11
Kinh tế -
ThứSáu 15-9-2023
Rất cần 1 cơ quan cải cách
thể chế
Những thành quả cải cách về điều kiện kinh doanh có nguy cơ bị đe dọa. Đang có những
dự thảo nghị định sửa đổi theo hướng duy trì, thậm chí siết chặt hơn các điều kiện
kinh doanh đã được bãi bỏ.
CHÂNLUẬN
thực hiện
P
háp Luật TP.HCM
vừa
đăng tải loạt bài về những
khókhăn, vướngmắccủa
doanh nghiệp (DN) khi phải
tuân thủ các điều kiện kinh
doanh (ĐKKD). Liên quan
đến chủ đề này, chúng tôi đã
có cuộc trao đổi với ông Đậu
Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký,
Trưởng ban Pháp chế, Liên
đoàn Thương mại và Công
nghiệp Việt Nam (VCCI).
Còn rất nhiều vướng
mắc từ quy định
.
Phóng viên
:
Thưa ông,
trong thời gian qua, ngoài
những khó khăn khách quan
từ bên ngoài, VCCI qua thu
thập ý kiến, kiến nghị, phản
ánh của DN thì các khó khăn
do pháp luật hay các ĐKKD
hiện nay là gì?
+Ông
ĐậuAnhTuấn
: Các
vướng mắc mà DN gặp phải
từ quy định pháp luật trong
kinh doanh thì nhiều, đa dạng
và phong phú lắm. Đó có thể
là sự xung đột của quy trình
thủ tục, sự chưa rõ ràng của
nhiều quy định khi DN xây
dựng nhà máy, hoàn tất thủ
tục ban đầu khiến họ bị chậm
trễ trong việc đưa cơ sở của
mình vào hoạt động.
Các khó khăn về chi phí
tuân thủ các quy định pháp
luật quá cao, quá bất hợp lý.
Thậmchí, sự thay đổi đột ngột
củamột quy định có khi khiến
DN đứng trước nguy cơ đóng
cửa, phá sản; một quy định
tiêu chuẩn được ban hành
khiến các DN ngành hàng
đình đốn kinh doanh…
Khái quát lại, tôi cho rằng
có hai nhóm khó khăn: Nhóm
khó khăn thứ nhất đến từ bản
thân chất lượng của quy định
pháp luật và nhóm khó khăn
thứ hai đến từ việc thực thi
các quy định pháp luật.
.
Các khó khăn, vướng mắc
trong kinh doanh mà ông vừa
liệt kê ở trên thì khó khăn,
vướng mắc nào, trong lĩnh
vực nào là tiêu biểu nhất, dai
dẳng nhất, thưa ông?
+ Cái khó nhất và vướng
mắc nhất thời gian vừa qua
là các nhóm thủ tục, ĐKKD
ban đầu về đầu tư, đất đai,
quy hoạch, xây dựng, môi
trường, PCCC… Chúng ta
có thể thấy điều này từ rất
nhiều dự án đang đình đốn,
ách tắc trên thực tế ở các địa
phương. Nó cũng tương đối
phổ biến với tất cả công ty
từ tư nhân đến đầu tư nước
ngoài (FDI), hay cả các dự
án đầu tư công.
Chẳng hạn, thủ tục thẩm
duyệt về PCCC lồng ghép
được với nhóm thủ tục xây
dựng thì sẽ tiết kiệm được rất
nhiều thời gian và chi phí cho
nhà đầu tư nhưng vẫn chưa
thực hiện được. Những năm
trước, Chính phủ từng dự thảo
luật rồi nghị định về một quy
trình đầu tư thống nhất nhưng
cũng không ban hành được.
Các khảo sát DNmà chúng
tôi thực hiện trong thời gian
qua cho thấy số lượngDNthực
hiện các thủ tục này gặp khó
khăn rất cao, tỉ lệ còn cao hơn
cả tỉ lệ gặp khó khăn về tiếp
cận vốn hay khách hàng. Khó
khăn, vướng mắc dai dẳng vì
đã được phản ánh nhiều năm,
Quốc hội và Chính phủ đã bàn
nhiều nhưng nó vẫn tồn tại.
Hiện tại, Quốc hội đang
thảo luận và chuẩn bị thông
qua ba luật chính là Luật Đất
đai, Luật Kinh doanh bất động
sản và Luật Nhà ở. Hy vọng
đây có thể là cơ hội vàng để
tháo gỡ các vướng mắc trong
thời gian qua với các dự án
đầu tư bất động sản và nhà ở.
Cần phải làm
thường xuyên, liên tục
. Chúng ta đã cómấy nhiệm
kỳ gần đây tập trung vào
việc cắt giảm, đơn giản hóa
ĐKKD thông qua Luật DN,
Luật Đầu tư, rồi các quy định
như không được đưa ĐKKD
vào thông tư… nhưng vì sao
đến nay các rào cản kinh
doanh vẫn tồn tại nhiều đến
thế, thưa ông?
+Việt Nam đã đi được một
bước khá dài trong quá trình
cải cách ĐKKD. Ví dụ, nếu
trước đây ĐKKD quy định
rải rác tại hàng ngàn thông
tư cấp bộ thì hiện nay cơ bản
chỉ được quy định tại cấp nghị
định trở lên, khoảng hơn 50
nghị định. Đặc biệt có rất
nhiều ĐKKD, nhất là ràng
buộc về quy mô, buộc phải
sở hữu máy móc, thiết bị đã
được bãi bỏ, tạo điều kiện cho
các DN vừa và nhỏ tham gia
thị trường trong nhiều lĩnh
vực như kinh doanh gạo, kinh
doanh gas, xăng dầu…
Nhưng những thành quả
cải cách về ĐKKD có nguy
cơ bị đe dọa. Hiện nay đã có
những dự thảo nghị định sửa
đổi theo hướng duy trì, thậm
chí siết chặt hơn các ĐKKD
đã được bãi bỏ trong thời gian
qua. Trong các văn bản ban
hành mới hay được sửa đổi
vẫn có những quy định kinh
doanh tạo ra vướng mắc.
Chính vì thế, việc rà soát,
kiểm soát các ĐKKD, quy
định về kinh doanh cần phải
là việc làm thường xuyên, liên
tục của Chính phủ và các bộ,
ngành liên quan.
. Các cơ quan chấp pháp
nhiều khi cũng nhận ra vấn
đề nhưng họ phản hồi rằng
các quy định ấy phải điều
chỉnh từ luật. Luật quy định
thế nào thì họ thực hiện như
thế. Vậy lập pháp của ta phải
chăng cũng cần thay đổi?
.
Quan sát, tôi thấy dường như DN ở các
nước không gặp phải các vấn đề về ĐKKD
như ở Việt Nam. Điều gì khiến cho có sự khác
biệt như vậy? Phải chăng vấn đề còn nằm ở
chỗ thực thi, triển khai pháp luật kinh doanh?
+Ởnhiều nước, đúng là DN không ngại về
nhiều ĐKKD vì nó rất công khai, minh bạch.
Theođó, người dâncó thể thựchiện rất nhanh,
dự đoán được trước, không e ngại rơi vào
tình trạng không biết mình thực hiện đúng
hay không đúng, vụ việc của mình được cấp
phép hay không cấp phép.
Ở các nước, tương tác giữa DN và chính
quyền thường diễn ra trên mạng. Với DN,
nhà nước là thống nhất, không phổ biến
tình trạng DN phải chạy nhiều cửa để xin
thủ tục ở nhiều cơ quan khác nhau hay tình
trạng cùng một dự án được cấp phép ở tỉnh
này nhưng lại không được cấp phép ở tỉnh
khác… như ở nước ta.
Chính vì thế, Chính phủ thời gian qua đã
có những chỉ đạo quyết liệt để chuyển đổi
thủ tục hành chính lên môi trường mạng.
Chúng ta đã có cổng dịch vụ công quốc gia
cho DN và người dân, với công ty xuất nhập
khẩu thì có cổng thông tinmột cửa quốc gia.
Khi tương tác về thủ tục hành chính, thủ tục
cấp phép được tiến hành trên nền tảng trực
tuyến hoàn toàn thì sự nhũng nhiễu, phiền
hà sẽ giảm.
+ Đúng là có một số quy
định pháp luật bắt nguồn
từ luật và phải sửa từ luật.
Chính vì thế, Quốc hội luôn
ưu tiên việc rà soát và giảm
thiểu sự chồng chéo giữa các
luật, giám sát thúc đẩy việc
thực hiện pháp luật. Nhưng
lưu ý là luật cũng chủ yếu
do Chính phủ trình; các bộ,
ngành thường là đơn vị chủ
trì soạn thảo.
Vì vậy, cách tốt nhất để giảm
sự chồng chéo giữa các văn
bản pháp luật là phải tiếp tục
nâng cao hơn nữa chất lượng
xây dựng pháp luật. Trong đó,
tiếp tục công khai, minh bạch
trong quá trình soạn thảo, tăng
cường tham vấn và tham vấn
thực chất đối tượng chịu sự
điều chỉnh, phát huy vai trò
của các thiết chế liên quan
như hiệp hội, viện nghiên cứu.
Đểđảmbảo tínhkháchquan,
chống xung đột thì theo tôi,
trongcácbộ, ngànhchủ trì soạn
thảo luật không giao cho các
cục, vụ đang phụ trách việc
cấp phép, quản lý nhà nước
phụ trách việc soạn thảo luật
như phổ biến hiện naymà nên
giao cho đầu mối là Vụ Pháp
chế hoặc viện thuộc bộ.
Điều này rất quan trọng
để tránh xung đột lợi ích và
thúc đẩy được các cải cách.
Bởi thực tế thường rất hiếm
vụ, cục nào đề xuất giải pháp
trong luật theo hướng bớt
quyền hạn của mình đi, tăng
thêm trách nhiệm, nghĩa vụ
cho chính mình, dù những
điều này rất tích cực cho
DN, cho nền kinh tế và cho
lợi ích chung.
. Xin cảm ơn ông.•
Điều kiện kinh doanh thông thoáng sẽ tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp bỏ vốn đầu tư
kinh doanh, buôn bán, kích cầumua sắm…Ảnh: TÚUYÊN
Khi tương tác về
thủ tục hành chính,
thủ tục cấp phép
được tiến hành trên
nền tảng trực tuyến
hoàn toàn thì sự
nhũng nhiễu, phiền
hà sẽ giảm.
Xóa “ma
trận” giấy
phép con
cản đường
doanh
nghiệp
- Bài cuối
ÔngĐậuAnh Tuấn.
Ở các nước, doanh nghiệp không phải chạy nhiều cửa
Họ đã nói
Phải đánh giá được
chi phí lợi ích của
các quy định
Hiện nay, theo quan sát của
tôi, chúng ta chưa có cơ quan
hay một cơ chế nào để phân
tíchđượcmột cáchkháchquan
và toàn diện nhất về chi phí lợi
ích của các quy định đối với
toàn bộ nền kinh tế. Thường
các bộ, ngành chỉ đuổi theo và
nhìn thấy các lợi ích của ngành
mình. Có khi quy định mang
lại lợi ích nhỏ cho quản lý một
ngành nhưng lại gây tổn hại
rất lớn tới lợi ích chung.
Chính vì vậy, nên hình thành
một thiết chế trung gian để có
một góc nhìn khách quan và
toàn diện nhất về lợi ích quốc
gia. Thiết chế này có thể tiến
hành đánh giá được chi phí lợi
ích của quy định dự kiến ban
hành khi cần thiết, kiểm soát
về chất lượng các quy định
được ban hành mới. Ở một số
quốc gia, thiết chế này có thể
gọi là ủy ban hay cơ quan cải
cách thể chế.
Ông
ĐẬU ANH TUẤN
,
Phó
Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI
