3
THỨHAI
7-8-2017
Thời sự
2giảiphápcốt lõiđể lọcĐTM“bẩn”
Thứnhấtlàphảiquytráchnhiệmcánhânlàmsai.Thứhailàphảicôngkhaivàminhbạchcácbảnbáocáođánhgiá
tácđộngmôitrườngđểbấtcứaicũngcóthểtiếpcận.
CHÂNLUẬN
thựchiện
N
hiềusựcốvềmôitrường
đãxảy ra tạiViệtNam
(VN) từ nhiều năm
nay mà điển hình là sự cố
Formosađầunăm2016.Mới
đây nhất, dự án nhận chìm
gần 1 triệu m
3
bùn, cát sau
nạo vét của Nhà máy nhiệt
điệnVĩnhTân1gầnkhuvực
biểnHònCau (BìnhThuận)
đã dấy lênnhững longại về
tácđộngđối vớimôi trường
tại khuvựcbiểnđược coi là
báu vật củaVN và thế giới.
Những vấn đề về đánh giá
tácđộngmôi trường (ĐTM)
lại được công luận xới lên.
Trảlờiphỏngvấn
PhápLuật
TP.HCM
, ôngNguyễnMinh
Đức (Ban Pháp chế, Phòng
Thươngmại vàCôngnghiệp
VN) - người nhiều năm nay
nghiêncứupháp luậtvềĐTM
tạiVNvàmột sốnướckhác,
chohay:““Muốnchốngcáigì
bẩncũngcầnthểchếsạch”,đó
làmột câunói tôi tâmđắc”.
Thiếucảhaiyếu tố:
Minhbạchvà
tráchnhiệm
.
Phóngviên:
Vậy thểchế
sạchcầncónhữngyếu tốgì,
thưaông?
+ Ông
Nguyễn
M i n h
Đức:
Thể
chế sạch
bắt buộc
phải có
hai yếu
tố: Trách
nhiệm và
minhbạch.Đángbuồnlàpháp
luật về môi trường của VN
thiếu cả hai điềunày.
.Vìsaoông lạiđưaranhận
định này?
+
Năm2011,tôivàvàingười
bạn thực hiện một nghiên
cứu thúvị, so sánhpháp luật
vềĐTM của nhiều quốc gia
trên thếgiới, trongđócóVN.
ĐTM lẽ ra phải làmột cái
lưới chặn, cho những dự án
sạchđi quavà loại bỏcácdự
ánbẩn.Thếnhưng trên thực
tế tạiVN, cái lưới này thủng
đếnnỗihiếmkhinóchặnđược
một dự án nào, dù dự án đó
có bẩn đến đâu.
. Nhưng rõ ràng nếu xem
xéthệ thốngpháp luậtcủaVN
thì nhữngđạo luật, quyđịnh
vềĐTMkhôngphải là thiếu?
+Chínhxáclànhưvậy.Nếu
xét về quy trìnhvà nội dung,
pháp luậtĐTMcủaVNchẳng
kémgìcácnướcpháttriển,thậm
chícònchi tiếthơn.Nhưngcó
hai cái chúng ta thiếu: Trách
nhiệmvàminhbạch.
Cụ thể, pháp luậtVNdựng
lênmột quy trìnhĐTM chi
tiết.Từ luật,nghịđịnhchođến
thôngtưvềđánhgiámôitrường
chiến lược, đánhgiá tácđộng
môi trường, kế hoạch bảo vệ
môitrườngvàđềánbảovệmôi
trường.Nhưngkỳ lạ làkhông
hề có bất kỳ quy định trách
nhiệmnàonếuquy trìnhđóbị
làm sai. Kể cả khi dự án gây
các tác độngmôi trường ghê
gớm,nhữngngườicóliênquan
vẫncó thểdễdàngphủi tay.
Người lậpbáocáoĐTM thì
nói:
Tôi chỉ là tư vấn, trách
nhiệm thuộc về chủ đầu tư.
Chủđầu tư thìnói:
Tôi lậpvà
trìnhbáocáonhưvậynhưng
Nhànướcvẫnphêduyệt, vậy
trách nhiệm thuộc về người
phê duyệt.
Người phê duyệt
thì nói:
Tôi phê duyệt dựa
trên kết quả thẩm định của
hội đồng nên đây là trách
nhiệm của hội đồng.
Thành
viênhộiđồng thìnói:
Đây là
quyết định của cả hội đồng,
khôngphảicủariêng tôi.Đây
phải là tráchnhiệm tập thể!
Cụ thểhóa trách
nhiệm cánhân
. Là người có nhiều năm
nghiêncứupháp luậtĐTMở
nhiềunước, ông thấynhững
nước khác quy định ra sao
về vấn đề này?
+Mỗi báo cáoĐTM phải
domột cá nhân có thẻ hành
nghềkývào.Nếusaunàyphát
hiệnracósaisót trongkhi lập
báocáo,nhẹ thìcánhânđóbị
tước thẻ, nặng thìbị truycứu
tráchnhiệmhìnhsự (TNHS).
Quy định này khiến những
người làm tưvấn lậpbáocáo
ĐTMđược trả thù lao rấtcao
nhưngđikèmvớiđó là trách
nhiệm rất lớn.
Nhiềuquốcgiakháccũng
quyđịnhviệc thẩmđịnhbáo
cáoĐTMquamột hội đồng.
Nhưngđể tránh tráchnhiệm
tập thể, những nhà làm luật
đã tìmcáchquy tráchnhiệm
cánhân.Theođó,nếubáocáo
ĐTMđượcphêduyệtmàcó
sai sót thì những thành viên
hội đồng đã bỏ phiếu thuận
nhẹ thì bị phạt tiền, nặng thì
bị truy cứu TNHS. Những
thànhviênđãbỏphiếuchống
đượcmiễn tráchnhiệm.
Quy định này khiến từng
thànhviênhội đồngphải rất
cẩn trọngkhi tíchvàoôđồng
ý chomỗi báo cáoĐTM.
.Nhưvậy tức làhọđềcao
tráchnhiệmcánhânvàđó là
chìa khóađểhạn chếnhững
ĐTM gian dối?
+Hầuhếtquốcgiađềuquy
định báo cáoĐTM là cơ sở
đểcơquannhànướccấpphép
chodựán.Nhưng tạiVN,nếu
một ôngchủ tịch tỉnhnàođó
Dựánnhậnchìmgầnmộttriệum
3
bùn,cátsaunạovétcủaNhàmáynhiệtđiệnVĩnhTân1đanggây
lùmxùmvềĐTM.Ảnh: INTERNET
Hệthốngpháp luậtvềmôi trườnghiệnnay
baogồm: LuậtBảovệmôi trường;Nghị định
18/2015vềquyhoạchbảovệmôitrường,đánh
giámôi trườngchiến lược,đánhgiá tácđộng
môi trường và kếhoạchbảo vệmôi trường;
Thông tư27/2015củaBộTN&MTvềđánhgiá
môi trườngchiến lược,đánhgiátácđộngmôi
trườngvàkếhoạchbảovệmôi trường.
TheoTổngcụcMôi trường (BộTN&MT), hệ
thốngvănbảnquyphạmpháp luậtvềĐTMđã
đượchoànthiện.Chínhphủđãhìnhthànhbộ
máyquản lýnhànướcvềbảovệmôi trường
từ trungươngchođếnđịaphương.NgoàiBộ
TN&MT,UBNDcấptỉnh,cácbộ/ngànhkhácvà
banquảnlýcáckhucôngnghiệpcũngcóthẩm
quyền thẩmđịnh, phêduyệtbáocáoĐTM.
Theo thống kê chưa đầy đủ, từ khi Nghị
định29/2011 (được thay thếbằngNghịđịnh
18/2015), cảnước có khoảng 7.000báo cáo
ĐTMvà2.500đềánbảovệmôi trườngchi tiết
đãđược thẩmđịnh, phêduyệt.
Gần đây, mỗi năm BộTN&MT thẩm định
khoảng200-250báocáoĐTM;mỗi tỉnhtrung
bìnhthẩmđịnh33-35báocáoĐTM/năm;các
bộ/ngànhthẩmđịnhrất ít,1-30báocáoĐTM,
riêngBộGTVT thẩmđịnhkhoảng70báocáo
ĐTM/năm.
Đếnnay chưa có số liệu cụ thểvề cácđơn
vị tư vấnĐTM, ước tính gần 1.000 tổ chức,
cánhân thựchiệndịchvụĐTM trênphạmvi
cảnước. Ngoài ra,VNcũngchưaápdụnghệ
thốngcấpchứngchỉhànhnghề tưvấnĐTM.
Cònkhiếmkhuyết trong
quyđịnhvềĐTM
Từgócđộlậppháp,chúngtôi
đãthấycònkhiếmkhuyếttrong
quyđịnh vềĐTM. Chẳnghạn,
luậthiệnhànhquyđịnh làchưa
cóĐTMthìchưađượccấpphép
đầutư.ĐTMlàmsớmthếthìlàm
saođãcócơsởđểlàmtốt.Tôicho
rằngcầnsửađổitheohướngkhi
dựánđã thiếtkếxâydựngđầu
tư thìđồng thời làmĐTM.
Rồi phải quy định chặt chẽ
hơn tráchnhiệm của chủđầu
tư,nhàtưvấn,cácnhàkhoahọc
thamgiatưvấn,cácthànhviên
hộiđồngtưvấn, rồicảngười ra
cácquyếtđịnh liênquan.Nhà
quảnlýởmỗikhâu,mỗilĩnhvực
cũngphải rõhơntráchnhiệm,
quyềnhạncủamình.Chứnhư
hiệnnay thì không chỉ người
dânmà ngay cơ quan quản
lý cũngcứnghi nghi ngờngờ
chứkhôngcócơsởnàođểràng
buộctráchnhiệmbêntưvấncả.
Bộ trưởngBộTN&MT
TRẦNHỒNGHÀ
(trả lời
PhápLuậtTP.HCM
saucuộc
họpbáoChínhphủ, tối3-8-2017
NGHĨANHÂN
Tiêu điểm
PhápluậtVNdựnglên
mộtquytrìnhĐTMchitiết
nhưngkhônghềcóbấtkỳ
quyđịnhtráchnhiệmnào
nếuquytrìnhđóbịlàmsai.
Kểcảkhidựángâycáctác
độngmôitrườngghêgớm,
nhữngngườicóliênquan
vẫncóthểdễdàngphủitay.
cấp phép dự án khi chưa có
báo cáoĐTM thì chẳng sao.
Tại nhiềuquốcgiakhác, ông
chủ tịchđó sẽbị cách chức.
Cụ thể hóa trách nhiệm cá
nhânchính làchiếcchìakhóa
đầutiêntiếntớimộtthểchếsạch.
Ai cũng có thể
tiếp cậnĐTM
.Mộtđiều tôi luônsuynghĩ,
như trongvụnhậnchìmgần1
triệum
3
bùn, cát xuốngHòn
Cau, đó là tìm kiếm những
ĐTM là rất khó khăn.
+Trước đây tôi nghĩ việc
côngkhai cácbáo cáoĐTM
trênmạng sẽ cần nguồn lực
rất lớnđểscanvàuploadhàng
triệu trang tài liệu.Nhưngkhi
hỏichuyệnvàingườibạn làm
việcchocáccơquanquản lý
nhà nước vềmôi trường, tôi
mới nhận ramìnhđã nhầm.
Hầu hết báo cáo ĐTM
được lưu trữ tại các cơquan
nhà nước đều có bảnmềm.
Nhiều cơ quan đã tải những
báocáonày lênmạngvàocác
cơsởdữ liệuđể tiệnchocông
việc.Nhưngđángngạcnhiên
là người dân không thể tiếp
cận, vì chúng chỉ được chia
sẻ cho cán bộ của cơ quan.
.Ởcácnướcmàôngnghiên
cứu, việc tiếp cận các báo
cáo ĐTM có khó khăn như
ởVN không?
+Không, việc tiếp cận là
rấtdễdàng.Chẳnghạnnhưở
Mỹ,bấtkểngườidânMỹnào
cũng có thể truy cập địa chỉ
tracứuvàgópýđốivới tấtcả
báocáoĐTMđược thựchiện
trên lãnh thổquốcgianày.Vì
lẽđómàcáccơquannhànước
không thể làmngơ, làmẩuđối
với các vấn đề môi trường,
người dân sẽgiám sát tất cả.
Cho nên có thể nói rằng:
Côngkhai,minhbạchchính
làchiếcchìakhóa thứhai để
có thể chế sạch. Chìa khóa
thứ nhất, như tôi đã nói, đó
là chế tài tráchnhiệm.
. Xin cámơnông.
■
Hômnay,Bắcbộcó thểnắngnóng trêndiện rộng
(PL)-Ngày 6-8, Trung tâmDự báoKhí tượngThủy văn
Trungương dự báo hôm nay (7-8), đợtmưa lớn diện rộng
ở các tỉnhBắc bộkéo dài từngày 1đến 6-8 chấm dứt
hoàn toàn. Do ảnh hưởng của vùng áp thấpnóng phíaTây
phát triểnnên từ ngày 7-8ởBắc bộ và các tỉnh venbiển
Trung bộ cókhả năng xuất hiện nắng nóng trên diện rộng.
Trung tâmDựbáoKhí tượngThủyvănTrungương cũng
cảnhbáo lũ trên sôngThaovà trên sôngCửuLong. Lúc
16giờngày6-8,mựcnước sôngThao tạiYênBái ởmức
30,58m (dưới báođộng20,42m).Dựbáo trongnhững
ngày tớimựcnước sôngCửuLong tiếp tục lên.Đếnngày
12-8,mựcnướcđầunguồn sôngCửuLong cókhảnăng
đạtmứcbáođộng1 (sôngTiền tạiTânChâu3,5m; sông
Hậu tạiChâuĐốc3,0m), các trạm chínhvùnghạ lưu sông
(trạmCầnThơ, LongXuyên,MỹThuận,MỹTho, Cao
Lãnh) lên trênmứcbáođộng1.Nguy cơ caoxảy rangập
lụt ở cácvùng trũng thấp, vùngven sông, vùngngoài đê
bao các tỉnhAnGiang,ĐồngTháp, LongAn.
Thời tiết ngày 7-8, khu vựcHàNộimây thayđổi, chiều
tối và đêm cómưa ràovà dôngvài nơi, ngày nắng, cónơi
có nắngnóng, giónhẹ, độ ẩm 65%-94%. Nhiệt độ thấp
nhất 25-28độC, cao nhất 32-35 độC, có nơi trên 35 độ
C. Khu vựcNambộmây thayđổi, cómưa ràovà dôngvài
nơi, riêng chiều tối cómưa ràovà dông rải rác, gióTây
Nam cấp 2-3. Trong cơndông cókhả năngxảy ra tố lốc
và gió giậtmạnh, độ ẩm60%-96%. Nhiệt độ thấp nhất 24
-27độC, cao nhất 31-34 độC.
XL
