16
XungđộtNga -Ukraine, Israel -Hamas
vànhững tác động đến toàn cầu
Các chuyên gia đánh giá rằng an ninh, kinh tế, chính trị toàn cầu đã phải chịu rất nhiều tác động tiêu cực
từ hai cuộc xung đột lớn hiện tại là Nga - Ukraine và Israel - Hamas.
HỒNGSƠN- THẢOVY
thực hiện
N
ăm 2023 có thể được
ghi vào lịch sử thế
giới như một năm
của những cuộc xung đột.
Tại châu Âu, xung đột
Nga - Ukraine chưa chấm
dứt thì cuộc chiến giữa
Israel và phong trào Hồi
giáo Hamas (kiểm soát Dải
Gaza, Palestine) bùng phát
gây nóng cả Trung Đông.
Trước khi thế giới chia
tay “năm xung đột 2023”,
báo
Pháp Luật TP.HCM
có
cuộc trao đổi với một số
chuyên gia từ nhiều nước
về tác động của hai cuộc
xung đột đến các vấn đề
toàn cầu.
Liên quan không chỉ
bốn nước tham chiến
.
Phóngviên
:
Hai cuộc xung
đột không chỉ biến Ukraine
và Dải Gaza thành các điểm
nóng, ảnh hưởng đến an ninh
không chỉ ở châu Âu và Trung
Đông mà cả nhiều khu vực
trên thế giới. Các chuyên gia
có thể phân tích cụ thể hơn
về những ảnh hưởng từ hai
cuộc xung đột Nga - Ukraine
và Israel - Hamas đến tình
hình an ninh trong khu vực
và toàn cầu?
+ G S
Amn o n
A r a n
,
chuyêngia
vềchínhtrị
quốctếkhu
vựcTrung
Đông tại ĐH City University
of London (Anh):
Cả hai cuộc
xung đột đều cho thấy dấu
hiệu lan rộng dù địa bàn giao
tranh chỉ diễn ra tại lãnh thổ
các bên tham chiến. Cụ thể,
với xung đột Nga - Ukraine
thì đó là cam kết sát cánh
của Mỹ và châu Âu với Kiev
và sự ủng hộ của Iran dành
cho Nga.
Tương tự, trong cuộc
chiến ở Dải Gaza, Mỹ ủng
hộ mạnh mẽ Israel. Mục
đích của Washington có thể
nhằm củng cố một trục ở
Trung Đông, bao gồm Israel
và các quốc gia Ả Rập thân
phương Tây, đồng thời cố
gắng kiềm chế Iran và Nga.
Ở phía ngược lại, các phong
trào Hồi giáo được Iran hậu
thuẫn như Houthis (Yemen),
Hezbollah (Lebanon) và các
nhóm chiến binh ở Syria
thể hiện sự ủng hộ vững
chắc với Hamas.
+ T S
Andrew
Thomas
,
c h u y ê n
gia quan
hệ quốc
tế tại ĐH
Deakin (Úc):
Xung đột tại
Ukraine làm căng thẳng hạt
nhân giữa Tổ chức Hiệp ước
Bắc Đại Tây Dương (NATO)
và Nga tăng cao đến mức
đáng lo ngại. Xung đột Nga
- Ukraine cũng thúc đẩy các
thành viên NATO tăng hỗ trợ
quân sự cho Ukraine.
Trong khi đó, xung đột ở
Dải Gaza có nguy cơ lan sang
Lebanon, Bờ Tây và thậm chí
xa hơn nữa. Hoạt động quân
sự của Israel tại Dải Gaza đã
gây ra các vấn đề nhân đạo
nghiêm trọng đối với người
dân tại khu vực. Cuộc xung
đột cũng khiến sự ủng hộ
quốc tế dành cho Israel giảm
đi đáng kể, ngay cả tại những
quốc gia vốn có mối quan hệ
tốt đẹp với Israel.
Bộc lộ sự phân mảnh
của thế giới
. Hai cuộc xung đột là đề tài
thảo luận chính trên diễn đàn
quốc tế trong suốt năm 2023.
Không chỉ các bên xung đột,
các nước có lợi ích liên quan
và có quan hệ chặt chẽ với
các bên tham chiến cũng có
những động thái rất rõ ràng.
Các chuyên gia nhận định thế
nào về sự chi phối của xung
đột Nga - Ukraine và xung
đột Israel - Hamas đến quan
hệ quốc tế trong năm 2023?
+ G S
S t e f a n
Wo l f f
,
c h u y ê n
g i a a n
ninh quốc
tế tại ĐH
Birmingham (Anh):
Các cuộc
xung đột khiến hệ thống quốc
tế trở nên phân mảnh hơn và
sự cạnh tranh giữa các cường
quốc ngày càng gia tăng ởmột
số khu vực. Thay vì củng cố
hệ thống đa phương, nhiều liên
minh đặc biệt đã xuất hiện.
Nhìn ở mặt khác, chúng ta
chứng kiến sự tái ổn định tạm
thời trong mối quan hệ giữa
Mỹ và Trung Quốc. Nếu quan
hệ hai nước này được củng
cố trong năm tới, toàn bộ hệ
thống quốc tế có thể trở nên
ổn định hơn.
+TS
AndrewThomas
: Cả
hai cuộc xung đột đều thách
thức bản chất của các khái
niệm trọng tâm trong quan
hệ quốc tế.
Cuộc xung đột tại Ukraine
khiến các thành viên NATO
đẩy mạnh ủng hộ Kiev, vì sự
thất bại củaUkraine trongxung
đột sẽ ảnh hưởng đến các bối
cảnh địa chính trị khác trên
toàn cầu. Nhiều nước dành sự
hỗ trợ chính trị, tài chính và
quân sự cho Ukraine. Xung
đột Nga - Ukraine cũng là
nguyên nhân chính dẫn đến
việc Phần Lan và Thụy Điển
xin gia nhập NATO.
Cuộc chiến ở Dải Gaza
lại đặt ra câu hỏi về tính
hiệu quả của luật nhân đạo
trong xung đột. Hành động
tấn công lãnh thổ Israel và
giết dân thường của Hamas
vào ngày 7-10 chắc chắn là
tội ác chiến tranh. Trong khi
đó, Israel là một bên ký kết
Tuyên ngôn quốc tế về nhân
quyền (UDHR) nên các hoạt
động chiến đấu của nước này
cần tuân theo các nguyên tắc
của UDHR. Việc Israel tấn
công các khu vực đông dân
cư, nhắm mục tiêu vào bệnh
viện, trường học và trại tị
nạn có thể vi phạm luật quốc
tế. Thực tế này cũng đặt ra
câu hỏi về tính hiệu quả của
UDHR đối với các quốc gia
đang có xung đột.
Một vấn đề nữa là việc
Houthis gia tăng tấn công
Khói bốc lên ởmiền Bắc Dải Gaza (Palestine) hôm21-12. Ảnh: GETTY IMAGES
Tác động từ hai cuộc xung đột đến
các nỗ lực hành động khí hậu?
Không chỉ ảnh hưởng đến chính trị và phúc lợi của con
người mà hai cuộc xung đột Nga - Ukraine và Israel - Hamas
còn ảnh hưởng đến sự bền vững của môi trường và quá
trình chuyển đổi năng lượng xanh.
Theo tờ
AlarabiyaNews
, các cuộc xung đột nói chung tiêu
tốn nhiều tài nguyên và thường gây thiệt hại đáng kể vềmôi
trường. Các hoạt động quân sự cũng phá hủy cơ sở hạ tầng,
làm gián đoạn các chính sách và dự án năng lượng xanh.
Theo ông Andrea Zanon, Giám đốc điều hành Công ty
tư vấn WeEmpower Capital (Mỹ), xung đột Israel - Hamas
có thể ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán về lĩnh vực khí
hậu ở các nước, đặc biệt tại khu vực Trung Đông và Bắc Phi.
“Các chính phủ thường ưu tiên các vấn đề quốc gia trong
thời kỳ khủng hoảng, có khả năng gạt bỏ cácmục tiêu trung
hòa carbon” - ông Zanon nói.
Tác động mạnh mẽ nhất từ
hai cuộc xung đột đến quan
hệ quốc tế chính là sự can dự
mạnh mẽ của Mỹ theo cách
chưa từng thấy trước đây. Ở
xung đột Nga - Ukraine, cách
Mỹ phản ứng với Nga vào thời
điểmNgasápnhậpCrimeanăm
2014(khôngnhiều)khácvớikhi
Nga phát động chiến dịch đặc
biệt ởUkrainehồi tháng2-2022
(hiệndiệnmạnh).ỞTrungĐông,
phản ứng của Mỹ khi Syria bị
cáo buộc sử dụng vũ khí hóa
học vào thời điểm 2014-2015
(khá thờ ơ) khác với cách Mỹ
phản ứng sau khi Hamas tấn
công Israel hồi tháng10 (mạnh,
hỗ trợ trực tiếp cho Israel, triển
khai lực lượng đến Địa Trung
Hải và Biển Đỏ).
GS
AMNONARAN
,
chuyên gia
về chính trị quốc tế khu vực TrungĐông
tại ĐHCity University of London (Anh)
Tiêu điểm
“Các cuộc xung
đột khiến hệ thống
quốc tế trở nên phân
mảnh hơn và sự
cạnh tranh giữa các
cường quốc ngày
càng gia tăng ở một
số khu vực.”
tàu ở Biển Đỏ và Địa Trung
Hải đã khiến căng thẳng giữa
Mỹ và Iran tăng lên.
Kinh tế cũng phải
chịu sức ép
. Nền kinh tế thế giới còn
đang chật vật phục hồi sau
đại dịch COVID-19 thì xung
đột Nga - Ukraine bùng phát.
Cuộc xung đột này chưa dứt
thì một cuộc xung đột khác
lại bùng phát ở Trung Đông
giữa lúc kinh tế đang suy thoái.
Theo các chuyên gia, những
lĩnh vực nào của kinh tế toàn
cầu chịu tác động mạnh nhất
từ hai cuộc xung đột này?
+ GS
Amnon Aran
: Tôi
cho rằng có nhiều tác động
khác nhau từ hai cuộc chiến
lên kinh tế thế giới. Đối với
xung đột Nga - Ukraine, một
thời gian dài cuộc xung đột
này đã khiến giá năng lượng
tăng rất mạnh ở châu Âu cũng
như trên toàn thế giới, may
là sau này mức giá đã dần ổn
định hơn. Song một vấn đề
nghiêm trọng khác là cuộc
chiến đã đẩy giá lương thực
lên cao, tác động rất tiêu cực
đến người dân ở các quốc gia
kém phát triển.
Còn đối với xung đột Israel
- Hamas thì tôi chưa thấy các
tác động kinh tế mang tính hệ
thống như vậy. Tuy nhiên,
những tuần gần đây, chúng
ta đã chứng kiến các cuộc tấn
công ngày càng tăng của các
chiến binh Houthis vào các
tàu đi qua Biển Đỏ. Mối đe
dọa này khiến nhiều công ty
vận tải biển thông báo ngưng
vận chuyển hàng hóa qua
tuyến Biển Đỏ. Tôi dự đoán
rằng mối đe dọa từ Houthis
sẽ còn kéo dài và khiến các
công ty vận tải phải chuyển
hướng đi vòng qua châu Phi,
gây tốn thời gian và chi phí.
+ TS
Andrew Thomas
:
Ukraine được mệnh danh là
“rổ bánh mì của châu Âu”,
xuất khẩu hầu hết sản phẩm
nông sản của mình ra quốc
tế và chủ yếu sang các quốc
gia kém phát triển. Do đó,
không khó hiểu cuộc xung
đột đã làm trầm trọng thêm
tình trạng mất an ninh lương
thực trên khắp châu Phi và
Trung Đông.
Ngoài ra, đây là cuộc chiến
quy mô lớn nhất ở châu Âu
kể từ Thế chiến II. Do vậy,
những nỗ lực cô lập Nga về
mặt kinh tế đã ảnh hưởng đến
an ninh năng lượng toàn cầu.
. Xin cảmơn các chuyên gia
đã nhiệt tình chia sẻ.•
Quốc tế -
Thứ Ba 26-12-2023
Người dânDải Gaza nhận thực phẩmvà hàng cứu trợ nhân đạo
hôm19-12. Ảnh: ANADOLUAGENCY
