CHỦNHẬT 24-5-2015
9
VĂNHÓA - GIẢI TRÍ
HẠVŨ
L
ịchsửâmnhạc thếgiới
chứng kiến rất ít nghệ
sĩ cókhảnăng thayđổi
thời cuộc, vừa là bậc
thầy sáng tạo và được
côngchúngkính trọng.Trongnhóm
ưu tú nhỏ bé này, B.B. King chỉ
đứngsauLouisArmstrong -huyền
thoại đưa rakhái niệmnghệ sĩ độc
tấu jazzvà trở thànhbậc thầy cho
những thế hệ sau.
Mỗi tayguitarđiện
trên thếgiới đều
mắcnợông
Chủ nhân của 15 tượng vàng
Grammy, được tôn vinh ở Đại
sảnhdanhvọngRock andRoll và
Blues, B.B. King tên thật làRiley
B. King. Cậu thiếu niên đến từ
bangMississippiRiley lầnđầu tiên
cầmcâyguitar trên tayvàonăm12
tuổi. B.B. King chơi nhạc ở các
góc phố trước khi đếnMemphis,
bangTennesseevàsốngcùngngười
anhhọvốn làmột tùnhânvànghệ
sĩ blues danh tiếngBukkaWhite.
Năm 1949, B.B. King thuyết
phụcđài phát thanhduynhất phục
vụ thínhgiảdamàu chophépông
chơi10phútmỗingày.Ôngbắtđầu
biểudiễndưới nghệ danh “Chàng
traihátbluesởphốBeale(theBeale
Street BluesBoy) và sau đó được
rút ngắn gọn lại thành “Bee Bee”
Kingvàcuốicùng làB.B.King.Chỉ
hai năm sau, B.B. King gây tiếng
vangvớibảncover
ThreeO’Clock
Blues
vàbắt đầu sânkhấumới của
cuộcđời.Cuối thậpniên1960,B.B.
Kingmở rộng thêm lượngkhángiả
trẻ.Đâycũng là thờiđiểmKingcho
rađờibảnhit
TheThrill IsGone
và
trở thànhmột biểu tượngcủanhạc
blues ở vùng Deep South. Trong
nhữngnăm1980, ôngvàbannhạc
chơi tới 250 showmỗi năm.
NhờBukkaWhite,B.B.Kingđã
họcđượccáchđồngđiệuvớiguitar.
Ban đầu không thể lướt dây, B.B.
Kingbắt chướcvà tựphát triển lấy
độrungcủađànbằngcách lắcngón
tay vuông góc với cổ. Ông gia cố
thêmcho tiếngrungbằngcáchphân
nhịp và điều khiển nốt nhạc sao
cho cóhiệuquả nhất, thayvì chơi
nhạcmộtcáchcườngđiệu.Bằngkỹ
thuật riêng,B.B.Kingđãkhiếnmột
nhạccụđiện tửngân lên tiếng rên,
khóc lóc ỉ ôi van xin. Phong cách
65nămtrongnghề,
chưamột lầnB.B. King
gặp tiếngxấuvềmình.
B.B.King:“Ông
vuakhổng lồ”
củanhạc blues
Ngày 14-5, B.B. King bình thản ra đi khi đang ngủ trong ngôi nhà
riêng ở Las Vegas. Ở tuổi 89, vị vua “băng hà” sau nhiều năm cống
hiến cho nhạc blues.
đặc trưng của ông được rất nhiều
nghệ sĩ học hỏi theo như Rolling
Stones vàTheBeatles.
Được tônkínhôngnhưmộtnghệ
sĩ chuẩnmực, mỗi tay guitar điện
tử trên thế giới đềumắc nợKing.
“Khôngai trongchúng tasẽcómặt
ởđâynếukhôngcóB.B.King.Ông
ấy làm thay đổi cách mà chúng
ta lướt những sợi đàn” - nghệ sĩ
BuddyGuy nói.
Nhà vuahoàn thiện
sứmệnh
B.B. King luôn khẳng định sẽ
cònbiểudiễnnếucôngchúngvẫn
cần ông. Mỗi ca khúc B.B. King
cất tiếng, người nghengay lập tức
đượcông truyềncảmxúc,đócó thể
là lời khócnãonề, có thể là sự rộn
ràng, là lời chia sẻđầychân thành.
Chẳng cầnphải quáđiêu luyệnvề
kỹ thuật, tiếnghátB.B.Kingcùng
với nốt nhạc cảm xúc của Lucille
mượtmà rót vào tai khángiả, đưa
họ chạm đến trái tim. Dù là căn
phòng nhỏ hay buổi nhạc quymô
lớn, vua nhạc blues khiến từng
người nghe cảm thấy như thể ông
đangchơi nhạccho riênghọvàhọ
trở thànhmột phầnquan trọngcủa
buổi diễn.
Saumỗi showdiễn, người nghệ
sĩ già vẫnở lại gặp gỡ người hâm
mộchođếnkhikiệt sứchoàn toàn.
Nhưng rồi cuối cùng, có vẻ như
tâmhồnvà thân thểkhôngcònđáp
ứng được nhiệm vụ ấy nữa. Bệnh
tật (đượcchẩnđoánmắcbệnh tiểu
đườngvàonăm1990)và thời gian
lấyđi sứckhỏecùnggiọnghát của
ông. Vài năm gần đây, sức khỏe
yếudần,B.B.Kingchỉ có thểngồi
mộtchỗvàcất lênnhững lờica,đôi
tayvẫn lướt qua sợi đànmột cách
chuẩn xác. Năm ngoái, ông vua
nhạcblues thậm chí bị khángiả la
ókhi không thểhát trọnvẹn trong
buổi diễnởSt. Louis.
NgàyB.B.Kingnằmxuống,giới
yêu nhạc than khóc, từ cây guitar
EricClapton, tay trốngRingoStarr
của nhómBeatles, cho tớiGladys
Knight…Quan tàimởcủaôngđược
đặt ởnơi côngcộngđểngười hâm
mộcó thểđếnviếng trướckhiB.B.
Kingđượcchôncấtởquênhà.Xung
quanh lễ tang công khai, những
Tênvuamàcònnhầm
Ngày 16-5 vừa qua,
đang say sưa theo dõi hình ảnh điện Long
An, nơi trưngbày các cổ vật cungđìnhHuế trong chương trình
Câu
chuyệnvănhóa
trênVTV1với chủđề
“Thơvăn trênhệ thốngdi tích
cốđôHuế - conđường trở thànhdi sản thếgiới”
, tôi bỗnggiậtmình
khi nghe lời thuyết minh: “Điện LongAn thuộc quần thể cungBảo
Định, được
ThuậnTrị
(tôi nhấnmạnh), một trong những hoàng đế
nổi tiếng về thơ văn, cho xây dựngnăm1845…”.
Tôi nghe lùngbùng lỗ tai.Không tưởng tượngđược tênvị vua thứ
ba triều Nguyễn là Thiệu Trị mà người thuyết minh đọc là Thuận
Trị - tênmột ông vua nhà Thanh của Tàu. Không hiểu do biên tập
viên viết sai hay phát thanh viên đọc nhầm. Nhưng dù ai sai cũng
khó chấp nhận. Một ông bạn nguyên là lãnh đạomột cơ quan văn
hóa đã về hưu ngồi xem tivi với tôi, chépmiệng: “Đến tên vuamà
họcònđọcnhầm, huốnghồ…”.ÔngbứcxúcchuyệnVTV“báncái”
cho mấy tập đoàn truyền thông thao túng với nhiều chương trình
“tự biên tự diễn” nênmới xảy ra chương trình truyền hình thực tế
Điệpvụ tuyệtmật
tập1phát trênVTV3, đưabảnđồhàngkhôngvới
thủđôHàNội nằmởbênTàu!Bị phạtmấy chục triệuđồngnhưgãi
ngứavàngưngphát sóngvài tuầnnay lại tiếp tụcphát…bởi“không
thể khôngphát tiếp” vì chuyện tiền bạc quảng cáođãmua bán đâu
đó rồi! Bạn tôi bảo trước đây khi còn công tác bận bịu, ít theo dõi
truyềnhìnhnhưngnay về hưu, cái thú vui chính làđọc sáchbáo và
xem tivi -nhất làcácchương trìnhvănhóa, lịch sử.Thếnhưngnhiều
lúcquábựcmình vì những sai sót, đôi khi quá sơđẳng của cácbiên
tập viênhay người dẫn chương trình truyềnhình…
Ngoài ra, các chú thích hay phụ đề tiếng Việt lắm khi nhầm lẫn.
Không ít lần hình ảnh chiếu người này nhưng chú thích tên người
khác. Hoặc người viết chú thích cẩu thả, như cách nay vài tuần,
tin thời sự quốc tế chiếu hình ảnh núi lửa đang hoạt động kèm chú
thích“Núi
nửa
ởChi Lê”.Có trườnghợpcònkhinh suất đáng trách
hơn, như trong loạt phim tài liệu truyềnhình
Kýứcchiến tranhnhìn
từ hai phía
tập 17, phát trên VTV nhân kỷ niệm 40 năm ngày giải
phóngmiền Nam thống nhất đất nước, đoạn nói về tướngWilliam
Westmoreland,phầnchú thíchghi:“ÔngGen.WilliamWestmoreland
-nguyênchuyêngiaquân sựMỹ tạiNamViệtNam”.Chú thíchhoàn
toàn sai. Không có ôngGen nào cả, mà chữ“Gen.” là viết tắt chữ
“General” nghĩa là “tướng”. Ông tướngMỹ 4 sao này không chỉ
làmột chuyên gia quân sựmà là tổng tư lệnh quânMỹ ởNamViệt
Nam từ năm 1964 đến 1968. Đúng ra phải ghi là: “TướngWilliam
Westmoreland - nguyên tổng tư lệnhquânđộiMỹởNamViệtNam”.
Cònnhiều sai sót khôngđáng cónhưng vẫn thường xuyên xảy ra,
như cách đọc các từ thông dụng tiếng nước ngoài. Đã là năm thứ
15 của thế kỷ21 rồimànhiềubiên tập viên, phát thanh viên củađài
truyền hình quốc gia - nhất làmảng quốc tế vẫn còn đọc những từ
thông dụng, đơn giản theo cách phiên âm cũ có khi thiếu chính xác
nhưOa-sinh-tơn,Niu-óoc;Bờ-ra-din;Vơ-ni-dơ;Cô-lô-nhơ…;hoặc
tên các cầu thủbóngđá vốnquy tụ từ khắp các nước, các bình luận
viên người đọc thế này, kẻ đọc cách nọ làm người nghe nhiều khi
ngớ ra không hiểuhọnói ai!
Làmbáo - cảbáogiấy lẫnbáonói, báohình
-
nhất là các chương
trình truyềnhình trực tiếp - không thể tránh sai sót. Vì vậy việc tiếp
thuýkiếnđónggópcủađộcgiả, khán thínhgiảđểsửasai làcần thiết.
Rất tiếc, có lẽ vì cái tâm lýmình là người của đài truyền hình quốc
gia - “ông trùm” truyền thông cả nước đầy quyền lực nên những ý
kiếnđónggóp thườngkhôngmấykhi đượccácvị tiếp thuchỉnh sửa.
PHẠMCHUSA
Câuchuyệnvănhóa
nghệ sĩ đến chơi các ca khúc gắn
liền với tên tuổi B.B. King.
“Tôi không thểkhôngđến.Bạn
có thể lỡviếngElvis nhưngB.B.
King thì không. Chừng nào tôi
còn sống, tôi phải cómặt để tiễn
đưaB.B.King” -WanAli, 45 tuổi
đến từChicago, khóc thương thần
tượng bằng chiếc harmonica của
anh. Cụ bàKathleenPerry ởLas
Vegas thì ngậmngùi: “Dườngnhư
chúng ta đangmất dần đi những
huyền thoại.Ông ấyđi rồi nhưng
âmnhạcsẽvẫncònở lạimãimãi”.
Trongnhữnggiờphút đaubuồn
vì B.B. King qua đời, người hâm
mộ và giới yêu nhạc không thể
khôngdànhsự lo lắngđếnLucille,
cây đàn sẽ không còn được chủ
nhân lướt trên tay nữa. Nó có thể
sẽ được gia đình ông giữ lại hoặc
trưng bày ởmột bảo tàng, một bộ
sưu tập cá nhân… điều này vẫn
còn là bí ẩn.
◄
ChỉkhiđượcB.B.Kingômvào lòngrồichờôngmởcâuhát,Lucillemớivang lên
nhữngnốtnhạcdẫnđườngvàotráitimkhángiả.
CâyguitarLucille -nữhoàngbêncạnh
nhàvua
Có rấtnhiềunghệsĩ trân trọngnhạccụbênmình, tuynhiênchỉ
một số ítkếtnối sâusắcvới câyđànhọmang theonhưB.B. King.
NhắcđếnB.B. King, không thểbỏquaLucille - câyguitarhiệu
GibsonES-355ôngmang theohơn60năm, cũnggiốngnhưnhà
vuaphải cónữhoàngbêncạnh.Cái tênLucilleđượcB.B. Kingđặt
theo tênmộtngườiphụnữ từng lànguyênnhânkhiếnmộtnhóm
đànônggâygổ trongmộtbuổidiễncủaông. B.B. Kingđãviếtmột
cakhúcdài 10phútđểnói vềnàng thơnày trongalbumcùng tên
năm1968.
