20
Xuân
Giáp Thìn 2024
triển khai ở châu Âu. Thực
tế, ủy ban của Liên minh châu Âu
đã đưa ra hướng xử lý như sau:
Trong trường hợp hệ thống AI có
khiếm khuyết gây thiệt hại, nạn
nhân có thể yêu cầu bồi thường
thiệt hại đối với người thiết kế,
nhà sản xuất đã đưa AI vào
sản phẩm.
Xin dẫn một vấn đề pháp
lý nữa cho thấy khung pháp lý
hiện hành đôi khi chưa phù hợp
và cần có hướng bổ sung quy định
mới. Đó là trường hợp bản thân
AI tạo ra tác phẩm giống như các
tác phẩm được con người tạo ra.
Đối với tác phẩm như vậy, ai là
tác giả của tác phẩm do AI tạo
ra? AI không thể được xác định là
tác giả của tác phẩm vì AI không
được coi là chủ thể/cá nhân nên
không thể là tác giả theo quy định
hiện hành.
Để giải quyết vấn đề này, gần đây
một số nghị sĩ Pháp đã trình dự
thảo luật về điều chỉnh AI bằng
pháp luật về quyền tác giả. Cụ
thể, theo đề xuất của các nghị sĩ,
“khi một tác phẩm được tạo ra
T
rí tuệ nhân tạo (AI) được
hiểu là một nhánh của
khoa học máy tính liên
quan đến việc xây dựng
các máy móc thông minh có khả
năng thực hiện các tác vụ mang
trí tuệ con người. AI ngày càng
chi phối hoạt động của con người,
mang lại rất nhiều hệ quả tích cực
nhưng cũng kéo theo không ít hệ
lụy, đòi hỏi chúng ta phải có hành
lang pháp lý tương thích để sử
dụng và quản lý hiệu quả.
AI làm phát sinh nhiều vấn đề mới
và chúng ta có thể khai thác khung
pháp lý hiện có để xử lý. Chẳng
hạn, đã có trường hợp xe tự lái với
việc sử dụng AI gây thiệt hại cho
con người và việc bồi thường thiệt
hại cho nạn nhân được đặt ra.
Ở đây, để xác định người bồi
thường thiệt hại, chúng ta có thể
khai thác các quy định hiện có như
quy định về bồi thường thiệt hại
do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra
(Điều 601 BLDS năm 2015) hay
quy định về bồi thường thiệt hại
do tài sản gây ra (Điều 584 BLDS
năm 2015) để xác định trách nhiệm
bồi thường của chủ sở hữu hay của
người được giao sử dụng xe.
Tương tự, việc sử dụng AI để thu
thập và xử lý thông tin đã xâm
phạm tới các quyền cơ bản của cá
nhân, nhất là quyền về đời sống
riêng tư. Khi đó, chúng ta có thể
áp dụng các quy định về bảo vệ
dữ liệu cá nhân để xử lý, đặc biệt
là Nghị định 13/2023 về bảo vệ dữ
liệu cá nhân. Có thể thấy với các
vấn đề mới phát sinh từ AI, chúng
ta có thể khai thác các quy định
hiện có để xử lý.
AI có nhiều yếu tố giống trí tuệ
con người nhưng bản thân nó
không phải là con người nên
không thể đánh đồng AI và con
người. Vì vậy, AI khó có thể được
coi là một chủ thể độc lập của
pháp luật.
Đối với nhiều vấn đề mới do
AI làm phát sinh, việc khai thác
khung pháp lý hiện có có thể vẫn
chưa đủ, chưa phù hợp nên chúng
ta cần hướng tới xây dựng, bổ sung
thêm cơ chế mới tương thích, phù
hợp hơn. Đó đang là hướng của
nhiều hệ thống pháp luật trên thế
giới khi phải đối mặt với sự phát
triển của AI.
Chẳng hạn, đối với việc xe tự lái
sử dụng AI gây thiệt hại, các quy
định nêu trên của chúng ta chưa
cho biết hướng xử lý đối với người
thiết kế, nhà sản xuất hệ thống
AI được sử dụng trong xe tự lái
gây thiệt hại. Vì vậy, để quy trách
nhiệm cho những người vừa nêu,
chúng ta cần hướng tới bổ sung
quy định. Đây là hướng đang được
Vẽ đường
GS - TS Đỗ Văn Đại(*)
Trí tuệ nhân tạo (AI) làm phát sinh nhiều vấn đề
mới mẻ mà khung pháp lý hiện hành khó có thể
điều chỉnh bao hàm, bao quát hết được...
bởi AI mà không có sự can thiệp
trực tiếp của con người, chỉ những
tác giả hay người có quyền đối với
tác phẩm đã cho phép tạo lập ra
tác phẩm nhân tạo là những người
có quyền”.
Thực tế, AI có nhiều ưu điểm và
khung pháp lý hiện hành có thể
cản trở sự phát triển của AI. Vì
vậy, bên cạnh việc khai thác hay
hình thành hành lang pháp lý mới,
chúng ta cũng cần xem xét thêm
khung pháp lý hiện hành có cản
trở AI phát triển ra sao để từ đó
điều chỉnh khung pháp lý phù hợp
nhằm tối ưu hóa lợi ích của AI cho
cuộc sống của chúng ta.
(*) GS-TS Đỗ Văn Đại, giảng
viên Trường ĐH Luật TP.HCM,
thành viên Hội đồng Tư vấn án
lệ của TAND Tối cao Việt Nam.
cho...
chạy
AI có nhiều yếu tố
giống trí tuệ con
người nhưng bản
thân nó không phải
là con người nên nó
không được coi là
một chủ thể độc lập
của pháp luật.
Liên quan đến AI, hiện
đang có một phần mềm
trí tuệ nhân tạo rất nổi
tiếng - ChatGPT. Phần
mềm này giúp tra cứu
thông tin, tìm kiếm dữ
liệu, giải đáp những
câu hỏi và thắc mắc về
mọi chủ đề. ChatGPT
có nhiều hiệu ứng tích
cực nhưng cũng tạo ra
nhiều thách thức, nhất
là trong việc kiểm tra
chất lượng đào tạo.
* ***
*
•
**
* **
