi lúc sinh thời. Ảnh: TB
bảo tồn rùa biển. Năm 1996,
WWF tài trợ ông Ái và đoàn
cán bộ Vườn quốc gia Côn
Đảo sang Philippines học cách
bảo tồn rùa, san hô - đây là
bước ngoặt cho hành trình
cứu rùa biển thoát khỏi nguy
cơ tuyệt chủng ở Côn Đảo.
Từ nơi rùa biển được bày
lên bàn ăn, 21 năm cống hiến
của “vua rùa” Lê Xuân Ái đã
làm thay đổi mọi thứ. Côn
Đảo trở thành thiên đường
sinh sôi của loài rùa biển dù
từngmột thời đứng trước nguy
cơ tuyệt chủng. Giờ đây Côn
Đảo là địa chỉ tin cậy để các
tỉnh, thành trên cả nước đến
học tập kinh nghiệm bảo tồn
loài rùa.
Lần thứ hai
gắn với loài rùa
Năm2016, ông Ái bàn giao
công việc ở Côn Đảo, về hưu.
ÔngÁi trở vềmảnh đất Quảng
Nam “chưa mưa đã thấm”. Ở
đây, tình yêu của ông dành
cho biển vẫn còn nguyên vẹn.
Ông mày mò nghiên cứu về
Cù Lao Chàm để rồi trở lại
với công việc bảo tồn biển,
hồi sinh loài rùa.
Ông NguyễnVănVũ - Phó
Từ nơi rùa biển
được bày lên bàn
ăn, 21 năm cống
hiến của “vua rùa”
Lê Xuân Ái đã làm
thay đổi mọi thứ.
Giám đốc Ban quản lý Khu
bảo tồn biển Cù Lao Chàm,
ông Nguyễn Sự (lúc đó là bí
thư Thành ủy HộiAn, Quảng
Nam) đề nghị ký hợp đồng
với ông Ái về làm cố vấn cho
BQL trong vai tròmột chuyên
gia. Dù vỏn vẹn bốn năm làm
việc nhưng ông Ái đã để lại
những dấu ấn đậm nét.
“Nổi trội nhất có thể kể đến
là chuyện bảo tồn rùa. Sẵn có
máu yêu sinh vật biển trong
người, anh Ái tìm hiểu rùa
biển ở Cù Lao Chàm. Tỉnh
Quảng Nam và TPHộiAn có
kế hoạch bảo tồn rùa, đề tài
Đời sống xã hội -
ThứSáu3-6-2022
Hành trình khó thể ngờ
của “vua rùa” Lê Xuân Ái
Ông Lê Xuân
Ái - nguyên
Giámđốc
Vườn quốc
gia CônĐảo
vừa qua đời
nhưng những
đóng góp
to lớn của
ông cho loài
rùa biển sẽ
cònmãi…
UBND tỉnh Quảng Ngãi vừa có Công văn 2455/UBND-
KTN giao Sở NN&PTNT tỉnh chủ trì, phối hợp với các sở
chức năng và địa phương liên quan triển khai các biện pháp
bảo vệ và đề xuất phương án bảo tồn đàn khỉ quý hiếm tại
đảo Hòn Trà, thôn Sơn Trà, xã Bình Đông, huyện Bình Sơn.
Theo
vietnamplus.vn
, đàn khỉ khoảng 10 con, sống tại đảo
Hòn Trà là loài khỉ vàng (tên khoa học là Macaca Mulatta)
thuộc danh mục động vật nguy cấp, quý, hiếm (nhóm IIB).
Đảo Hòn Trà có diện tích khoảng 1,5 ha và nằm cách biệt
giữa cửa sông Trà Bồng đổ ra cửa biển Sa Cần, xã Bình
Đông, huyện Bình Sơn; cách khu dân cư gần nhất khoảng
200 m.
Đàn khỉ hoạt động và kiếm ăn tự do trên đảo, thường
xuyên được bà Nguyễn Thị Chất (một người dân địa
phương) cho ăn.
Để bảo tồn đàn khỉ, Sở NN&PTNT tỉnh đã chỉ đạo các cơ
quan trực thuộc tuyên truyền tổ chức, cá nhân tại địa phương
nâng cao ý thức bảo vệ, bảo tồn động vật hoang dã nói chung
và đàn khỉ tại đảo Hòn Trà nói riêng.
Sở cũng đề nghị UBND huyện Bình Sơn chỉ đạo ngành
chức năng và chính quyền xã Bình Đông có giải pháp hỗ trợ
người dân thôn Hòn Trà kịp thời ngăn chặn các đối tượng
xấu xâm hại đến đàn khỉ; tổ chức khoanh vùng bảo vệ tạm
thời, tránh tác động vào sinh cảnh; cắm biển cảnh báo để mọi
người biết nhằm hạn chế xung đột giữa đàn khỉ và người dân.
Theo ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở NN&PTNT
tỉnh Quảng Ngãi, về lâu dài cần lập dự án bảo vệ, bảo tồn
đàn khỉ kết hợp phát triển điểm du lịch sinh thái đảo Hòn
Trà, đồng thời kêu gọi các tổ chức bảo tồn động vật hoang dã
trong nước, quốc tế chung tay tham gia công tác bảo tồn đàn
khỉ tại địa phương hoặc di dời chúng đến rừng tự nhiên phù
hợp với tập tính của chúng.
Nhiều năm qua, đàn khỉ tại đảo Hòn Trà thường xuyên được
bà Nguyễn Thị Chất (78 tuổi) cho ăn. Mỗi ngày, vào khoảng
15 giờ, bà Chất lại chèo thúng mang các loại trái cây, bánh
kẹo, cơm nắm ra cho đàn khỉ.
Bà Chất cho biết đàn khỉ thích ăn nhất là chuối, bơ, bắp,
bánh tráng, bánh quy. Các loại trái cây cho khỉ ăn chủ yếu
được các tiểu thương ở chợ và người dân trong thôn mang
cho. Có những lúc bà bỏ tiền mua với giá ưu đãi từ các tiểu
thương. Nếu không có sẵn trái cây, bánh kẹo, bà lại nắm cơm
mang ra cho đàn khỉ.
Ông Phan Văn Đông, Chủ tịch UBND xã Bình Đông, cho
biết chính quyền địa phương và người dân hỗ trợ bà Chất để
đảm bảo đủ thức ăn cho đàn khỉ.
T.THỊNH
BảotồnđànkhỉvàngquýhiếmtạiđảoHònTrà
Ông Nguyễn Sự - nguyên Bí thư Thành ủy
Hội An kể: “Năm 2014, anh Ái về Hội An làm
việc với tư cách là một chuyên gia. Suốt một
thời gian dài làm việc, anh ấy đã giải quyết
được nhiều thứ cho Cù Lao Chàm. Thứ nhất
là đạt được vấn đề nghiên cứu, phát hiện ra
những loài sanhômới, những loài cámới, cách
bảo tồn ra sao, giữ gìn như thế nào...Tất cả đã
trở thành kinh nghiệm rất lớn cho anh em…
Và điều lớn hơn nữa, vì anh Ái là giám đốc
Vườn quốc gia Côn Đảo - trung tâm của rùa
biển, anh Ái kết nối Hội An với Vườn quốc gia
Côn Đảo, di chuyển trứng rùa từ Côn Đảo về
đây và ấp nở, mấy đợt như vậy”.
Ông Sự đánh giá ôngÁi có tầmhiểu biết về
bảo tồn biển rất sâu. Ông cũng là người rất
có trách nhiệm, rất yêu nghề, yêu công việc
bảo tồn biển. Nhìn thấy cái gì dưới biển, ông
Ái cũng phát hiện ra giá trị riêng của nó, tạo
nên sự đa dạng sinh học cho biển.
“Bây giờ anh Ái mất, tôi không chỉ thương
mà còn rất tiếc một người hiếmhoi hiểu biết
về biển và các loài động thực vật dưới biển.
Tiếc tâm huyết của anh ấy dành cho bảo
tồn biển và cả bảo tồn rừng ở Cù Lao Chàm,
hiểu được mối liên quan giữa bảo tồn biển
và rừng” - ông Sự nói tiếp.
HUỲNH HẢI
Rất tiếc một người hiếm hoi hiểu biết và tâm huyết về biển
