CHỦNHẬT 20-11-2016
7
PHÓNGSỰ - NHÂNVẬT
Đi trênquốc lộ tanhìn thấynhà
nôngdânởnhữngbản, sócxa
xachứ ítkhi thấysựngayngắn
ven trục lộ.
PHANTRUNGNGHĨA
Đ
i trên một đoạn
đườnghơn1.000km,
xuyênngangđấtnước
Campuchia, từquốc
lộ cho đến đường
xuyênÁ, ấn tượngmạnh trong tôi
khi quan sát hai bên đường, sau
cây thốtnốt lànhữngngôinhàsàn.
Gỗ rẻhơnbê tông
Mộtngôinhàsànnằmgiữanhững
cây thốtnốt,sau lưng lànhữngngọn
núi xamờvàmột cánhđồngxanh
thẫm với những con trâu, bò thơ
thẩn là hình ảnh quen thuộc, đặc
trưng và đẹp như tranh của nông
thônCampuchia.Càngnhìn tacàng
cảm thấyvẻ đẹp của ngôi nhà sàn
vìphongcáchkiến trúccủanóđậm
đàvănhóaKhmer, vănhóaởchâu
Á.Đó lànhữngngôi nhànằm trên
những trụ cột cao trên 3m. Đa số
là cọc gỗ nhưng ngày naymột số
người khágiảđã thay thếbằngcột
bê tôngcốtsắtchonóbền,chắchơn.
ỞCampuchia cónhững chuyện
ngượcđờinhư thế,gỗ lại rẻhơnbê
tông. Gỗ thì họ chỉ cần vào rừng
đốn là được, còn bê tông thì phải
mua.Rừng lấygỗởCampuchiacòn
rất nhiều, thậm chí khi đi hai bên
đường tavẫnnhìn thấynhữngcây
bằng lăng,dầu tocảmấyômngười.
Ở trong ruộng sen lẫnvới thốt nốt
tavẫnnhìn thấynhữngcây to.Khi
xeghé lạimột lànggần tỉnhXiêm
Riệp, thấy cưdân làmđồmộc gia
dụng rất nhiều, tôi đến hỏi thì giá
đồgỗởđây rẻđếnngạcnhiên:Một
chiếc ghế toàn gỗ bên (nhóm II)
giá chỉ có300.000đồng tiềnViệt,
một cái bàn dày một tấc, đường
kínhgần1mgiáchỉ cóhơn4 triệu
đồngViệtNam.Gỗ rẻnhư thếnên
người dânCampuchia xài gỗ làm
nhà vô tư. Một cái nhà bề ngang
thường trên5m, dài trên10m, sàn
gỗ thường được làm bằng gỗ dầu
đếngỗbên, thao lao, cónhữnggia
đìnhgiàuxưa thì làm sànbằnggỗ
quýnhóm I.Vách, buồng, cột, kèo
cũng bằng gỗ cả.Mái thì đa phần
lợpbằngngói vảy rồng.Cónhững
nhà nghèo thì lợp bằng tranh hay
lá thốt nốt…mái nhà họhình tam
giác, giống như nhà truyền thống
Việt Nam, có những nhà sáumái,
có những nhà támmái, chạy đều
lũ, nước từTâyTạng đổ về nhấn
chìm phần lớn diện tích đất nước
này.TạiBiểnHồ,người tađođược
so với mực nước cuối mùa khô
đỉnh lũ có thể dâng lên cao đến
15m chonên tậpquán cư trú trên
nhà sàn làđể tránh lũ.Thứhai, từ
xa xưa cho đến bây giờ đất nước
Campuchia rất nhiều thú dữ và
rắn độc. Vào năm 1985 tôi đã có
lần sang đây, lúc đi vàomột con
suối trong rừng nguyên sinh thì
thấy cá sấu bò lớp ngớp trên bãi
cát. Ngày xưa vàomùa lũ cá sấu
từ Biển Hồ, rừng nguyên sinh ra
đồngbằng rất nhiều. Cùngvới cá
gái chưa chồng!”. Rồi Pô Pha kể
một câuchuyệncười ranướcmắt.
Hồi chưavợ, thấynhàcó rèmmàu
hồng, người anh của Pô Pha rủ
một thằng bạn đến đó rình suốt
ba ngày đêm để xemmắt cô gái,
đếnngày thứbamàchỉ thấybàgià
trên 60 tuổi đi ra đi vào cười tủm
tỉm, không cònđủkiênnhẫn, anh
củachị PôPhađếnhỏi: “Thưadì,
côgái chưa chồngnhànàyđi đâu
vắng hả?”. Bà già vẫn cười tủm
tỉm và bảo: “Người con gái chưa
chồngởnhànày là tôi đây!”.Hóa
ra ở đất nước Campuchia người
con gái nào chưa chồng, bất luận
bao nhiêu tuổi đều có quyền treo
màn cửamàu hồng.
Và cũng hãy cẩn trọng hơn khi
tahiểuđược tậpquán, vănhóacủa
ngườiKhmer.NếuởTrungQuốc
người ta xem trọng con trai thì
ngược lại, sinh ra được một đứa
con gái, người Campuchia gọi là
nhà cóphúc.Người congái được
xem trọngvà tỏ rõquyềnuy trong
giađình.Hiệnnaychi phí đểcưới
một côvợởnông thônmànhà trai
phải gánh chịu là 1.500USD.Đó
lànói cái giácủamột côdâunông
thôn, còn cô dâu thành thị phải
chi đến 10.000 USD. Khi đám
cưới diễn ra, nhà trai phải mang
tiềnbạc, vòngvàng, phẩmvật đến
nhà gái để tổ chức đám cưới rình
rang ở đó, còn nhà trai thì không
có đám cưới.
Chínhcái vănhóa tôn trọngphụ
nữnhư thếnênđànôngCampuchia
nổi tiếng chung tình, thường thì
họ ăn ở với vợ nhà đến răng long
đầubạc.PôPhanói: “Đạibiểucho
những người đàn ông chung tình
của đất nước chúng tôi ngày nay
làquốcvươngNorodomSihamoni.
LúchọcbênPháp,quốcvươngyêu
cô gái người Pháp thế nhưng vua
chaSihanoukkhôngbằng lòng, lý
do làsợngườikếvị saunàykhông
thuần chủng dòng máu Khmer.
Quốc vương Norodom Sihamoni
vâng lời vua cha nhưng lại không
chịu lấy vợ, đến nay ông đã gần
thànhmột ônggià.
Còn tôi thì đứng thần người ra
mà lẩm bẩm: Trong ngôi nhà sàn
của đất nước Campuchia thật có
quá nhiều điều thúvị.
◄
CAMPUCHIADUKÝ - BÀI 2
Dấuấn
nhàsàn
Trừ các thị xã, thành phố, vùng nông thôn
Campuchia gần như70%-80% nhà ở là
nhà sàn. Đây là tập quán cư trú ngàn đời
của người dânCampuchia.
từ trước rasau.Trongnhàngười ta
chạmkhắc rất cầukỳ, theohọa tiết
vănhóaĂngkor.Cónhàchạmbốn
góc trênmái là bốnnàngApsara -
một đại mỹ nhân của Campuchia
thời cổ đại.
Ngôi nhàsàn thểhiện
danhgiácủagiachủ
NgườiCampuchia rất chú trọng
ngôi nhà, đó không chỉ là tổ ấm
màcòn lànơi để thểhiệndanhgiá
của gia chủ. Thế nên bằng bất cứ
giánàohọcũngphảixâychobằng
đượcngôinhàđẹpđểrồicógiađình
không có tiềnmua sắm vật dụng
bên trongnênngôinhà trống rỗng.
Có ba lý do để hình thành nếp
ở trên nhà sàn và nó được duy trì
hàngngànnămnhưsau:Campuchia
làmột đất nước nằm ở hạ nguồn
sôngMêkông, nênvàomùa nước
Đaphầnngườinông
dânkêgiườngdưới
sànnhàngủ,vừatránh
đượccáinóngban
trưavừa lấyđượcmột
ítgiómát lànhkhi
đêmđến.
Ruộngởđâu,nhàởđó
KhôngnhưởViệtNam, cưdân lấy lộ làmmặt tiền rồibố trínhà
cửaquầncưápsát lộcho thuận tiệnviệcmuabán,đi lại, nông
dânCampuchiabố trínhàsàncủahọchỉ chú trọngviệc thuận
tiệncanh tác.Nghĩa là ruộngởđâu thìhọcấtnhàởđó.Thếcho
nênđi trênquốc lộ tanhìn thấynhànôngdânởnhữngbản, sóc
xaxachứ ítkhi thấysựngayngắnven trục lộ.
NgườiCampuchiarấtchútrọngngôinhà,đókhôngchỉ làtổấmmàcòn lànơi
đểthểhiệndanhgiácủagiachủ.Ảnh:PTN
sấu thì cọpcũng làmột
mối đedọa.Đặcbiệt là
Campuchiacórấtnhiều
rắnđộc.NgườiKhmer
thờ rắnnhưng lại rất sợ
rắn.Vàomùanướcnổi
rắn không có chỗ trú
ngụphảibò lênchỗcủa
ngườiở.Thếnênngười
Campuchiacấtnhàcọc
vuông để tránh rắn bò
lên cũng như tránh cá
sấu và các loài thú dữ
khác. Lý do sau cùng
là ngôi nhà sàn vẫn
cònhữu ích trongđiều
kiện làmănvà thời tiết
ở Campuchia. Người
nông dân ở đây nuôi
trâu bò rất nhiều, họ
khôngcần làmchuồng
trại, khi chiềuxuống là
họ lùa trâubòvềcộtcho
nó nằm trong khoảng
không gian rộng rãi
dưới sàn nhà. Khoảng
không đó cũng là nơi
ngườinôngdânnấuăn,
giăng võng nghỉ trưa.
Chiều họmới lên nhà
trên sàn để ngủ. Thời
tiết ởCampuchiamùa
khô rất nóng, có chỗ
lên đến 47
o
C. Thế nên
đa phần người nông
dân kê giường dưới
sànnhàngủ, vừa tránh
đượccái nóngban trưa
(bởi sànnhàvànócnhà
làhai lớp laphông rồi)
vừa lấyđượcmột ítgió
mát lànhkhi đêmđến.
Treo rèmmàuhồng:
Nhàcógái chưachồng
Nhìn thấy rất nhiều ngôi nhà
sàn treo màn cửa màu hồng, tôi
hỏi chị Pô Pha, hướng dẫn viên
du lịch của đoàn, chị cười với tôi
bằngmắt với nhiều ngụ ý rồi trả
lời: “Đó là nếp sinh hoạt truyền
thống, những ngôi nhà treo màn
cửa màu hồng là những nhà mà
gia chủmuốn thông báo với bàn
dân thiên hạ rằng nhà tôi có con
