11
Kinh tế -
ThứNăm21-3-2019
Vay biến tướng vỡ trận ở Trung
Quốc, chạy sang Việt Nam
KHÁNHMAI
K
hảo sát thực tế cho thấy
các website cho vay
ngang hàng trực tuyến,
vay online, vay nóng không
cần gặp mặt…nở rộ như nấm
sau mưa. Khách hàng chỉ
cần có máy tính hoặc điện
thoại thông minh có kết nối
Internet là “vay tiền nhanh
như gió”.
Chính vì vậy số người vay
theo hình thức này cũng tăng
chóngmặt trong thời gian gần
đây. Theo số liệu thống kê,
chỉ trên một sàn kết nối tài
chính cho vay theo mô hình
cho vay ngang hàng (P2P)
mới thành lập từ cuối năm
2017, mỗi ngày có đến hơn
3.000 đơn xin vay. Tổng số
tiền đã được giải ngân tính
đến cuối năm 2018 lên đến
gần 260.000 tỉ đồng.
Tín dụng đen núp
bóng hoành hành
TS Cấn Văn Lực, chuyên
gia tài chính ngân hàng, phân
tích tại Việt Nam (VN) xu thế
phát triển cho vay ngang hàng
được đánh giá là rất nhanh.
“Lý do chính là dân số VN
với 96 triệu người với phần
đông trong độ tuổi lao động,
thu nhập đang tăng khá nhanh
và người dân thích dùng công
nghệ tiên tiến; khả năng tiếp
cận dịch vụ tài chính, ngân
hàng tại VN còn ởmức khiêm
tốn so với khu vực; công nghệ
thông tin đang phát triển nhanh
chóng” - ông Lực phân tích.
Trong khi đó, lý giải vì sao
tín dụng đen và tín dụng đen
núp bóng vay ngang hàng nở
rộ với lãi suất cao chót vót
nhưng nhiều ngươi vẫn lao
vào, ông ĐàmThế Thái, Phó
Tổng Giám đốc Ngân hàng
HD SAISON, nhận định có
nhiều nguyên nhân. Trong đó
có những nguyên nhân sau:
Nhu cầu vay tiền của người
dân là rất lớn nhưng nhiều
người chưa được tiếp cận dịch
vụ tài chính của các tổ chức
tín dụng hợp pháp dưới sự
quản lý của Ngân hàng Nhà
nước (NHNN)
.
Hơn nữa, ngân hàng chủ
yếu cho vay có thế chấp, nếu
cho vay tín chấp thì sẽ hướng
đến các khách hàng có thu
nhập chuyển khoản qua ngân
hàng hoặc phải có hợp đồng
lao động rõ ràng, với mức
lương tương đối cao so với
mặt bằng chung. Trong khi
thực tế nhiều người có nhu cầu
tín dụng lại là lao động tự do,
lao động phổ thông, không có
hợp đồng lao động và không
nhận lương qua chuyển khoản
ngân hàng. Còn tín dụng đen
thì tràn lan trên thị trường và
nhắm đến những đối tượng
khách hàng thiếu thông tin
và cần tiền ngay.
Nhiều người dân biết tín
dụng đen là bất hợp pháp,
có lãi suất cắt cổ và có khi
do những đối tượng “xã hội
đen” điều hành nhưng vẫn
vay do nghĩ rằng đây là giải
pháp duy nhất để đáp ứng nhu
cầu cấp thiết của mình. Nhiều
khi người vay tín dụng đen
cũng không lường hết được
những rủi ro nguy hại sẽ xảy
ra trong tương lai cho chính
họ và gia đình.
“Mặt khác, bản thân các
ngân hàng thương mại cũng
ngại cho những khách hàng
dưới chuẩn - không hội đủ
các điều kiện để vay - vay tín
dụng vì chi phí hoạt động cao
và rủi ro mất vốn lớn” - ông
Đàm Thế Thái nhìn nhận.
Đại diện một ngân hàng
khác cũng thừa nhận thực tế
dù lãi suất của tín dụng đen
núp bóng dưới hình thức vay
ngang hàng cao gấp hàng chục
lần so với các công ty tài chính,
ngân hàng nhưng nhiều người
vẫn nhắm mắt vay tiền.
Lý do ở vùng sâu, vùng
xa có rất ít dịch vụ tài chính
ngân hàng của các tổ chức
tín dụng hợp pháp. Có những
khu vực vùng sâu vắng bóng
hoàn toàn các tổ chức tín dụng.
Tại những địa điểm này, tín
dụng đen thường tung hoành
rất mạnh.
Biến tướng
TheoTSCấnVănLực,chuyên
gia kinh tế trưởng Ngân hàng
BIDV, trên thực tế, tạiVNcũng
đã xuất hiện một số công ty
vay ngang hàng biến tướng,
lừa đảo, trà trộn lẫn tín dụng
đen… diễn biến rất phức tạp.
Tuy vậy, hiện nay VN chưa
có hành lang pháp lý đối với
cho vay ngang hàng nên các
công ty hoạt động trong lĩnh
vực này thường đăng ký là
công ty tư vấn đầu tư, quan
hệ cho vay vẫn được hiểu là
quan hệ dân sự.
“Thực tế này tiềm ẩn nhiều
rủi ro, hệ lụy về cả khía
cạnh kinh tế cũng như xã
hội đối với VN. Ví dụ, nhà
đầu tư không được hưởng
các quyền lợi liên quan đến
việc bảo vệ người gửi tiền
như trong hệ thống ngân
hàng, trong khi đó vẫn phải
chịu các rủi ro về tín dụng,
thanh khoản, pháp lý” - TS
Lực cảnh báo.
Đáng lo ngại hơn, theo Phó
Thống đốc NHNN Nguyễn
Kim Anh hiện nay cho vay
ngang hàng đang gây ra khá
nhiều hệ lụy, biểu hiện rõ
nhất là tại Trung Quốc (TQ)
và một số quốc gia Đông
Nam Á. “Khi chính phủ TQ
thắt chặt quản lý vay ngang
hàng thì các công ty chuyển
địa bàn hoạt động sang các
quốc gia khác, trong đó có
VN” - phó thống đốc NHNN
khẳng định.
Các công ty cho vay ngang hàng
đã mọc lên như nấm ở TQ. Lúc cao
điểm, số công ty cho vay ngang
hàng ởTQ lên tới con số 3.500.Tính
đến tháng 6-2018, thị trường cho
vay ngang hàng của TQ có giá trị
lên đến gần 218 tỉ USD.
Những công ty dạng này huy
động vốn từ các nhà đầu tư nhỏ lẻ
với cam kết lợi nhuận cao, rồi cho
các công ty nhỏ và cá nhân vay lại.
Tuy nhiên, do thiếu kiểm soát
của chính phủ, các công ty cho
vay ngang hàng tại TQ ngày càng hoạt động biến tướng với
hình thức huy động vốn bất hợp pháp hoặc theo mô hình
đầu tư đa cấp. Hậu quả là hàng loạt công ty vay ngang hàng
phá sản, chủ các công ty này ôm tiền chạy trốn. Chỉ trong
vòng hai tháng kể từ tháng 6-2018, hơn 400 công ty dưới
hình thức này đã dừng hoạt động và các nhà đầu tư không
thể đòi lại tiền.
Đáng chú ý các vụ lừa đảo và phá
sản liên tục xảy ra dưới hình thức
cho vay ngang hàng khiến hàng
ngàn người dânTQmất các khoản
tiết kiệm cả đời dành dụm.
Trước tình trạng nhiều doanh
nghiệp lợi dụng, núp bóng hình
thức này để cho vay với lãi suất cắt
cổ hoặc lừa đảo sau khi huy động
vốn, chính phủ TQ đã siết chặt và
tăng cường các biện pháp kiểm
soát các hoạt động bát nháo của
cho vay ngang hàng.
Ví dụ, chính quyềnTQ cấmmở thêm các trang web cho vay
trênmạng; yêu cầu các trang công ty cho vay ngang hàng dỡ
bỏ các rào cản đối với việc khách hàng khiếu nại; tăng cường
hình phạt đối với các công ty có hành vi lừa đảo; thiết lập
chương trình bồi thường cho cổ đông các công ty vay ngang
hàng phá sản; bắt giữ hàng loạt nghi phạm liên quan đến các
vụ gian lận trong hoạt động cho vay ngang hàng…
Tại VN đã xuất hiện
một số công ty vay
ngang hàng biến
tướng, lừa đảo, trà
trộn lẫn tín dụng
đen… diễn biến rất
phức tạp.
Ông cũng cho hay trong 40
công ty cho vay ngang hàng
đang hoạt động ở nước ta
thì có 10 công ty có nguồn
gốc từ TQ, một số công ty
từ Indonesia và Singapore.
“Một số công ty trong số 40
doanh nghiệp này đã xuất
hiện những hoạt động biến
tướng, vi phạm pháp luật về
ngân hàng và tín dụng” - lãnh
đạo NHNN nêu thực tế.
Một chuyên gia kinh tế
cũng nhận định hiện có nhiều
ứng dụng công nghệ cho vay
ngang hàng có nguồn gốc từ
TQ, núp bóng dưới dạng các
công ty tư vấn đầu tư hoặc
dịch vụ thương mại nhưng
thực chất là hoạt động cho
vay. Theo đó cho vay ngang
hàng là phương thức cho vay
giữa người có vốn và người
cần vốn thông qua nền tảng
công nghệ. Trong đó tổ chức
cung cấp dịch vụ cho vay
ngang hàng chỉ kết nối hai
bên, cung cấp thông tin, đánh
giá tín nhiệmvề khoản vay, tư
vấn, không phải người quyết
định cho vay cuối cùng và chỉ
hưởng phí (không hưởng lãi).
Tuy nhiên, thay vì làm trung
gian kết nối thông tin, có công
ty vay ngang hàng hoạt động
biến tướng với hình thức huy
động vốn bất hợp pháp hoặc
theo mô hình đầu tư đa cấp để
lừa đảo chiếm dụng vốn, cho
vay với lãi suất cắt cổ. Đặc
biệt huy động vốn để cho vay
tràn lan, phát sinh nợ xấu, mất
khả năng thanh toán.
“Các dạng biến tướng của
cho vay ngang hàng dẫn đến
hình thành tín dụng đen. Về
bản chất, tín dụng đen đội lốt
vay ngang hàng khá giống với
Trong 40 công ty cho vay kiểu ngang hàng đang hoạt động ở nước ta thì
có 10 công ty có nguồn gốc từ Trung Quốc.
cho vay trấn lột vì đều là hình
thức kiếm siêu lợi nhuận, gian
lận và lừa đảo” - vị chuyên
gia này đánh giá.
Phó Vụ trưởng Vụ Chính
sách tiền tệ NHNN Nguyễn
Chí Quang cũng cho hay đã
có hiện tượng nhiều đối tượng
cho vay nặng lãi, hoạt động
tín dụng đen núp bóng rất
tinh vi dưới hình thức hoạt
động cầm đồ hoặc kết hợp
với các nền tảng vay ngang
hàng để cho vay với mức lãi
suất rất cao, vượt xa mức trần
lãi suất 20% được quy định
tại Điều 468 Bộ luật Dân sự
năm 2015. •
Bài học cay đắng từ Trung Quốc
Khủng
khiếp tín
dụng đen
kiểu mới
- Bài 2
Hoạt động tín dụng đen dưới nhiều hình thức nở rộ và hoành hành dữ dội, bao gồmcả cho vay
ngang hàng biến tướng. Ảnh: HOÀNGGIANG
Tín dụng đội lốt vay ngang hàng ảnh hưởng tiêu cực
đến đời sống người dân. Ảnh: HOÀNGGIANG
Tiêu điểm
Dù cho vay lãi suất
1%/năm cũng vi phạm
Ông Nguyễn Hoàng Minh,
PhóGiámđốcNHNNChi nhánh
TP.HCM,khẳngđịnhhiệnNHNN
chưa cấp phép cho bất cứ tổ
chức, cá nhân nào hoạt động
trong lĩnh vực cho vay ngang
hàng.TrênđịabànTP.HCMcũng
chưa có bất cứ tổ chức, công ty
nàođượccấpphépđủđiềukiện
hoạt động trong lĩnh vực này.
“Với hoạt động về huy động
vốn và cho vay là hoạt động
kinhdoanhcóđiềukiệnvàphải
được cấpphép củaNHNN. Một
khi đã không được NHNN cấp
phép thì cho dù doanh nghiệp
cho vay với lãi suất 1%/năm
cũng là vi phạm” - ông Minh
nhấn mạnh.
