11
Kinh tế -
ThứHai 14-11-2022
Làm “căn cước gen” để bảo vệ
thương hiệu hàng Việt
ANHIỀN
thực hiện
N
hiều nước yêu cầu bắt
buộc phải làm “căn
cước gen” của giống để
quản lý và bảo vệ nguồn gốc,
xuất xứ, thương hiệu cũng
như kiểm soát, ngăn chặn
hàng lậu và hàng nhái. Trao
đổi với
Pháp Luật TP.HCM
,
GS-TS Nông Văn Hải, Viện
Nghiên cứu hệ gen, thuộc
Viện Hàn lâm Khoa học và
Công nghệ Việt Nam (VN),
cho biết như trên.
Việc giải mã gen
không quá khó khăn
.
Phóng viên
:
Thưa ông,
mấy ngày gần đây dư luận
quan tâm đến câu chuyện
xoay quanh cuộc thi “Gạo
ngon VN” năm2022 vừa diễn
ra. Cụ thể, tác giả gạo ST24
(đoạt giải nhì cuộc thi) nghi
ngờ gạo TBR39 (đoạt giải
nhất cuộc thi) có nguồn gốc
từ gạo ST24. Liệu có cách
nào để kiểm chứng, làm rõ
sự nghi ngờ này không?
+ GS-TS
Nông Văn Hải
:
Thực tế chúng ta có thể xác
định giống này liệu có xuất
xứ từ giống kia hay không
bằng cách dùng các mã vạch
phân tửADN hay giải mã hệ
gen cho các giống đó. Theo
đó, nếu làmmã vạch phân tử
ADN thì cho kết quả nhanh
hơn nhưng chính xác nhất
vẫn là giải mã toàn bộ hệ gen.
. Việc xác định mã vạch
phân tử ADN hay giải mã hệ
gen có khó khăn, phức tạp
không, thưa ông?
+ Không quá khó khăn
vì hiện nay tại nước ta đã
có nhiều viện và trung tâm
nghiên cứu có thể thực hiện
xác định mã vạch phân tử
ADN hay giải mã hệ gen.
Đó là Viện Nghiên cứu hệ
gen hay Viện Công nghệ sinh
học (trực thuộc Viện Hàn lâm
Khoa học và công nghệ VN),
Viện Di truyền nông nghiệp
và Trung tâm Tài nguyên
thực vật, Viện Khoa học
nông nghiệp VN (trực thuộc
Bộ NN&PTNT)… Những
nơi này đều có các phòng thí
nghiệm và đội ngũ các nhà
khoa học có thể thực hiện tốt
việc phân tích mã vạch phân
tử ADN hay giải mã hệ gen
các giống lúa.
Chẳng hạn, từ nhiều năm
nay, Viện Nghiên cứu hệ gen
đã nghiên cứu phát triển thành
công các mã vạch phân tử và
giải mã hệ gen cá tra và sâm
Ngọc Linh. Viện Di truyền
nông nghiệp đã có nhiều
nghiên cứu mã vạch phân tử
cây trồng và giải mã thành
công hệ gen hàng trăm giống
lúa khác nhau.
Nếu không tự làm thì có
thể gửi làm dịch vụ tại các cơ
sở phân tích hệ gen ở nước
ngoài cũng rất nhanh.
.
Việc xác định mã vạch
phân tử hay giải mã gen này
đòi hỏi những yêu cầu gì, có
mất nhiều thời gian không?
Chi phí cho những việc này
như thế nào, thưa ông?
+ Hiện nay, trên thế giới
người ta có thể sử dụng các
mã vạch phân tử khá phổ biến.
Đơn cử như các chỉ thị SSR
(các đoạn ADN lặp lại đơn
giản hay còn gọi là ADN vệ
tinh) hoặc các chỉ thị SNP (đa
hình nucleotide đơn) để phân
biệt các giống lúa. Đây là các
kỹ thuật PCR và giải trình tự
gen thông thường. Thời gian
cho kết quả khá nhanh và chi
phí tương đối rẻ.
Tuy nhiên, để có kết quả
chính xác nhất cần giải trình
tự toàn bộ hệ gen theo công
nghệ giải trình tự thế hệ mới.
Thời gian giải mã hệ gen
cũng chỉ cần một vài tuần.
Về chi phí cũng không quá
tốn kém, khoảng 1.000-2.000
USD/mẫu.
Việc xây dựng cơ sở dữ
liệu mã vạch phân tử ADN
bao gồm trình tự hệ gen cho
Bộ Tài chính vừa tiếp tục gửi công văn đề nghị Bộ
Công Thương và thương nhân đầu mối kinh doanh
xăng dầu khẩn trương rà soát, đánh giá việc thực hiện
và báo cáo chi tiết chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài
về Việt Nam, premium (phần trả lãi cho người bán)
trong nước và chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc
dầu về đến cảng để điều chỉnh tiếp vào kỳ điều hành
ngày 21-11. Trong đó, Bộ Tài chính lưu ý các khoản
chi phí vận chuyển, bảo hiểm, hao hụt, giám định…
không bao gồm VAT.
Trước đó, ngày 8-11, Bộ Tài chính đã điều chỉnh chi phí
đưa xăng dầu từ nước ngoài về cảng Việt Nam để tính giá
cơ sở xăng dầu, áp dụng từ kỳ điều hành ngày 11-11. Tuy
nhiên, các chuyên gia, doanh nghiệp cho rằng việc điều
chỉnh này vẫn chưa tính đúng, tính đủ các chi phí liên
quan đến kinh doanh xăng dầu khiến nhà kinh doanh tiếp
tục thua lỗ. Chính vì vậy, tình trạng thiếu hụt xăng dầu ở
một số địa phương vẫn tiếp tục xảy ra.
Chiều 11-11, hai Phó Thủ tướng gồm Phó Thủ tướng Lê
Minh Khái và Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cũng chủ trì
cuộc họp với Bộ Công Thương và các bộ, ngành, doanh
nghiệp liên quan đến vấn đề xăng dầu.
Phát biểu sau cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Công Thương
Nguyễn Hồng Diên cho biết: Cuộc họp thống nhất
nguyên nhân chính khiến các doanh nghiệp trong hệ
thống phân phối hạn chế xuất hàng hoặc bán ra là do các
định mức chi phí và các định mức chi phí phát sinh hiện
nay chưa được cập nhật đầy đủ, kịp thời trong công thức
tính giá cơ sở. Vì vậy, Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ
trì, rà soát và cập nhật các chi phí phát sinh thực tế đó để
liên bộ điều hành giá bán lẻ phù hợp với diễn biến của
thị trường thế giới.
Đối với Bộ Công Thương, Chính phủ yêu cầu triển khai
quyết liệt các giải pháp theo thẩm quyền để khắc phục
tình trạng thiếu hụt xăng dầu cục bộ ngay từ ngày 12-11.
AH
các giống cây trồng, vật nuôi
ở nhiều nước đã trở nên rất
phổ biến. Đây có thể được
xem như “căn cước gen” hay
“nhận dạng gen” của giống.
Hiện nay, ở nhiều nước việc
này là bắt buộc nhưng ở ta
thì chưa.
Cần làm“căncướcgen”
. Vì sao nhiều nước lại bắt
buộc làm “căn cước gen”,
nhận dạng gen của giống,
thưa ông?
+ Nhiều nước yêu cầu bắt
buộc phải làm“căn cước gen”
của giống là để quản lý và
bảo vệ nguồn gốc, xuất xứ,
thương hiệu; kiểm soát, ngăn
chặn hàng lậu và hàng nhái.
Nhưng không riêng gì lúa
gạo mà mọi giống cây, con là
nguồn nguyên liệu cho nông
sản, thực phẩm, dược phẩm…
họ cũng làm “căn cước gen”.
Trong khi VN lại chưa làm
vì chưa chú ý hay chưa được
đầu tư, nên hàng lậu, hàng
nhái vẫn xuất hiện nhiều mà
không giám định chính xác
được.Ví dụ, các công tymuốn
bán hàng chính hiệu có thể
làm xét nghiệm gen biết hàng
mình thật hay không. Hay gạo
Hom Mali của Thái Lan, ai
bán hàng nhái pha trộn họ
làm gen là biết.
Việc áp dụng công nghệ
ADN để quản lý nhận dạng
lúa gạo Hom Mali đã được
công nhận là chìa khóa hỗ trợ
việc tiêu chuẩn hóa xuất khẩu.
Thái Lan đã phát triển các kỹ
thuật chỉ thị phân tử tiên tiến,
chỉ cần phân tích trên một hạt
lúa gạo với chi phí thấp để xác
địnhmức độ lẫn tạp di truyền.
Hiện nayThái Lan có thể phân
tích lên đến 50.000 mẫu/năm,
đủ để đáp ứng 2 triệu tấn gạo
Hom Mali cao cấp của Thái
Lan cho xuất khẩu.
. Có thể thấy việc làm “căn
cước gen” là vô cùng cần thiết.
Ông có cho rằng VN nên gấp
rút đẩy mạnh việc làm “căn
cước gen” để bảo vệ và phát
triển các giống lúa của ta,
cũng như bảo vệ thương hiệu
hàng Việt?
+ Như trên đã nói, cùng là
những nước sản xuất và xuất
khẩu lúa gạo hàng đầu thế
giới, Thái Lan đã làm được
việc này từ lâu. Vì vậy, VN
muốn hội nhập quốc tế thì
nên làm càng sớm càng tốt.
. Xin cám ơn ông.•
Nhiều nước yêu cầu
bắt buộc phải làm
“căn cước gen” của
giống là để quản
lý và bảo vệ nguồn
gốc, xuất xứ, thương
hiệu; kiểm soát,
ngăn chặn hàng lậu
và hàng nhái.
Theo chuyên gia xuất khẩu gạo đứng tốp đầu thế giới, Việt Namnên làm “căn cước gen”
cho lúa gạo càng sớm càng tốt.
VN hiện là một trong 15 quốc gia xuất
khẩu nông sản lớn nhất thế giới. Nông sản
Việt cũng đã có mặt tại gần 200 quốc gia và
vùng lãnh thổ. Đáng chú ý, VN đứng thứ hai
thế giới về xuất khẩu cà phê, gạo; thứ năm
về thủy sản… Tuy nhiên, VN chủ yếu xuất
khẩu nông sản thô, nhà nhập khẩu dùng làm
nguyên liệu phối trộn, do đó không có tên
hay thương hiệu.
Nếunông sảnVNxuất khẩucó thươnghiệu,
có tiêu chuẩn rõ ràng thì giá trị sẽ gia tăng
rất lớn. Thống kê của Cục Xúc tiến thương
mại (Bộ CôngThương) cho thấy những nông
sản xuất khẩu có thương hiệu sẽ gia tăng giá
trị 200%-300%, thậm chí có nông sản giá trị
tăng đến 500%. Đặc biệt, việc đáp ứng các
tiêu chuẩn kỹ thuật là điều kiện tiên quyết
để nông sản thâm nhập thị trường khó tính.
Gia tăng giá trị nhờ có thương hiệu, tiêu chuẩn rõ ràng
Việt Namnên gấp rút đẩymạnh việc làm“căn cước gen” để bảo vệ lúa gạo, nông sản.
Trong ảnh: Gạo Việt Namtại một siêu thị ở Pháp. Ảnh: QH
GS-TSNông VănHải.
Tiếp tục điều chỉnh chi phí kinhdoanhxăngdầu
Chínhphủyêucầucácbộ, ngành triểnkhai quyết liệt cácgiải pháp
để khắcphục tình trạng thiếuhụt xăngdầucụcbộ.
Ảnh: PHI HÙNG
