CHỦNHẬT 13-11-2016
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
Bảnđồkhuvực“Xẹc”với
dinhThốngđốc.
PHẠMTRƯỜNGGIANG
S
au 1975, “Xẹc” được
tiếp quản và trở thành
NhàvănhóaLaođộng,
rồi Cung văn hóa Lao
động. Dự kiến không
xa nữa nơi đây sẽ phá bỏ tất cả
để trở thành một không gian
hiện đại với các hạng mục như
khu quảng trường văn hóa lớn;
khuvănphòng; khuvực nhà hát,
hội nghị, rạp chiếu phim; khu
thể thao, hồ bơi; khán phòng đa
năng; sân khấu ngoài trời; khu
vườnmởdưới tầnghầm…Ngoài
ra, bãi xe tầng hầm của dự án có
thể tận dụng làm bãi gửi xe cho
khuvực trung tâmTPkhi tổ chức
các hoạt động văn hóa lớn.
Nhữngdấu tíchcuốicùngcủahơn
100 năm hình thành và phát triển
của “Xẹc” cũng sẽ ra đi để thành
một hìnhhàimới trong thếkỷ21.
Sânchơi củasĩ quan
Pháp, thươnggia và
người Việtgiàu
Địađiểm “Xẹc”được chọnhết
sức ngẫu nhiên. Sau khi chiếm
được ba tỉnh miền Đông Nam
Kỳ, chính quyền thực dân Pháp
quyết định xây dinh Thống đốc
NamKỳvàonăm1865đểđặt nền
móngchochủnghĩa thựcdân. Lô
đất được chọn xây dinh Thống
đốc là một phần của vườn ông
Thượng, vốn là vườn hoa cũ của
Tổng trấn Lê Văn Duyệt trước
đây, làmột khu đất rất đẹp, nằm
ở địa thế cao ráo, gần với đỉnh
đồi cao nhất Sài Gòn được chọn
để xây nhà thờĐức Bà.
Nhưngvìmãi chưacódựánxây
dựng dinh Thống đốc nên năm
1866, một nhóm sĩ quan Pháp đã
lấymột phần đất rộng ở phía tây
của lôđất để làmmột sânchơi thể
thao.Đây làchỗđểcác sĩ quanvà
binh línhPháp chơi cácmônđiền
kinh, bắn súng và đua ngựa với
nhau. Do nhu cầu chơi thể thao
của sĩ quanPháp lêncao, cáchoạt
Chúa)để táchbiệt hoàn toànCLB
với dinhThống đốc.
Không còn giới hạn chỉ mỗi
sĩ quan Pháp, một số viên chức,
thương gia và ngườiViệt giàu có
cũng được tham gia, CLB ngày
càng lớn mạnh, chính thức lấy
tên là Cercle Sportif Saigonnais
(CLBThể thao Sài Gòn) và phát
triển thêmnhiều loại hình thể thao
phổbiếnkhácnhưbóngđávàđến
năm1897đã tổ chức những cuộc
đua xemáy đầu tiên vòng quanh
khuôn viên CLB. Nếu bạn đọc
thắc mắc từ cuối thế kỷ 19mà ở
ViệtNamđãcóđuaxemáyvàđó
là loại xe gì, baonhiêuphânkhối
thì xingiải đáp, xemáy là cụm từ
hồi đấy để chỉ… xe đạp.
Không đơn giản làmột nơi thi
đấu, CLB còn là nơi huấn luyện
thể thao cho những người muốn
khởi đầu. Chất lượng giảng dạy
khá cao do các huấn luyện viên
thể thao, có cả giáo viên của
Trường Chasseloup - Laubat.
Cercle Sportif thu nhận thành
viên với cơ sở vật chất đủ điều
kiện để được trợ cấp hằng năm
từHội đồng thuộc địa.
Dànhchogiới
thượng lưu
Nhiều thànhviên lànhữngngười
cómáumặt trongchínhquyền thuộc
địanên“Xẹc”dễdàngnhậnđược
sựủnghộđểphát triểnmạnhhơn.
Đếnđầu thếkỷ20,CLBđượcđầu
tưmột sân bóng đá (trước đó đã
có nhưng chưa đạt chuẩn) và sân
quần vợt. Sân bóng đá này thừa
sức đáp ứng yêu cầu tiếp những
đội bóng ngoại quốc đến thi đấu.
Một số tài liệu cũđãghi nhậnnơi
đây đã có trận đấu giữa đội bóng
củachiếnhạmAnhmang tênKing
Alfredghé thămSàiGònvàđãđấu
giao hữu vớimột đội “liên quân”
gồm những cầu thủ người Pháp
vàViệt tại đây.
Saunhiều lầnđượcnângcấp,mà
lần có quymô lớn nhất vào năm
1925, “Xẹc”đãbắt đầuđượcđưa
vào hoạt động với cơ sở vật chất
khá hiện đại thời điểm đó. Theo
một thôngcáobáochí bởi
Agence
économique de l’Indochine
, tiện
nghi cao cấp củaCercle là10 sân
tennis,một sânbóngđávới khán
giảđứngvà các tòa nhà tiệnnghi
với phòng cho nhảy rào, bi-a,
trò chơi và đọc sách, một phòng
khiêu vũ và phòng thay đồ rộng
lớn. Theo nội dung kết luận của
thông cáo thì “
Sài Gòn bây giờ
cómộtCLB xứngđáng của thuộc
địa, mà có thể dễ dàng so sánh
với ThượngHải,HongKonghay
Singapore
”.
Tức làngay từnăm1925 , “Xẹc”
đã xây dựngmột phòng đọc sách
kháquymôvàhiệnđạiđểphụcvụ
chonhữnghội viênmuốn tìmhiểu
nhiều hơn về xã hội thượng lưu.
Phòngđọccóhơn5.000cuốnsách
và tạp chí và luôn cậpnhật các tờ
báo và tạp chí mới nhất gửi sang
từ Pháp. Thậm chí “Xẹc” ra hẳn
một bán nguyệt san có tên
Revue
du Cercle
chỉ để giới thiệu các
hoạt động đang diễn ra tại CLB
cho độc giả trên toànTP.
Hồ bơi được xây dựng từ năm
1902nhưngchỉ thực sựđượcxem
làhiện tượngvàonhữngnăm1930,
khi được cải tạo lại rộng hơn với
các không gian kiến trúc cột bao
quanh để ngoài đơn thuần phục
vụ thể thao còn trở thành một
nơi diễn ra các sinh hoạt dạ tiệc
xa hoa bên hồ bơi, một nếp sống
mới của giới thượng lưu lúc đó.
Nhữngchương trìnhkhiêuvũmùa
xuân tại đâycũng thuhút sựquan
tâm của dư luận xã hội và vé của
chương trìnhđược săn lùngkhông
kháccác liveshowcủanghệ sĩ nổi
tiếng bây giờ.
Theo sự tiến triển của xã hội
và mức độ teo nhỏ dần của bộ
đồ tắm, phụ nữ đã đến hồ bơi ở
đây nhiều hơn và biến hồ bơi
không chỉ là đường đua xanh
mà còn là sàn diễn thời trang và
mở ra cơ hội giao lưu với người
khác phái.
◄
SÀI GÒNNHỮNGCÁI ĐẦU TIÊN
VÀNHẤT - BÀI 2
động ở câu lạc bộ (CLB) này hết
sức náo nhiệt nên đến năm 1868,
khi dinhThống đốc bắt đầu được
xây dựng, chính quyền thực dân
không thu hồi lại khu đất nàymà
giao cho luôn CLB. Họ thiết kế
mở thêm conđườngMissClavell
(nay là đường Huyền Trân Công
Mộtsốthànhviênnổitiếng
Địnhhướng từđầucủaCLB là“điểm tụ tậpchocác tầng lớp tiêu
biểu trongxãhội SàiGòn”,để tựđộng thanh lọcnhững tầng lớp
dưới,CLBcóhộiphímỗi tháng rấtcao, gấpba lần lươngmộtcông
chứcbình thường.
Ngoài lànơi chơi thể thao,CLBcòn làđiểmăn trưa, uốngcàphê
tụ tậpbànchuyệnchính trị, làmăn.Dùkhôngmang tínhchính
trịđặcbiệtnhưkháchsạnCaravelle, nơiphát sinhnhữngnhóm
chính trị lớn,“Xẹc”vẫn lànơiđểnhữnggươngmặtchính trịgiao
lưu thể thaovà traođổi trong lúcnghỉ.Thậpniên1960,Đại sứMỹ
HenryCabotLodge làmột thànhviên thườnghayđếnđâybơi
lội.TướngNguyễnCaoKỳvàmột sốsĩquancấpdưới cũnghay
đánh tennisnhưngngườiđặcbiệtnhất lại là tướngDươngVăn
Minh.Trong
Hồikýkhông tên
,dânbiểuđối lậpLýQuýChungkể
lại:“
XẹcTâycónhữngquyđịnhhếtsứcchặtchẽđốivớihộiviêncủa
mình,khôngdànhchobấtcứaimộtưu tiênhayưuđãinào,dùđó là
bộ trưởng, tướng lĩnhhaymộtnhà tàiphiệtnổi tiếng.Thếnhưnghội
đồngquản trịCLBXẹcđãphávỡ thông lệcủamìnhkhidành riêng
choôngMinhsânsố4,nơicómặtsân tốtnhất,mỗi tuầnbabuổi
sáng.Vàcũngchỉcósânsố4,khiôngMinhchơi,mớiđượcđặtcác
ghếngồixuốngsân
”.
Trong cácnhóm chơi ởđấy, nhưôngLýQuýChungđánh rất
khá, cũng chỉ ở trongnhómhạngNhất. Còn trongnhómNgoại
hạng lànhững câyvợt thuộcdạng“thứdữ”, ví dụnhưÔnVăn
Năng, là cha của tayvợt vôđịchÔnTấnLựcnổi tiếngnhững
năm1990hayHuỳnhPhúQuý, cha của tayvợt vôđịchnữ
HuỳnhMai Huỳnh saunày…
Dạtiệcbênhồbơi.
Suốtmấy chục năm từ đầu thế kỷ 20
trở đi, “Xẹc” (viết tắt củaCercle Sportif
Saigonnais hay CSS ) đượcmệnh danh
làmột điểm thể thao quý tộc của giới
thượng lưu Sài Gòn. Người dân bình
thường đi ngang qua chỉ nhìn loáng
thoáng những dàn xe hơi sang trọng,
bóng lộn với vẻ ngưỡngmộ còn thừa biết
mình không thể đặt chân vào đó.
Câulạcbộ
thểthao
quýtộc
đầutiên
