CHỦNHẬT 15-5-2016
4
QUỐC TẾ
Baxuhướng
pháttriểnquân
sựTrungQuốc
TrungQuốc chú trọng vận động các nước nhỏ trước khi Tòa Trọng tài
thường trực công bố phán quyết.
PH.QUỲNH
T
rungQuốc(TQ) tiếp tục
đầutưchocáchoạtđộng
quân sựvàvũkhí theo
xuhướnggia tăng tiềm
lựcquânsự, chống tiếp
cận/ngăn chặnkhuvực, tập trung
cho hoạt động không gianmạng,
không gian và các lĩnh vực phát
triển điện từ.
Ngày 13-5 (giờ địa phương),
phó trợ lýbộ trưởngQuốcphòng
phụ trách Đông ÁAbrahamM.
Danemark đã công bố với báo
chí báo cáo thường niên về phát
triểnquân sựvàanninh liênquan
đếnTQ.
Gia tănghoạtđộng
hànghải
Theo trang web của Bộ Quốc
phòngMỹ,báocáo thườngniêncủa
LầuNămGócghinhậnTQ tiếp tục
tập trungchoxungđột tiềm tàngở
eobiểnĐàiLoanvàchú trọngcác
kếhoạchđốiphóởbiểnĐông,biển
HoaĐông và bán đảoTriềuTiên.
Báocáonhậnxétdù tăng trưởng
kinh tế chậm lại, TQ vẫn tăng chi
tiêuquốcphòng.Năm2006-2015,
TQ công bố tăng ngân sách quốc
phòng9,8%/năm.BộQuốcphòng
Mỹ đánh giá ngân sách này năm
2015 đạt trên180 tỉUSD.
Theobáocáo, chương trìnhhiện
đại hóa quân sự củaTQ bước vào
giaiđoạnmới trongnăm2015 theo
ba xu hướng:
•Hoạtđộnghànghải:
TQđãáp
dụngcácchiến thuậthunghăngđể
chiếm các tiền đồn có sẵn và xây
dựng cơ sở quân sự trên quymô
lớn ở biểnĐông trong năm 2015.
Chiến lượccủaTQ làbảođảmcác
mục tiêu thực hiện yêu sách chủ
quyền mà không làm ảnh hưởng
hòa bìnhkhuvực nhằmphát triển
quân sự và kinh tế, từ đó lấy phát
triển củng cốquyền lực.
•Gia tăngsựhiệndiệnquânsự
trên thế giới:
TQđã lợi dụng sức
mạnhquốcgiađểbành trướngảnh
hưởngquốc tếvàgia tăngquân sự
“Mỹ chọnđộng thái kế tiếpởbiểnĐông thếnào?”
là tựa
đề bài viết của hai chuyên gia Zack Cooper và Bonnie S.
Glaser
(*)
đăng trên tạp chíMỹ
National Interest
ngày 11-5
(giờđịaphương).
Ngày10-5, tàukhu trụcUSSWilliamP. Lawrenceđã tiến
hànhhoạt động tựdohànghải lần thứbagầnđáChữThập
ởbiểnĐông.Hai lầnhoạt động tựdohànghải trướcđược
xemnhư thực hiệnquyềnđi qua vôhại trênbiển vì diễn ra
gần các thực thể có lãnh hải theoCông ước LHQ về Luật
Biển (UNCLOS).
Lần thứ nhất diễn ra gần đá Su Bi. Đá Su Bi chìm dưới
nước khi thủy triều lênnhưngnằm trongphạm vi 12hải lý
củamột thực thể khác nên được xem như có lãnh hải. Lần
thứhai diễn ragầnđảoTri Tôn.ĐảoTri Tônnổi trênbiển
khi thủy triều lênnênđươngnhiên có lãnhhải. Lần thứba
gần đáChữThập cũng là thực hiệnquyền đi qua vô hại.
Một số nhà phân tích đã kỳ vọng sau hai lần tiến hành
hoạt động tựdohànghải,Mỹ sẽnhắmđưa tàuđếnđáVành
Khăn nhằm chứng tỏ rằngMỹ không công nhận đá Vành
Khăn làđảo sau khi TrungQuốcbồi đắp xâyđảonhân tạo
ở đó. Đá Vành Khăn được xem như bãi nổi khi thủy triều
xuống, cónghĩa là không có lãnhhải 12hải lý. Vậy tại sao
Mỹ lạichọnđáChữThập thayvìđáVànhKhăn?Haichuyên
giaZackCooper vàBonnie S. Glaser giải thích có hai giả
thiết được nêu lên.
Lýdođầu tiên là trongnămcuốinhiệmkỳcủaTổng thống
Obama, Nhà Trắng đơn giản khôngmuốn chuốc liều nên
quyết tránh némọi nguy cơ khủng hoảng với TrungQuốc.
NhàTrắng xem việc thực hiệnquyềnđi qua vôhại làhành
động không gây căng thẳng, bởi thế tránh đá Vành Khăn
(đáVànhKhăn không có lãnh hải, vì vậy tàuMỹ có quyền
thao tác quân sự).
Lý do thứ hai làNhà Trắng định chờ đến khi Tòa Trọng
tài thường trực công bố phán quyết về vụPhilippines kiện
“đường chín đoạn” của Trung Quốc rồi mới hoạt động
trong12hải lýquanhđáVànhKhăn.Tòacó thểphánquyết
đáVànhKhăn chỉ làbãi cạn
khi thủy triềuxuống, như thế
Trung Quốc khó lòng tuyên
bố tàuMỹ vào gần đá Vành
Khăn hoạt động quân sự là
trò khiêu khích.
HaichuyêngiaZackCooper
vàBonnieS.Glasernhậnđịnh
điều quan trọng là Mỹ vẫn
tiếp tụcgiữ lời hứa tiếnhành
hoạt động tự do hàng hải.Mỹ thường xuyên tuần tra cũng
làđiềucần thiết bởi nếuMỹkhông thách thứcyêu sáchchủ
quyền vô lý của TrungQuốc trên biểnĐông thì khó tưởng
tượng các nước nhỏ hơndám làm điềunày.
KHÔIVIỆT
(*)
ZackCooper làmviệc tạiTrung tâmNghiêncứuChiến lượcvàQuốc
tế (CSIS) tạiWashington trongkhiBonnieS.Glaser làchủnhiệmdựán
Quyền lựcTrungHoacủaCSIS.
TạisaohảiquânMỹkhôngtuầntraởđáVànhKhăn?
ởnước ngoài.Ví dụ rõnhất là lập
căn cứquân sựởDjibouti.
•Cải tổquymô lớnđểquânđội
hiệuquảhơn, trung thànhhơn:
Chủ tịchTậpCậnBìnhđãcôngbố
kếhoạchcải tổquânđộibằngcách
bố trí lại cácquânkhuđểquânđội
có thể thamgiacácchiếndịchphối
hợp,ngoài racòn lậpracáccơquan
mới giám sát quânđội để củng cố
vai trò lãnhđạo của đảng.
Phó trợ lýAbrahamM.Danemark
giải thíchđộng thái củaMỹđốivới
TQ bao gồm giảm thiểu nguy cơ,
mở rộng lĩnhvựcchungvàduy trì
sứcmạnhquânsựvượt trộicủaMỹ.
Mỹđãđạtđược tiếnbộvớiTQvề
“Cácquy tắchànhxửan toàn tránh
vachạm trênkhôngvà trênbiển”và
“Thôngbáo cáchoạt độngquân sự
chủyếu”.QuânđộiMỹcũngđãhợp
tácvớiquânđộiTQvềcungcấp lợi
ích cộng đồng quốc tế như cứu trợ
nhân đạo, cứu hộ thảm họa, chống
cướpbiển,cácchiếndịchduy trìhòa
bình, tìmkiếm, cứunạnvà quâny.
Mục đích nhằm tìm các giải pháp
giảmhiểunhầmvà tính toánsai lầm.
Bốnđiềukiện tiênquyết
Trongkhiđó,báo
NewYorkTimes
ngày 13-5 (giờ địa phương) ghi
nhận TQ đang tiếp tục vận động
trong các quan hệ ngoại giao và
công chúng nhằm tìm kiếm ủng
hộ trướckhiTòaTrọng tài thường
trựcLaHaye côngbốphánquyết.
Ngày 12-5, tại cuộc họp báo ở
BắcKinh,Vụ trưởngVụĐiềuước
vàPháp luật (BộNgoạigiaoTrung
Quốc)TôHoànhchorằngTòaTrọng
tài thường trựckhôngcóquyền tài
phánvàphánquyếtcủa tòavôhiệu
về luật phápquốc tế.
Ông cho rằngphải đápứngbốn
điềukiện tiênquyết thìphánquyết
mới có hiệu lực:
•
NếuvấnđềnằmngoàiCôngước
củaLHQvềLuậtBiển (UNCLOS)
thìkhông thểgiảiquyết tranhchấp
bằng phương thức trọng tài. Nếu
nhưcógiải quyết thì tòakhôngcó
quyền tài phán.
•
Một nước đã kýUNCLOS có
thể tuyênbốkhôngchấpnhậngiải
quyết bằng phương thức trọng tài
đốivới các tranhchấpvềphângiới
trênbiển, vịnh, chuẩnmực lịchsử,
hoạtđộngquânsựvàápdụng luật.
•
Nếucácbên liênquanđến tranh
chấp chấp thuậnphương thứcgiải
quyết khác, không bên nào có thể
đơnphươngápdụngphương thức
trọng tài bắt buộc.
•
Cácbên liênquanđến tranhchấp
có nghĩa vụ phải thảo luận trước
phương thứcgiải quyết.Trongkhi
đó, Philippines chưa bao giờ thỏa
thuậnvới TQ.
Một ngày sau, tiếp xúc với báo
giới ở Hong Kong, Phó Ủy viên
BộNgoại giao TQ ởHongKong
TốngNhưAn tuyênbố: “Khi đơn
phương xúc tiến trọng tài, phía
Philippines đã áp đặt ý chí của
mìnhchonhữngngườikhác…TQ
sẽkhôngchấpnhậnhay thừanhận
phánquyết trọng tài”.
Sau đó, hãng tinKyodo đưa tin
tronghội đàmhôm12-5giữaThủ
tướngNhật ShinzoAbevới người
đồngcấpKuwaitởTokyo, hai bên
đánhgiáTQ âmmưuđơnphương
thayđổinguyên trạngởbiểnĐông
và biểnHoaĐông.
LậptứcngườiphátngônBộNgoại
giaoTQLụcKhảngtuyênbốKuwait
có thamdựDiễnđànHợp tácTQ-
Các nước ẢRập ởDoha (Qatar)
hôm11-5vàdiễnđànnàyđãkêugọi
cácnướcẢRậpủnghộquanđiểm
củaTQ về giải quyết tranh chấpở
biểnĐôngquađàmphán trực tiếp.
ÔngcònnóiVenezuela,Mauritania,
Gabon vàmột số nước khác cũng
ủnghộquanđiểm củaTQ.
Báo
NewYorkTimes
ghinhậntrongchiếndịchtranhthủýkiếnquốc
tếủnghộ,TQthườngchúýđếncácnướcnhỏvốnphụthuộcvào
việntrợhaythươngmạicủaTQ.ChuyêngiaEuanGraham,Giámđốc
chươngtrìnhanninhquốctếtạiViệnNghiêncứuLowyvềchínhsách
quốctếtạiSydney (Úc),giải thíchvớibáo:TòaTrọngtài thườngtrựccó
thểphánquyết“đườngchínđoạn”củaTQ làkhônghợppháp,hoặc
cácbãicạnhaymỏmđáTQbồiđắpkhôngphải làđảo.Nhưvậyxem
nhưyêusáchchủquyềncủaTQkhôngcógiátrịvàđó là lýdoTQmở
chiếndịchtuyêntruyềnphảnđốiphánquyếttrọngtài.
BáocáothườngniêncủaLầuNămGóckèmhìnhảnhTrungQuốcbồiđắpđáSuBithànhđảonhântạo.Ảnh:BỘQUỐCPHÒNGMỸ
Phân tích&Bình luận
