8
Pháp luật & Cuộc sống
Tiêu điểm
PHƯƠNGLOAN
B
ộTưphápvừahoàn tấtdự thảo
báocáođể trìnhThủ tướngkết
quả rà soát 124 văn bản quy
phạmpháp luật (VBQPPL) có liên
quan đến việc thi hành BLTTDS
2015 (86 luật, pháp lệnh, 13 nghị
quyết, 15 nghị định). Theo Bộ Tư
pháp, quakết quả rà soát thìmột số
VBQPPL vẫn còn nội dung chưa
đảm bảo tính tương thích hoặc
không đồng bộ, không thống nhất
với quyđịnh củaBLTTDS2015…
Pháp Luật TP.HCM
xin lược
trích một số nội dung đáng chú ý
có liên quan đếnLuật Trách nhiệm
bồi thường của Nhà nước 2009
(LTNBTCNN 2009).
Mở rộngphạm vi
bồi thườngnhànước
Điều 6 BLTTDS 2015 quy định
tòa án có tráchnhiệmhỗ trợđương
sự trongviệc thu thậpchứngcứ.Tuy
nhiên,LTNBTCNN2009khôngquy
định trách nhiệm của cơ quan phải
bồi thường trong việc hỗ trợ người
bị thiệt hại thu thập tài liệu, chứng
TheoBộTưpháp,cầnsửa
LTNBTCNN2009theohướngNhà
nướccótráchnhiệmbồithường
tấtcảhànhvitráipháp luậtgây
thiệthạicủangườitiếnhànhtố
tụngkhithựchiệnnhiệmvụ.
Một sốđiểm không
tương thích khác
Điều364,365BLTTDS2015quyđịnh
vềviệctòatrả lạiđơnyêucầuvàthông
báo thụ lýđơn yêu cầu. Trong khi đó,
LTNBTCNN2009 chưa cóquyđịnh cụ
thể về nội dung văn bản thông báo
thụ lý đơn yêu cầu bồi thường, gửi
thôngbáo thụ lýnàychocáccơquan
liênquan, việc thôngbáo từ chối thụ
lýphải bằngvănbản.
Điều371BLTTDS2015quyđịnhngười
yêucầu, người liênquanđếnviệcgiải
quyếtviệcdânsựcóquyềnkhángcáo.
Tuy nhiên, LTNBTCNN 2009quy định
chỉ người bị thiệt hại cóquyền khiếu
kiệnquyếtđịnhgiảiquyếtbồi thường.
Kiệndânsựhayhànhchính?
Ándânsự:
Xửsai làphải
bồi thường?
Quaràsoát,BộTưphápchobiếtnhiềuluật,pháplệnh…
vẫncònnộidungchưatươngthíchhoặckhôngđồngbộ,
khôngthốngnhấtvớiBLTTDS2015.
Theo khoản 1Điều 22 LTNBTCNN 2009, trong thời
hạn15ngàykể từngàyhết thời hạn raquyếtđịnhgiải
quyếtbồithườngmàcơquancótráchnhiệmbồithường
không raquyếtđịnhhoặckể từngàyngười bị thiệthại
nhậnđượcquyếtđịnhnhưngkhôngđồngýthìngườibị
thiệthạicóquyềnkhởikiệnratòađểyêucầugiảiquyết
bồi thường. Còn theokhoản2Điều23 luật này thì thủ
tụcgiảiquyếtyêucầubồi thườngtại tòađượcthựchiện
theoquyđịnhcủapháp luật về tố tụngdân sự.
Từcácquyđịnh trên, có thểhiểumột cáchmặcđịnh
rằngngười bị thiệt hại phải khởi kiệnđòi bồi thường
theo thủ tục tố tụngdân sự.Thời hạnđểngười bị thiệt
hại thựchiệnquyềnkhởikiệntươngđốingắn là15ngày
kể từ ngày hết thời hạn ra quyết định giải quyết bồi
thườngmàcơquancó tráchnhiệmbồi thườngkhông
raquyết địnhhoặc kể từngàyngười bị thiệt hại nhận
đượcquyếtđịnhnhưngkhôngđồngý.
Tuy nhiên, trong trườnghợpngười có tráchnhiệm
bồi thường là cơquanhành chínhnhànước thì quyết
địnhgiảiquyếtbồi thườngcũng làmộtquyếtđịnhhành
chính.Vìvậy,ngườibị thiệthạicóquyềnkhởikiệnquyết
định này theo conđường tố tụng hành chính. Trong
trườnghợpnày, thờihiệukhởi kiệnsẽ làmộtnăm theo
quyđịnhcủaLuậtTố tụnghànhchính.
Có thể thấyLTNBTCNN2009chưacó sự táchbạch rõ
việckhởikiệnyêucầutòagiảiquyếttheothủtụctốtụng
dânsựhaytheothủtụctốtụnghànhchính.Về lýthuyết
thìngườibị thiệthại có thểđồng thời khởi kiện theocả
hai conđường. Đây làđiểmbất hợp lýmà LTNBTCNN
2009 cần sửađổi đểđảmbảo tương thích với cácquy
địnhpháp luật về tố tụnghiệnhành.
ThS
PHẠMNGỌCKIMLONG
, SởTưphápTP.HCM
cứ liênquanđếnyêucầubồi thường.
Vì vậy, Bộ Tư pháp kiến nghị bổ
sung quy định trách nhiệm này của
cơ quan có trách nhiệm bồi thường
vàoLTNBTCNN sửa đổi.
Cạnhđó,Điều13BLTTDS2015
quyđịnhngười tiếnhành tố tụng trong
khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn
củamình có hành vi trái pháp luật,
gây thiệt hại cho cơ quan, tổ chức,
cá nhân thì cơ quan trực tiếp quản
lý người thi hành công vụ có hành
vi trái pháp luật đóphải bồi thường
cho người bị thiệt hại. Tuy nhiên,
Điều 28 LTNBTCNN 2009 lại chỉ
quyđịnhbốn trườnghợpđượcNhà
nướcbồi thường tronghoạt động tố
tụngdân sự.Đó là tựmình ápdụng
biện pháp khẩn cấp tạm thời;
áp
dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời
khác với biện pháp khẩn cấp tạm
thờimàcánhân, cơquan, tổchứccó
yêucầu;ápdụngbiệnphápkhẩncấp
tạm thời vượt quá yêu cầu áp dụng
biệnphápkhẩn cấp tạm thời của cá
nhân, cơ quan, tổ chức;
ra bản án,
quyết định mà biết rõ là trái pháp
luật hoặc cốý làm sai lệchhồ sơvụ
án.Dođó, theoBộTưpháp, cầnsửa
LTNBTCNN2009 theohướngNhà
nước có tráchnhiệmbồi thường tất
cảhànhvi tráipháp luậtgây thiệthại
củangười tiếnhành tố tụng trongkhi
thực hiệnnhiệm vụ.
Ngoài ra, theo khoản 3Điều 113
BLTTDS 2015, nếu thẩm phán áp
dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời
khôngđúngmàgây thiệt hại thì tòa
phảibồi thường.Trongkhiđó,Điều
28 LTNBTCNN 2009 chỉ mới quy
địnhvềcác trườnghợp tạiđiểma,b,
c khoản 2Điều 113BLTTDS 2015
(tòa tựmìnhápdụngbiệnphápkhẩn
cấp tạm thời; tòaápdụngbiệnpháp
khẩncấp tạm thờikhácvớibiệnpháp
khẩn cấp tạm thời mà cơ quan, tổ
chức, cá nhânyêu cầu; tòa ápdụng
biện pháp khẩn cấp tạm thời vượt
quáyêucầuápdụngbiệnphápkhẩn
cấp tạm thờicủacơquan, tổchức, cá
nhân). Điều 28 LTNBTCNN 2009
chưacó trườnghợpquyđịnh tạiđiểm
dkhoản3Điều113BLTTDS2015
(tòaápdụngbiệnphápkhẩncấp tạm
thời không đúng thời hạn theo quy
địnhhoặckhôngápdụngbiệnpháp
khẩn cấp tạm thời mà không có lý
dochínhđáng)nêncầnbổ sungvào
LTNBTCNN sửa đổi.
Bổ sung trình tự, thủ tục
nhận, xử lýđơn kiện
Về thủ tục tố tụng, LTNBTCNN
2009 cũng có nhiều điểm không
tương thíchvới BLTTDS2015nên
cần sửa đổi, bổ sung.
Cụ thể, Điều 191BLTTDS 2015
quy định chi tiết trình tự, thủ tục
nhậnvà xử lýđơnkhởi kiệnnhưng
LTNBTCNN2009 lạichưaquyđịnh
cụ thể.Khoản1Điều193BLTTDS
2015quyđịnh trườnghợpđơnkhởi
kiện không có đủ các nội dung thì
thẩm phán thông báo bằng văn bản
nêu rõnhữngvấnđềcần sửađổi, bổ
sungchongười khởi kiệnđểhọ sửa
đổi, bổ sung trong thời hạndo thẩm
phánấnđịnhnhưngkhôngquámột
tháng. Thời hạn thực hiện việc sửa
đổi, bổ sung đơn khởi kiện không
tính vào thời hiệu khởi kiện. Trong
khiđó,khoản1Điều17LTNBTCNN
2009 quy định khi nhận hồ sơ yêu
cầubồi thường,nếuhồsơkhôngđầy
đủ thì hướng dẫn người bị thiệt hại
bổ sung. Như vậy, so với BLTTDS
2015,LTNBTCNN2009khôngquy
định rõ thủ tụcbổsunghồsơnhư thế
nào,bằnghình thứcgì, cũngchưa rõ
thời hạn thực hiện việc bổ sung có
tínhvào thời hiệukhông…
BLTTDS 2015 quy định sau ba
ngày kể từ ngày thụ lý vụ án, thẩm
phánphải thôngbáobằngvănbảncho
đươngsựvàVKScùngcấpbiết.Tuy
nhiên,khoản2Điều17LTNBTCNN
2009 chỉ quy định thông báo bằng
văn bản cho người bị thiệt hại mà
không gửi thông báo về việc thụ lý
cho cơ quan gây ra thiệt hại và cơ
quan quản lý nhà nước về công tác
bồi thường.
BLTTDS2015đãbổsungquyđịnh
về tạmđìnhchỉgiảiquyếtvụándân
sự,hậuquảcủaviệc tạmđìnhchỉgiải
quyết vụ ándân sự, quyết định tiếp
tụcgiải quyết vụándân sự, đìnhchỉ
giảiquyếtvụándânsự, hậuquảcủa
việc đình chỉ giải quyết vụ án dân
sự. Tuy nhiên, LTNBTCNN 2009
lại chưa cóquyđịnh tương thích.
n
Mới đây,CụcThi hànhán (THA) dân sự tỉnhĐồngNai đã
raquyết địnhchấmdứt tạmdừngđăngký, chuyểnquyền sở
hữu, sửdụng, thayđổi hiện trạngnhà, đất tại 304/8khuphố
5B, phườngTânBiên (TPBiênHòa).Trướcđó,Chi cụcTHA
TPBiênHòađã raquyết định tạmdừngviệcđăngký, chuyển
quyền sởhữu, sửdụng, thayđổi hiện trạngnhà, đất trên.Tuy
nhiên, cả tòavàVKSđềucho rằngviệcngănchặnchuyển
dịch tài sản trong trườnghợpnày là trái pháp luật.
Như
PhápLuật TP.HCM
từngphảnánh, vợchồngông
ĐXHvaycủabàNTMH510 triệuđồng.Không trảđượcnợ,
vợchồngôngXHbị bàMHkiện raTANDTPBiênHòa.
Ngày10-6-2014, bàMHgửi đơnyêucầuTANDTPBiênHòa
cấmvợchồngôngXHchuyểndịchquyền sởhữunhàởvà
quyền sửdụngđất.Bangày sau,TANDTPBiênHòa raQuyết
định405với nội dungcấmvợchồngôngXH thựchiệnhành
vi chuyểnnhượngnhà, đất trên.
Tháng8-2015,TANDTPBiênHòaxử sơ thẩm, buộcvợ
chồngôngXHphải trảnợchobàMH536 triệuđồng.Tòa
cũng tuyên tiếp tụcápdụngbiệnphápkhẩncấp tạm thời tại
Quyết định405đểđảmbảoTHA.
Hai bênnguyên, bị đềukhángcáo.VKSNDTPBiênHòa
cũngkhángnghị vì cho rằng tòa sơ thẩm tiếp tụcápdụngbiện
phápkhẩncấp tạm thời làchưađúngpháp luật, cầnphải hủy
bỏ.TheoVKS, támngày trướckhi nguyênđơnyêucầuvà
11ngày trướckhi tòa sơ thẩm raQuyết định405, vợchồng
ôngXHđãchuyểnnhượngnhà, đất chongười khác (cócông
chứng).Hai bêncũngđãgiaonhậnxongnhàvà tiền.
Tháng12-2015,TAND tỉnhĐồngNai xửphúc thẩmđã
buộcvợchồngôngXHphải trảnợchobàMHnhưbảnán sơ
thẩm.Tòacũng tuyênhủybỏQuyết định405củacấp sơ thẩm
vì theo tòa, việccấp sơ thẩmcấmchuyểndịchkhi nhà, đất
khôngcòn thuộcquyền sởhữu, sửdụngcủavợchồngôngXH
là sai.
TIẾNDŨNG
Chấmdứtngănchặnvìnhà,đấtthuộcquyềnsởhữu,sửdụngcủabênthứba
Quaràsoát,
BộTưpháp
chobiếtcần
bổsungtrình
tự, thủtục
nhận,xử
lýđơnkiện
yêucầubồi
thườngnhà
nước.Trong
ảnh:Người
dân làmthủ
tụcnộpđơn
kiệntạiTAND
TP.HCM.
Ảnh:HTD
