16
Pháp rút quân khỏi Niger,
cán cân ảnh hưởng sẽ thay đổi
Pháp rút quân khỏi Niger có thể tác động đến cán cân ảnh hưởng trong khu vực.
THIÊNÂN
Đ
ảo chính hàng loạt ở
châu Phi và vai trò của
Pháp tại nhiều nước ở
đây là chủ đề được chú ý thời
gian qua (5/7 nước đảo chính
là thuộc địa cũ của Pháp và
Pháp hiện vẫn có vai trò quan
trọng ở các nước này).
Liên quan đến sự kiện này
vừa xuất hiện động thái đáng
chú ý, có thể tác động đến cán
cân ảnh hưởng trong khu vực.
Pháp rút quân khỏi
Niger
Ngày 24-9, trả lời phỏng
vấn các đài truyền hình
TF1
và
France2
củaPháp,Tổng thống
PhápEmmanuelMacron thông
báo sẽ rút Đại sứ Sylvain Itte,
một số nhân viên ngoại giao
và binh sĩ đồn trú khỏi Niger
- một thuộc địa cũ của Pháp.
Trợ lý của Tổng thống bị lật
đổ Mohammed Bazoum nói
với hãng tin
AP
rằng chính
ông Bazoum đã yêu cầu ông
Macron rút Đại sứ Itte về nước
“để giảmbớt căng thẳng”. Ông
Macron vẫn tuyên bố Pháp
không công nhận chính quyền
quân sự là cơ quan có thẩm
quyềnhợppháp củaNiger, vẫn
coi Tổng thốngBazoum, đang
bị các lãnh đạo đảo chính bắt
giữ, là nhà lãnh đạo hợp pháp
của Niger.
Về tiến trình rút quân, theo
ông Macron, Pháp sẽ rút dần
dần trong vài tuần đến vài
tháng tới và sẽ hoàn tất rút hết
1.500 binh sĩ đang đồn trú ở
Niger vào cuối năm nay. Ông
Macron nói rằng nhiệmvụ của
binh sĩ Pháp ở Niger là hỗ trợ
chống khủng bố và nổi dậy,
nhưng sau đảo chính thì chính
quyền quân sự Niger không
còn mặn mà việc này nữa.
Trước thông báo của ông
Macron thì tại Niger, sau đảo
chính hầu như hằng ngày đều
diễn ra biểu tình yêu cầu Pháp
rút quân. Căn cứ quân sự của
Pháp ở thủ đô Niamey của
Niger trở thành tâm điểm của
các cuộc biểu tình chống Pháp
kể từ cuộc đảo chính ngày
26-7. Sau khi ông Macron
thông báo, chính quyền quân
sự Niger lên tiếng rằng diễn
biến này báo hiệu một “bước
tiếnmới hướng tới chủ quyền”
của đất nước, theo
AP
.
Pháp không còn là
“hiến binh” của
châu Phi?
AP
lưu ý đến thực tế những
người tiền nhiệm của ông
Macron - bao gồm các tổng
thống François Hollande,
Nicolas Sarkozy, Jacques
Chirac và FrançoisMitterrand
- đều đã phát động các hoạt
động quân sự mới của Pháp
trên lục địa châu Phi nhưng
thời ông Macron thì không.
Quyết định rút quân khỏi
Niger được cho sẽ làm giảm
thêm ảnh hưởng của Pháp ở
khu vực. Trước khi đi đến
quyết định chấmdứt hiện diện
quân sự ở Niger, Pháp cũng
đã rút quân khỏi hai nước
láng giềng của Niger là Mali
và Burkina Faso. Pháp cũng
đình chỉ các hoạt động quân
sự với Cộng hòa Trung Phi.
Theo giới quan sát, việc Pháp
giảm dần hiện diện quân sự ở
khu vực đồng nghĩa với việc
ảnh hưởng của phương Tây
ở đây dần bị thu hẹp.
Theo
Reuters
, ảnh hưởng
của Pháp đối với các thuộc
địa cũ ở Tây Phi đang trên
đà suy yếu, đặc biệt trong
những năm gần đây.
AP
dẫn
nhận định của nhiều chuyên
gia rằng kỷ nguyên của Pháp
với tư cách là “hiến binh” của
châu Phi cuối cùng có thể đã
kết thúc.
Ông Peter Pham, cựu đặc
phái viên của Mỹ tại khu vực
Sahel của châu Phi (Sahel là
một dải đất bán khô cằn trải
dài khắp lục địa, nằm trên
sa mạc Sahara), nhấn mạnh
rằng thời thế đã thay đổi. Nhà
nghiên cứuAndrewLebovich
thuộc Viện Clingendael (Hà
Lan, nghiên cứu quan hệ quốc
tế) cho rằng quyết định của
ôngMacron đánh dấu sự chấp
nhận “thực tế khắc nghiệt đối
với Pháp trong khu vực và
có thể đặt ra một số giới hạn
đối với việc triển khai của
Mỹ ở Niger”.
Cán cân ảnh hưởng
sẽ khác
Trong khuôn khổ kỳ họp
Đại hội đồng Liên hợp quốc
(LHQ) tại New York (Mỹ)
ngày 21-9, đại diện chính
quyền quân sựNiger cáo buộc
Tổng Thư ký LHQ Antonio
Guterres cản trở sự tham gia
đầy đủ của quốc gia Tây Phi
này tại cuộc họp, việc này
nhằm xoa dịu Pháp và các
đồng minh. Cũng tại kỳ họp
này, ôngBassolmaBazié,Quốc
vụ khanh Burkina Faso, chỉ
trích nhiều tổ chức và nhiều
Người dânNiger cầmbiểu ngữ “Chúng tôi không cònmuốn nước Pháp nữa” biểu tình trước căn cứ
Pháp ở thủ đôNiamey (Niger) ngày 30-8. Ảnh: REUTERS
Trong ba ngày kể từ ngày 25-8 tại Mỹ sẽ diễn ra hội
nghị thượng đỉnh lần thứ hai giữa Tổng thống Mỹ Joe
Biden và lãnh đạo các đảo quốc Thái Bình Dương (TBD),
hãng tin
Reuters
dẫn thông tin từ Nhà Trắng.
Dự kiến trong ba ngày, các lãnh đạo sẽ tập trung bàn loạt
vấn đề gồm biến đổi khí hậu, tăng trưởng kinh tế, phát triển
bền vững, y tế công cộng và chống việc đánh bắt trái phép.
Ngoài Tổng thống Biden, tại kỳ thượng đỉnh này, các lãnh đạo
các đảo quốc TBD cũng sẽ gặp đặc phái viên của Tổng thống
Mỹ về khí hậu John Kerry nhằm thảo luận về biến đổi khí hậu.
Dự kiến tại kỳ thượng đỉnh này, Tổng thống Biden sẽ
thông báo thiết lập quan hệ ngoại giao với hai quốc gia
TBD là Quần đảo Cook và Đảo quốc Niue.
Thượng đỉnh lần 1 diễn ra tại Mỹ năm 2022 với sự tham
dự của 14 lãnh đạo các đảo quốc TBD. Chính quyền ông
Biden thông báo mở các đại sứ quán và văn phòng Cơ
quan phát triển quốc tế Mỹ tại TBD để gia tăng sự hiện
diện tại khu vực này. Năm 2022, Mỹ cam kết sẽ đầu tư
hơn 810 triệu USD vào những chương trình mở rộng để
hỗ trợ các đảo quốc TBD.
Theo bà Meg Keen, Giám đốc chương trình đảo quốc
TBD thuộc Viện Lowy (Úc), các đảo quốc TBD “hoan
nghênh sự tái can dự của Mỹ vào khu vực nhưng không
muốn những căng thẳng địa chính trị dẫn tới leo thang
quân sự hóa” tại khu vực.
VĨNH KHANG
Thượng đỉnh Mỹ - đảo quốc Thái Bình Dương: Nhiều vấn đề nóng
An ninh khu vực Sahel bị thách thức
Tronghai nămqua, khu vực cận Sahara trở thành“vành
đai đảo chính” ở châu Phi với bảy cuộc đảo chính quân
sự: Chad, Guinea, Sudan, Burkina Faso (năm 2021), Mali
(năm 2022), Niger và Gabon (năm 2023).
Cùng với một số nước phương Tây, Pháp triển khai
hàng ngàn binh sĩ ở khu vực Sahel theo yêu cầu của các
lãnh đạo châu Phi để chống lại các nhóm Hồi giáo cực
đoan. Theo
Reuters
, việc Pháp rút quân sẽ tác động tiêu
cực đến các hoạt động chống khủng bố, nổi dậy ở khu vực
Sahel. Cho đến trước sự việc đảo chính, Niger vẫn là đối tác
anninhquan trọngcủaPhápvàMỹ. Niger làcăncứđểPháp
cũng nhưMỹ chống khủng bố và nổi dậy ở khu vực Sahel.
Theo Chỉ số khủng bố toàn cầu nămnay, 43%số người
chết do khủng bố trong năm 2022 là ở khu vực Sahel.
Theo các chuyên gia LHQ, tại Mali, nơi quân đội nắm
quyền từ năm2020, tổ chức khủng bốNhà nước Hồi giáo
tự xưng (IS) đã tăng gần gấp đôi lãnh thổ mà lực lượng
này kiểm soát trong vòng chưa đầy một năm.
Burkina Faso, nơi ghi nhận hai cuộc đảo chính vào năm
2020, chứng kiến hơn 16.000 người thiệtmạng trong các
vụ tấn công khủng bố kể từ năm 2016, gần 1/3 trong số
này thiệt mạng vào năm ngoái. Tốc độ tăng trưởng kinh
tế nước này đã giảm xuống 2,5% trong năm 2022, sau
mức tăng mạnh 6,9% của năm trước.
Tính tới thời điểmnày, Pháp
duytrìhơn5.500quântrênkhắp
sáuquốc gia châuPhi, trongđó
cóhơn3.000quânđóng tại các
căn cứ thường trực ở Gabon,
Djibouti, Senegal và Bờ Biển
Ngà, cộng với khoảng 2.500
quân thamgiahoạt độngquân
sự ở Chad và Niger.
Tiêu điểm
Trung Quốc đã làm
lu mờ ảnh hưởng
kinh tế của Pháp ở
châu Phi, theo hãng
tin AP.
nước lớn vì “sự đạo đức giả
ngoại giao”.
Phát biểu tại kỳ họp Đại hội
đồngLHQngày21-9,Tổngthống
Guinea Mamadi Doumbouya
nhấn mạnh rằng ông từ chối
ảnh hưởng của phương Tây ở
lục địa hơn tỉ dân này, bác bỏ
nỗ lực của phương Tây và các
nước phát triển khác nhằmcan
thiệp vào các thách thức chính
trị của châu Phi.
Trong khi đó, ảnh hưởng
của một số nước ngoài khối
phương Tây, đặc biệt là Nga
ngày càng tăng ở châu Phi. Cờ
Nga xuất hiện rất nhiều trong
các cuộc biểu tình trên đường
phốNiamey thời gianqua. Lực
lượng lính đánh thuêWagner
hiện diện tại nhiều nước châu
PhinhưMali,CHDCTrungPhi,
Libya. Một số nước phương
Tây chobiếtWagner cũnghiện
diện ở Sudan nhưng Wagner
không thừa nhận.
Trướckhiquađờitrongvụtai
nạnmáybayởNgathángtrước,
trùm Wagner - ông Yevgeny
Prigozhin công bố đoạn video
đượcchoquayởchâuPhi,trong
đó nhân vật này nói về việc
làm cho nước Nga trở nên vĩ
đại hơn trên tất cả châu lục và
giúp châu Phi tự do hơn. Giới
quan sát cho rằng các nước
phương Tây đang lo ngại rằng
Niger có thể theo chânMali và
thay thế lực lượng phươngTây
bằng línhWagner.
Chính phủ Burkina Faso do
chính quyền quân sự lãnh đạo
đang cởi mở hơn với Nga để
hỗ trợ nước này chống khủng
bố. Thời gian gần đây, Burkina
Faso đón loạt chuyến thăm
của nhiều thành viên cấp cao
của Bộ Quốc phòng Nga và
của Ngoại trưởng Nga Sergey
Lavrov. Trước Đại hội đồng
LHQ, ông Bazié bác thông tin
rằng Burkina Faso đã chính
thức thiết lập quan hệ với Tập
đoànWagner, songcónói thêm
rằng Burkina Faso sẽ “mua tài
sản quốc phòng từ bất kỳ ai,
dù là Nga, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ,
Azerbaijan, Cuba, Nicaragua
hay Bắc Triều Tiên…”•
Tổng thốngMỹ Joe Biden (ngoài cùng bên phải) và lãnh đạo các
đảo quốc Thái BìnhDương tại hội nghị thượng đỉnh năm2022.
Ảnh: REUTERS
Quốc tế -
Thứ Ba 26-9-2023
