13
MINHTRÚC
C
hủ tịch Quốc hội (QH) Vương
Đình Huệ vừa thay mặt Ủy
ban Thường vụ QH ký Nghị
quyết 686/NQ-UBTVQH15 “giám
sát chuyên đề về việc thực hiện
Nghị quyết 88/2014/QH13 và Nghị
quyết 51/2017/QH14 của QH về
đổi mới chương trình, sách giáo
khoa (SGK) giáo dục phổ thông
(GDPT)”.
Ủy banThường vụ QH nhận định
việc xây dựng chương trình GDPT
là nhiệm vụ mới, khó, diễn ra trong
bối cảnh ngành giáo dục đang tập
trung hoàn thiện thể chế, kiện toàn
tổ chức bộ máy và chịu ảnh hưởng
của đại dịch COVID-19.
Trong bối cảnh còn nhiều khó
khăn, thách thức, Ủy ban Thường
vụ QH đánh giá Chính phủ, Bộ
GD&ĐT, các bộ, ngành, địa phương
cũng như toàn ngành giáo dục đã
nỗ lực triển khai thực hiện Nghị
quyết 88 và Nghị quyết 51 về đổi
mới chương trình, SGKGDPT, tạo
chuyển biến tích cực, đạt được nhiều
kết quả quan trọng, đáng ghi nhận.
Bộ GD&ĐT chịu trách
nhiệm trong việc không
biên soạn bộ SGK nhà nước
Theo Nghị quyết 686, chương
trình GDPT mới ban hành chậm
30 tháng so với yêu cầu của Thủ
tướng Chính phủ. Bộ máy chỉ đạo,
tổ chức chưa hợp lý về cơ cấu, thành
phần, số lượng. Việc thực nghiệm,
đánh giá tác động đối với những nội
dung đổi mới chưa được chú trọng.
Đặc biệt, Nghị quyết 686 nêu
rõ những bất cập khi Bộ GD&ĐT
không tổ chức biên soạn được một
bộ SGK theo quy định của Nghị
quyết 88; chưa thực hiện đầy đủ
trách nhiệm quản lý, cập nhật, phát
triển nội dung GDPT; công tác quản
lý, điều tiết giá SGK...
Việc thực nghiệmSGKchưa được
coi trọng đúng mức, thời gian ngắn,
chưa bảo đảm yêu cầu về quy mô
và chất lượng.
Việc thẩm định, tiếp thu, chỉnh
sửa SGK chưa chặt chẽ, dẫn tới còn
sai sót về nội dung ở 18 cuốn SGK,
nhất là cuốn tiếng Việt lớp 1, khoa
học tự nhiên lớp 6, lịch sử lớp 11.
Vấn đề cung ứng, phát hành SGK
còn nhiều bất cập, qua nhiều khâu
trung gian. Tình trạng khan hiếm,
thiếu sách cục bộ đối với một số
đầu sách diễn ra trước thềm năm
học mới. Việc mua sách ngoài
thị trường gặp khó khăn. Việc in
sách lậu, phát hành sách giả diễn
ra phức tạp.
Một tồn tại khác là SGKmới phát
hành chậm, giáo viên có ít thời gian
nghiên cứu, chuẩn bị bài giảng,
ảnh hưởng tới chất lượng dạy học.
Quy định về lựa chọn SGK tại
Thông tư 25/2020/TT-BGDĐT
chưa chặt chẽ, dẫn tới cách thức
triển khai không thống nhất giữa
các địa phương. Điều này tạo ra kẽ
hở để trục lợi, cạnh tranh không
lành mạnh.
Thời gian lựa chọn ngắn, số bản
mẫu nhiều (nhất là ở cấp tiểu học)
nên giáo viên gặp khó khăn trong
nghiên cứu, đề xuất lựa chọn. Nhiều
tỉnh chậm phê duyệt kết quả lựa
chọn sách, ảnh hưởng đến tiến độ
cung ứng.
Đổi mới đồng bộ
Nghị quyết 686 chỉ rõ chương
trình GDPT còn gặp một số tác
nhân gây trở ngại như số lượng cơ
sở GDPT lớn, phạm vi triển khai
rộng; điều kiện kinh tế - xã hội của
các địa phương khác nhau; nguồn
ngân sách nhà nước đầu tư cho giáo
dục còn khó khăn...
Hay hạn chế về yếu tố con người
như nhận thức, trình độ, năng lực
chuyênmôn của cán bộ quản lý, giáo
viên còn hạn chế; chính sách, chế
độ đãi ngộ đối với nhà giáo chưa
hấp dẫn, khó giữ chân đội ngũ giáo
viên; trình độ và khả năng tiếp thu
của học sinh ở các địa bàn khác
nhau có sự chênh lệch...
Tuy nhiên, hiện tại chương trình
GDPTmới đã thay đổi từ truyền thụ
kiến thức sang định hướng phát triển
phẩm chất, năng lực của học sinh;
xác định rõ năm phẩm chất và 10
năng lực chủ yếu, cốt lõi cần phát
triển đối với học sinh phổ thông.
Điểm tích cực là đã đổi mới đồng
bộ về nội dung, phương pháp dạy
học và kiểm tra, đánh giá. Nội dung
các môn học được xây dựng theo
hướng giảm tải, tăng cường thực
hành, gắn với thực tiễn đời sống.
Việc đổi mới phương pháp giáo
dục được thực hiện ở tất cả cơ sở
giáo dục. Học sinh phát huy tính
chủ động, sáng tạo, giáo viên đóng
vai trò là người tổ chức, kiểm tra,
Nghị quyết 686đánhgiáchương trìnhGDPTmới đã thayđổi từ truyền thụkiến thức sangđịnhhướngphát triểnphẩmchất,
năng lực của học sinh. Ảnh: NGUYỄNQUYÊN
Giá sách tăng cao 2-4 lần
Nội dung kết luận tại Nghị quyết 686 nêu rõ giá bộ SGK
theo chương trình GDPT 2018 tăng gấp 2-4 lần giá sách
theo chương trình GDPT 2006. Số đầu sách tăng, tình trạng
bán SGK kèm sách bài tập, sách tham khảo dẫn đến tăng
chi phí mua sách.
Giá SGK môn tiếng Anh cao hơn nhiều so với các môn học
còn lại nhưng không sử dụng nhiều lần. Chi phí phát hành
cao, chưa hợp lý đối với loại hình sách phát hành số lượng
lớn, người học bắt buộc phải mua.
Theo thống kê, từ năm 2020 đến 2022 đã có 381 đầu SGK
mới được xuất bản; 194 triệu bản SGKmới được Nhà xuất bản
Giáo dụcViệt Namvà Công ty cổ phần Đầu tư xuất bản - thiết
bị giáo dục Việt Nam (VEPIC) phát hành.
Mức chi phí phát hành tối đa đối với SGK phục vụ nămhọc
2020-2021, 2021-2022 của Nhà xuất bảnGiáo dụcViệt Nam là
29% giá bìa; sách bài tập là 33%; sách giáo viên là 15%. Mức
chiết khấu ở nămhọc 2022-2023 lần lượt là 28,5%, 35%, 15%.
Cần làm rõ trách nhiệm để xảy ra sai sót
với môn lịch sử
Đáng chú ý, cơ quan thường trực của QH cho rằng việc để
xảy ra sai sót đối với môn lịch sử trong chương trình GDPT
2018 cũng cần được làm rõ trách nhiệm.
Với vấn đề sai sót môn lịch sử, Nghị quyết 686 nêu rõ quy
định về môn học lịch sử trong chương trình GDPT mới gây
bức xúc trong nhân dân và các chuyên gia, nhà khoa học. QH
đã phải thảo luận, hai lần ra nghị quyết về nội dung này vào
năm 2015 và 2022.
Ủy ban Thường vụ QH yêu cầu xem xét trách nhiệm của tổ
chức, cá nhân liên quan tới sai sót trong môn lịch sử.
Ngoài ra, Nghị quyết 686 chỉ rõ nội dung kiến thức của
một số môn học, bài học chưa thực sự được tinh giản, còn
gây áp lực đối với học sinh. Việc thiết kế nội dung các môn
học tích hợp ở cấp THCS chưa đạt mục tiêu, chủ yếu là tập
hợp kiến thức của các môn học, sử dụng nhiều giáo viên
cùng giảng dạy.
Việc tổ chức các môn học mới (mỹ thuật, âm nhạc...), hoạt
động giáo dục chưa đáp ứng đầy đủ mục tiêu, yêu cầu đặt
ra. Việc xây dựng các tổ hợp môn học tại cấp THPT còn bất
cập, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu định hướng nghề nghiệp
và nhu cầu của học sinh.
Tiêu điểm
Về trách nhiệm, Ủy ban Thường
vụQH xác định Bộ GD&ĐT chịu trách
nhiệm chính trong tham mưu toàn
diện việc triển khai đổi mới GDPT; về
các tồn tại, hạn chế trong xây dựng,
thựcnghiệm,thẩmđịnhchươngtrình,
SGK; không tổ chức biên soạn được
một bộ SGK; giá các bộ SGK có tỉ lệ
chiết khấu cao; hướng dẫn lựa chọn
SGK trong cơ sở GDPT.
Đời sống xã hội -
ThứSáu 22-9-2023
Xem xét trách nhiệm của Bộ GD&ĐT
về việc không biên soạn 1 bộ SGK
Bên cạnh việc đánh giá về kết quả thực hiện các nghị quyết trong giai đoạn 2014-2022, Nghị quyết 686
cũng chỉ ra những hạn chế khi thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
định hướng. Phương thức thi, kiểm
tra đánh giá chất lượng đã được
chuyển dần từ kiểm tra kiến thức
sang đánh giá năng lực, phẩm chất
của người học.
Từ hạn chế đến giải pháp
Từnhữnghạn chế,ỦybanThường
vụ QH đề ra hàng loạt giải pháp.
Một trong những giải pháp là nâng
cao hiệu lực, hiệu quả công tác
thanh tra, kiểm tra, giám sát việc
triển khai chương trìnhGDPT2018.
Nhất là trong việc mua sắm trang
thiết bị, tổ chức thi tốt nghiệpTHPT;
khẩn trương sửa chữa, khắc phục
hậu quả đối với những lỗi sai trong
các SGK đã phát hành; xử lý kịp
thời, nghiêm minh các sai phạm.
Khẩn trương ban hành văn bản
hướng dẫn về phương pháp định
giá SGK; bảo đảm kiểm soát chặt
chẽ chi phí sản xuất, tiết giảm chi
phí trung gian, giảm tỉ lệ chiết khấu
xuốngmức hợp lý để giảmgiá SGK.
Đặc biệt, Nghị quyết 686 đề
nghị QH xem xét, quyết định chủ
trương tiếp tục thực hiện quy định
của Nghị quyết 88 về việc giao Bộ
GD&ĐT tổ chức việc biên soạn
một bộ SGK.
Cùng với đó, cần nghiên cứu,
xem xét cơ chế, chính sách miễn
tiền bản quyền đối với việc xuất
bản SGK do Nhà nước là đại diện
chủ sở hữu quyền tác giả.•
Bộ GD&ĐT chịu trách
nhiệm chính trong tham
mưu toàn diện việc triển
khai đổi mới GDPT.
Số đầu sách
tăng, tình
trạng bán
SGK kèmsách
bài tập, sách
thamkhảo
dẫn đến tăng
chi phí mua
sách. Ảnh: HT
