16
Bầu cử tổng thống Iran: Cuộc đua
khó đoán
Cử tri Iran đứng trước hai lựa chọn, một ứng cử viên tổng thống có lập trường cứng rắn vàmột ứng cử viên
theo đường lối cải cách.
THẢOVY -VĨNHKHANG
N
gày 5-7, Iran bước vào
vòng 2 cuộc bầu cử tổng
thống để tìmngười thay
thế cố Tổng thống Ebrahim
Raisi, người đã thiệt mạng
trong vụ tai nạn trực thăng
hồi tháng 5. Cuộc bầu cử
tổng thống Iran vòng 2 diễn
ra sau khi không có ứng cử
viên nào giành được số phiếu
quá bán trong cuộc bỏ phiếu
vòng 1 hôm 28-6.
Gay cấn cuộc đua
song mã
Tham gia vòng 1 cuộc bầu
cử tổng thống Iran có bốn
ứng cử viên, gồm cựu Bộ
trưởng Bộ Y tế Iran Masoud
Pezeshkian, cựu sĩ quan lực
lượngVệ binh cáchmạng Iran
Saeed Jalili, Chủ tịch Quốc
hội Iran Mohammad Baqer
Qalibaf và cựu Bộ trưởng Bộ
Tư pháp đồng thời là cựu Bộ
trưởngBộNội vụ IranMostafa
Pourmohammadi. Kết quả bỏ
phiếu vòng 1 được công bố
hôm 29-6 cho thấy không có
ứng cử viên nào đạt được hơn
50% số phiếu bầu cần thiết
để giành chiến thắng.
Do đó, cuộc bầu cử tổng
thống Iran sẽ phải tổ chức
vòng 2 với cuộc đối đầu
giữa hai ứng cử viên đạt số
phiếu cao nhất ở vòng 1. Ông
Pezeshkian (với 42,5% số
phiếu bầu) và ông Jalili (với
38,6% số phiếu bầu) là hai
ứng cử viên bước vào vòng
2. Điều này đồng nghĩa với
việc người dân Iran phải lựa
chọn giữa ứng cử viên tổng
thống theo chủ nghĩa cải cách
(ông Pezeshkian) hoặc ứng cử
viên có lập trường bảo thủ,
cứng rắn (ông Jalili).
Ông Pezeshkian (69 tuổi)
xuất thân là một bác sĩ phẫu
thuậttimmạch.ÔngPezeshkian
tham gia chính trường lần
đầu tiên với tư cách là thứ
trưởng Bộ Y tế và sau đó là
bộ trưởng Bộ Y tế dưới thời
Tổng thống Iran Mohammad
Khatami, theo hãng tin
AP.
Năm2006, ông Pezeshkian
trở thành thành viên Quốc
hội Iran và đảm nhiệm vị trí
phó chủ tịch Quốc hội Iran
từ năm 2016 đến 2020. Ông
Pezeshkian từng đăng ký làm
ứng cử viên tổng thống vào
năm 2013 nhưng rút lui sau
đó. Đến năm 2021, chính trị
gia này cố gắng tranh cử tổng
thống lần nữa nhưng bị Hội
đồng giám hộ Iran loại khỏi
danh sách ứng cử viên.
Trong các ứng cử viên của
cuộc đua tổng thống Iran lần
này, ông Pezeshkian là người
duy nhất không theo đường
lối bảo thủ. Dù đặt bản thân
ở phía ngược lại với phe bảo
thủ, vốn công khai ưu tiên các
giá trị của Cộng hòa Hồi giáo
Iran trên tất cả, ôngPezeshkian
đã làm rõ rằng lãnh đạo tối
cao Ayatollah Ali Khamenei
là người đề ra các chính sách
chung, bao gồm chính sách
đối ngoại và nếu thắng cử,
ông sẽ hành động phù hợp
và tuân thủ các quyết định
của ông Khamenei.
Đối đầu với ông Pezeshkian
trong cuộc bầu cử tổng thống
Iran lần này là ông Jalili, 59
tuổi, cựu đàm phán viên hạt
nhân của Iran, người nổi tiếng
với lập trường chống phương
Tây không khoan nhượng.
Theo kênh Al Jazeera, ông
Jalili hiện là một trong những
đại diện trực tiếp của lãnh đạo
tối cao Ali Khamenei trong
Hội đồng An ninh quốc gia
Tối cao (SNSC) và đã hai lần
tranh cử tổng thống không
thành công.
Tác động thế nào đến
chính sách đối ngoại?
Chính sách đối ngoại của
các ứng cử viên tổng thống
Iran là nội dung quan tâm lớn
của giới quan sát.
Theo kênhAl Jazeera, ông
Jalili phản đối thỏa thuận
hạt nhân với phương Tây
vào năm 2015, có tên chính
thức là Kế hoạch hành động
chung toàn diện (JCPOA) và
có thể sẽ không đồng ý với
các điều khoản của phương
Tây để khôi phục thỏa thuận
nếu ông trở thành tổng thống
Iran. Ông Jalili cũng tuyên bố
chính phủ của ông sẽ khiến
Mỹ “hối tiếc” vì quyết định
áp đặt các biện pháp trừng
phạt đối với Iran, đồng thời
Hai ứng cử viên hàng đầu trong cuộc bầu cử tổng thống Iran: Cựu sĩ quan lực lượng Vệ binh
cáchmạng Iran Saeed Jalili
(phải)
và cựu Bộ trưởng Bộ Y tế IranMasoud Pezeshkian. Ảnh: AP
Phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác
Thượng Hải (SCO) tại thủ đô Astana (Kazakhstan) ngày
4-7, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi các quốc
gia thành viên SCO “chống lại sự can thiệp từ bên ngoài”,
đài
CCTV
đưa tin.
“Chúng ta phải củng cố lực lượng và chung tay chống
lại sự can thiệp từ bên ngoài. Chúng ta phải kiên quyết hỗ
trợ lẫn nhau và giải quyết những khác biệt nội bộ trên tinh
thần hòa bình và hòa hợp” - ông Tập nói.
Không nêu tên bất kỳ quốc gia nào cụ thể, ông Tập cảnh
báo rằng các thành viên SCO phải đối mặt với “các mối
đe dọa, rủi ro và thách thức” đến từ “tư duy Chiến tranh
lạnh”; đồng thời kêu gọi các quốc gia thành viên “bảo vệ
an ninh, duy trì năng lực phát triển và củng cố tình đoàn
kết” nội khối.
Bên cạnh an ninh, nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng cam
kết tăng cường hợp tác kinh tế và khoa học giữa các thành
viên, kêu gọi các nước thành viên hỗ trợ lẫn nhau trong nỗ
lực đổi mới, duy trì chuỗi cung ứng ổn định, thúc đẩy tăng
trưởng khu vực và “thúc đẩy hiện thực hóa các mục tiêu
phát triển chung của tổ chức”.
DƯƠNG KHANG
SCO chung tay chống lại sự can thiệp từ bên ngoài
Những thách thức đối với
tân tổng thống Iran
Theo giới chuyên gia, dù ông Pezeshkian hay ông Jalili
giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, tổng thống tiếp
theo của Iran sẽ phải đối mặt với các thách thức về kinh
tế và quan hệ đối ngoại, theo hãng thông tấn
TânHoaXã.
Trong khi hầu hết chuyên gia đều đồng ý rằng quỹ
đạo chính trị của Iran sẽ không có những thay đổi đáng
kể, người dân Iran vẫn hy vọng rằng tổng thống sắp tới
sẽ thực hiện các giải pháp hiệu quả để giải quyết những
thách thức kinh tế và điều hướng căng thẳng ngày càng
gia tăng với Israel và các cường quốc phương Tây.
Theo một báo cáo gần đây của Quỹ Tiền tệ Quốc tế
(IMF), Iran ghi nhận mức lạm phát lên đến 35% và tỉ lệ
thất nghiệp ở mức 8,9%. Mối quan tâm của người dân
Iran hiện nay xoay quanh việc làmthế nàođể tăng cường
xuất khẩu, giảm lạmphát và tăng cường cơ hội việc làm.
Do những khó khăn kinh tế hiện tại của Iran, phần
lớn là do các lệnh trừng phạt của phương Tây, cả ông
Pezeshkian và ông Jalili đều cam kết sẽ tìm cách dỡ bỏ
các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran. Tuy nhiên, các
chuyên gia lập luận rằng do những bất đồng đáng kể
giữa Iran và Mỹ về việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân
Iran, cũng như căng thẳng hiện tại của Iran với Israel,
triển vọng cải thiện trong quan hệ của Iran với phương
Tây có vẻ mờ mịt.
Dođó, trọng tâmngoại giao của Iran trong tương lai có
thể sẽ tập trung vào việc tăng cường hơn nữa mối quan
hệ với các nước ở Nam bán cầu và các khu vực lân cận.
Cáckếhoạchquantrọngnhất
mà chính quyền tiếp theo của
Iran theo đuổi sẽ là tận dụng
tối đa tư cách thành viên của
nước này trong Tổ chức Hợp
tác Thượng Hải và Nhóm các
nền kinh tế mới nổi (BRICS),
địa chính trị khu vực và các cơ
hội chính sáchđối ngoại thông
qua tương tác sâu hơn với các
nước láng giềng.
Ông
SEYED REZA SADR
AL-HOSSEINI
,
chuyên gia cấp cao
về các vấn đề khu vực ở Tehran
Tiêu điểm
Lãnh đạo tối cao
Iran đưa ra quyết
định cuối cùng đối
với hầu hết quyết
định nhưng “không
có nghĩa là tổng
thống và nhóm
chính sách đối
ngoại của ông ấy
không liên quan”.
cam kết sẽ tiếp tục nỗ lực của
cố Tổng thống Raisi để đạt
được mục tiêu này.
Ngược lại, ông Pezeshkian
cam kết sẽ nỗ lực khôi phục
thỏa thuận hạt nhân Iran năm
2015 nếu ông đắc cử cũng như
sẽ cởi mở hơn trong việc can
dự ngoại giao với thế giới,
bao gồm phương Tây.
Theo chuyên giaAli Vaez,
Giám đốc dự án Iran thuộc tổ
chức nghiên cứu International
Crisis Group tại Brussels (Bỉ),
lãnh đạo tối cao Iran là người
đưa ra quyết định cuối cùng
đối với hầu hết quyết định ở
Iran nhưng “điều đó không có
nghĩa là tổng thống và nhóm
chính sách đối ngoại của ông
ấy không liên quan”. Ông
Vaez nói rằng tổng thống và
nội các của ông ấy thực hiện
chính sách đối ngoại và có
nhiều ảnh hưởng đến bộ máy
ngoại giao của Iran.
Tuy nhiên, các chuyên gia
cho rằng Iran có xu hướng đi
theo quỹ đạo bảo thủ hơn về
lâu dài, ngay cả khi có một
tổng thống theo chủ nghĩa
cải cách, đồng thời nhận định
rằng chính sách củaTehran đối
với Israel và các nước trong
khu vực khó có thể thay đổi,
theo CNN.
Chuyên gia Trita Parsi,
Phó Chủ tịch điều hành Viện
Quincy (Mỹ), nói rằng khi
đề cập các chính sách cốt
lõi ở Iran, chẳng hạn như hỗ
trợ cho lực lượng Hezbollah
(Lebanon) và sự thù địch đối
với Israel, một tổng thống theo
chủ nghĩa cải cách khó có thể
tạo ra sự khác biệt nhưng có
thể có sự can dự tốt hơn với
phương Tây.•
Chủ tịch
Trung
Quốc Tập
Cận Bình.
Ảnh: TÂN
HOA XÃ
Quốc tế -
ThứBảy6-7-2024
