16
Thế giới 24 giờ
Quốc tế -
Thứ Hai 15-4-2019
Tiêu điểm
l
Venezuela
: Tổng thống nước này
Nicolas Maduro tuyên bố sẽ trả đũa mạnh
mẽ Brazil, đồng thời kêu gọi quân đội nước
này chống lại những nỗ lực của Tổng thống
Jair Bolsonaro can thiệp vào các vấn đề của
Venezuela. Tổng thống Venezuela chỉ trích
ông Bolsonaro là một “tân binh phát xít”
và là “kẻ bắt chước Hitler”. Ông cảnh báo
Venezuela sẽ tìm cách trả đũa bất kỳ cuộc
tấn công nào từ các nước láng giềng.
l
Triều Tiên
: Hàng ngàn người dân và
binh sĩ hôm 13-4 (giờ Triều Tiên) đã tham
gia cuộc tuần hành tại thủ đô Bình Nhưỡng
để chúc mừng nhà lãnh đạo Kim Jong-un tái
đắc cử chức chủ tịch Ủy ban Quốc vụ Triều
Tiên. Các quan chức cấp cao của đảng Lao
động Triều Tiên, đại diện chính phủ cùng
đông đảo sĩ quan quân đội và người dân
Triều Tiên trong trang phục truyền thống
đã tới dự cuộc tuần hành. Hãng thông tấn
quốc gia Triều Tiên (
KCNA
) miêu tả chức
danh chủ tịch Ủy ban Quốc vụ của ông Kim
Jong-un là “đại diện tối cao của toàn thể
nhân dân Triều Tiên và nhà lãnh đạo tối cao
của Triều Tiên”.
l
Mỹ
: Chiếc máy bay lớn nhất thế giới
gồm hai thân và sáu động cơ máy bay
Boeing 747 đã có chuyến bay thử đầu tiên
trên bầu trời sa mạc Mojave thuộc bang
California, Mỹ. Hành trình đầu tiên của siêu
máy bay này qua sa mạc Mojave ở bang
California vào sáng 13-4 (giờ Mỹ). Siêu
máy bay này được thiết kế để có thể mang
theo một quả tên lửa lên không trung và thả
quả tên lửa này để phục vụ cho việc phóng
các vệ tinh cỡ nhỏ. Sự kiện này được kỳ
vọng sẽ tạo ra một phương thức phóng vệ
tinh tiện lợi hơn dùng bệ phóng tên lửa vì
tất cả những gì cần cho một lần phóng chỉ là
một đường băng dài để cất cánh.
THÙYANH
Vai trò của Mỹ với tướng Haftar
và nội chiến Libya
Mỹ dù chính thức ủng hộ chính quyền Tripoli nhưng cũng có thiện cảmvới tướng Haftar.
ĐĂNGKHOA
N
ội chiến Libya đang
leo thang nguy hiểm
sau khi tướng Khalifa
Haftar chỉ đạo lính Quân đội
quốc gia Libya (LNA) từ căn
cứ Benghazi đánh về Tripoli
trong khi các lực lượng vũ
trang ủng hộ Chính quyền
hòa hợp dân tộc (GNA) của
Thủ tướng Fayez al-Sarraj
đáp trả quyết liệt.
Trong một bài viết trên báo
The New York Times,
hai tác
giả FredericWehrey và Jeffrey
Feltman phân tích vai trò của
Mỹ trong ngăn chặn diễn biến
nguyhiểmởLibya.ÔngWehrey
là học giả người Mỹ về các
vấn đề Trung Đông đồng thời
là một chuyên gia về chính trị
Libya và vùng Vịnh, một trợ
lý cao cấp chương trìnhTrung
Đông tại Quỹ Carnegie vì hòa
bình quốc tế. Ông Feltman
là cựu phó tổng thư ký Liên
Hiệp Quốc (LHQ) phụ trách
các vấn đề chính trị.
Ủng hộ Tripoli nhưng
cũng có thiện cảm
với tướng Haftar
HaingàysaukhitướngHaftar
tấn công Tripoli, Mỹ cho rút
một số lượng quân khỏi Libya
vì longại anninh.Ngoại trưởng
Mỹ Mike Pompeo đề nghị
tướng Haftar ngừng ngay lập
tức chiến dịch tấn côngTripoli,
khẳng định không có giải pháp
quân sự nào có thể giải quyết
nội chiến Syria. Mỹ cũng cho
biết đến lúc này chính quyền
Tripoli vẫn chưa yêu cầu Mỹ
hỗ trợ quân sự ngăn chặn lực
lượng của tướngHaftar. Trước
khi diễn biến leo thang xảy
ra, dù LHQ đề nghị Mỹ gắn
kết ngoại giao mạnh hơn vào
Libya, đặc biệt kiềm chế các
nước ủng hộ tướngHaftar can
Thái độ nửa chừng
của Mỹ có thể đẩy
Libya sâu thêm vào
xung đột.
Mỹphảihànhđộngnhanhđể
ngăn xung đột leo thang đang
đe dọa đến các nỗ lực dàn xếp
hòabìnhcũngnhưtạođiềukiện
cho IS trỗi dậy ở Libya.
Hai chuyên gia
FREDERIC
WEHREY
và
JEFFREY FELTMAN
Tướng Haftar nhận được sự ủng hộ của Ai Cập, Các Tiểu
vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), Pháp, Nga.Theo nhiều
nhà điều tra LHQ thì UAE và Ai Cập có hỗ trợ quân sự cho
chiến dịch của tướng Haftar. Pháp thì bí mật cung cấp cố
vấn quân sự cho lực lượng LNA.
Theo hai chuyên gia Wehrey và Feltman, chính sự hỗ trợ
và can thiệp của các nước này đã cản trở nỗ lực tìmgiải pháp
hòa bình của LHQ. Việc tướngHaftar đánh vềTripoli giữa lúc
TổngThư ký LHQ Antonio Guterres đang cómặt tại đây cho
thấy ông Haftar không coi trọng các nỗ lực hòa bình quốc
tế, muốn thâu tóm quyền lực.
Hai chuyêngia nhậnđịnh tướngHaftar không có khả năng
thống nhất hay chế ngự được các phe phái ở Libya. Dù có
chiếm được quyền lực tướng Haftar cũng sẽ gặp kháng cự
từ nhiều phe nhóm lo sợ bị ông trả thù cũng như lo nguy
cơ ông này trở thành độc tài.
Lính của tướngHaftar vẫn đang tấn công về Tripoli. Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg nói liênminh
quân sự BắcĐại TâyDương lo ngại sâu sắc tìnhhình Libya. Ảnh: AFP
3
người đã thiệt mạng khi một chiếc máy bay
cỡ nhỏ trong khi cất cánh ở sân bay Lukla ở
Nepal đã đâm vào hai chiếc trực thăng. Sân
bay Lukla nằm gần đỉnh Everest và được cho
làmột trong những nơi cất/hạ cánh khó khăn
nhất thế giới.
Hai người thiệtmạng tại chỗ trong tai nạn là
cơphó của chiếcmáy bay Let-410 thuộc hãng
Summit Air đang trên đường tới Kathmandu
vàmột sĩ quancảnh sát trênmặt đất.Một cảnh
sát khác cũng thiệtmạng trênđường tới bệnh
viện ở Kathmandu.
THÙY ANH
thiệp vào, chính phủ Trump
vẫn không thể hiện hứng thú
với Libya.
Có thể nói tướng Haftar có
lịch sử quan hệ lâu dài vớiMỹ.
Từng là sĩ quan dưới thời lãnh
đạoMuammaral-Gaddafi,tướng
Haftar sau đó đoạn tuyệt quan
hệvới ôngGaddafi từ thậpniên
1980 và nhận được sự ủng hộ
của Cục Tình báo trung ương
Mỹ (CIA) trước khi sang sống
lưuvongởbangVirginia (Mỹ).
Sau hai thập niên sống ở Mỹ,
ôngHaftar quayvềLibya tham
gia cuộc nổi dậy chống ông
Gaddafi. Sau khi ông Gaddafi
bị phe nổi dậy giết chết năm
2011, Libya bị chia rẽ sâu sắc
với nhiều phe nhómcạnh tranh
giành quyền lực và lãnh thổ.
Phe của tướngHaftar kiểmsoát
TPBenghazi và phần lớnmiền
Đông Libya.
Mỹ dù chính thức ủng hộ
chính quyền GNA ở Tripoli
nhưng gần đây Mỹ dường
như ấm áp hơn trong quan hệ
với tướng Haftar. Không khó
để biết tại sao Nhà Trắng bị
thu hút về phía tướng Haftar.
Libya được xem là kho dự trữ
dầu lớn nhất châu Phi và với
chínhphủTrump,sảnlượngdầu
khai thác từ Libya là một yếu
tốquan trọnggiúpkiềmgiữgiá
dầu toàn cầu. Năm 2018, lực
lượng LNA của tướng Haftar
chiếm được một số cơ sở dầu
ở miền Nam và miền Trung
Libya, tăng sản lượng khai
thác.Ngoài ra tướngHaftar còn
thể hiện vai trò quan trọng của
mình trong cuộc chiến chống
khủngbố, nhậnđược thiệncảm
từ nhiều cơ quan quân đội và
tình báo Mỹ. Tướng Haftar
còn cho phép CIA lập một trụ
sở ở TP Benghazi.
Liệu Mỹ sẽ đứng về
bên nào?
Tuy nhiên, dù có sức lôi
cuốn như vậy nhưng theo hai
chuyên gia thì tướng Haftar
không phục vụ cho quyền lợi
của nước Mỹ. Ông Haftar nói
sẽ loại trừ dân quân và xây
dựng quân đội chuyên nghiệp
nhưng thực tế lực lượng của
ông lệ thuộc phần lớn vào
dân quân, mà rất đông trong
số này từng phạm tội ác chiến
tranh. Và điều mà Mỹ cảm
thấy báo động nhất ở ông
Haftar là việc ông này từng
nói Libya “chưa chín muồi
cho dân chủ”.
Theohai chuyêngiaWehrey
và Feltman, thái độ nửa chừng
của Mỹ có thể đẩy Libya sâu
thêm vào xung đột. Để tình
hìnhnội chiếnLibya không leo
thang phức tạp và nguy hiểm
thêm, lúc này cấp thiết cần có
sự can thiệp ngoại giao của
Mỹ. Hai ông khẳng định đây
không phải là ý chủ quan của
mình mà nhiều người Libya
thật sự muốn Mỹ can thiệp.
Nhiều năm qua, hai ông đã có
nhiều cuộc trao đổi và nhận
thấy rõ Mỹ vẫn giữ được uy
tín là một nhà hòa giải công
bằng ở Libya, đặc biệt nếu so
với các nước châu Âu và Ả
Rập vốn theo đuổi các quyền
lợi cạnh tranh nhau.
Năm2018, khi tướngHaftar
chiếmmột số cơ sở khai thác
dầu ở miền Trung Libya, Mỹ
đã phối hợp với LHQ nỗ lực
ngăn chặn những tài sản này
lọt khỏi quyền kiểm soát của
chínhquyềnTripoli.Với khủng
hoảng hiện tại, Mỹ cần có nỗ
lực và quyết tâm tương tự.
Chính phủTổng thốngDonald
Trump nên công khai chỉ trích
tướng Haftar và tính tới trừng
phạt - cả trừng phạt từ Mỹ và
thông qua cơ chế LHQ vì ông
Haftar cản trở nỗ lực hòa bình
và vi phạm các nghị quyết
LHQ. Trước đây các biện
pháp tương tự cũng đã được
áp lên các lãnh đạo vũ trang
khác tấn công Tripoli. Thêm
nữa, sự lãnh đạo về ngoại giao
lớn hơn củaMỹ rất cần để đưa
các nước châu Âu và Ả Rập
từ ủng hộ tướng Haftar sang
ủng hộ một lộ trình toàn diện
hơn cho hòa bình Libya.
Mỹ không thể giải quyết
toàn bộ vấn đề của Libya
nhưng một vài tuần tới đây là
thời gian vàng và quyết định
của Mỹ về ngoại giao có thể
mang lại sự khác biệt. Không
có nó, Libya có rủi ro phải
hứng chịu bạo lực nghiêm
trọng, lan tràn hơn.•
