16
Thế giới 24 giờ
Quốc tế -
ThứBảy4-5-2019
Pháp mắc kẹt giữa tướng Haftar
và Tripoli
HỒNGCẨM
P
háp được biết là một
trong những nước ủng
hộ tướng Khalifa Haftar
và hỗ trợ cho lực lượng Quân
đội Quốc gia Libya (LNA),
dù về chính thức Pháp vẫn
ủng hộ Chính quyền Hòa hợp
Dân tộc (GNA) ở Tripoli do
Thủ tướng Fayez al-Sarraj
lãnh đạo.
Tuy nhiên, Pháp đã rất sốc
khi hay tin tướng Khalifa
Haftar mở chiến dịch đánh
về Tripoli ngày 4-4. Theo
trang tin
Politico
, việc tướng
Haftar đánh về Tripoli ngay
lúc Tổng Thư ký Liên Hiệp
Quốc (LHQ)AntonioGuteress
đang ở Tripoli để sắp xếp tổ
chức một hội nghị hòa bình
là một nỗi xấu hổ với Pháp.
Cuộc tấn công cho thấy tướng
Haftar có ý định chiếm chứ
không phải chia sẻ quyền lực
với chính quyền Tripoli.
Bị chính quyền Tripoli đòi
cắt quan hệ, Pháp đã phải lên
tiếng rằngmình không hề hay
biết gì về chiến dịch của tướng
Haftar và cũng không hề hỗ
trợ LNAmở chiến dịch này.
Tại sao Pháp ủng hộ
tướng Haftar?
Về chính thức, Pháp ủng hộ
tiến trình hòa bình do LHQ
là trung gian, được cựu bộ
trưởngVăn hóa Lebanon, nhà
khoa học chính trị Ghassan
Salamé dẫn đầu. Pháp chưa
bao giờ chính thức thừa nhận
có cung cấp vũ khí, huấn
luyện, thông tin tình báo và
đưa lực lượng đặc biệt hỗ
trợ tướng Haftar. Sự việc ba
lính Pháp chết trong một tai
nạn trực thăng ở Libya năm
2016 là thừa nhận hiếm hoi
Pháp có hiện diện bí mật ở
Libya nhưng mà để đánh các
tay súng Hồi giáo.
Tuy nhiên, Pháp cho rằng
tướng Haftar là giải pháp duy
nhất giúp Pháp ngăn chặn
các tay súng Hồi giáo và tình
trạng di cư, có thể giúp thúc
đẩy nhân quyền và dân chủ.
Từ năm 2015, Pháp đã âm
thầm ủng hộ và xây dựng
tướng Haftar thành một hình
tượng hùngmạnh ở Benghazi
với hy vọng ông này có thể
kiểm soát các cơ sở sản xuất
dầu và trấn áp các phe nhóm
Hồi giáo. Thành phần phản
đối Pháp cho rằng một động
cơ của chính sách Pháp tại
Libya là nhằm thu được các
hợp đồng tái thiết và mở
rộng hoạt động kinh doanh
của tập đoàn dầu Total của
Pháp ở đây.
Các nhà hoạch định chính
sách Pháp nối tình hình khu
vực với cuộc chiến của mình
chống lại các phần tửHồi giáo
ở vành đai Sahara-Sahel và
cuộc chiến chống khủng bố
trên chính đất Pháp - ưu tiên
an ninh quốc gia số một của
Pháp, đặc biệt sau sự kiện
Paris bị khủng bố năm 2015
làm 130 người chết.
Tuy nhiên, nguyên nhân sự
ủng hộ của Pháp với tướng
Haftar còn hơn các cân nhắc
về thương mại hay chống
khủng bố, đó là về các liên
minh chiến lược ở Trung
Đông. Ngoài Pháp, tướng
Haftar - một người Libya,
từng dưới trướng lãnh đạo
Gaddafi nhưng sau đó từ bỏ
ông này, được Cục Tình báo
Trung ương Mỹ (CIA) huấn
luyện, sang sống lưu vong ở
Mỹ 20 năm, có quyền công
dân Mỹ - được sự ủng hộ
của Các Tiểu vương quốc Ả
Rập thống nhất (UAE), Saudi
Arabia, Ai Cập, Nga.
Pháp đứng cùng phe với các
nhà cầm quyền UAE, Saudi
Arabia,Ai Cập - những người
đã mua hàng tỉ USD vũ khí
của Pháp. Pháp đứng ngược
phe với liên minh Qatar, Thổ
Nhĩ Kỳ và phong tràoAnh em
Hồi giáo - từng cầm quyềnAi
Cập một thời gian ngắn năm
2013 trước khi bị lật đổ bằng
đảo chính quân sự.
Về phầnmình, tướngHaftar
giữ bí mật về số vũ khí hiện
đại của Pháp mà ông này có
được bất chấp lệnh cấm vận
vũ khí của LHQ.
Ông Macron từng mời
tướngHaftar, Thủ tướng
Sarraj sang Paris
Một số trong lực lượngLNA
đi theo tướng Haftar không
phải là thành phần Pháp vừa
Chiến lược của Pháp nhiều rủi ro
Một quan chức cấp cao Pháp biết về chính sách chính
phủ cho biết việc ủng hộ tướng Haftar một phần do nhu
cầu cấp thiết phải ngăn chặn đà cung cấp vũ khí và tiền
bạc cho các nhómvũ trangHồi giáođedọa đến các chính
phủ non trẻ ở Niger, Chad vàMali vốn được Pháp ủng hộ.
Đó là lý do tại sao Pháp đang quan sát trong lo lắng với
tình hình ở Algeria - thuộc địa cũ và là một nhà cung cấp
khí gas lớncủamình, nơiTổng thốngAbdelazizBouteflika,
82 tuổi vừa bị buộc phải từ chức sau 20 năm cầm quyền.
Việc ông Bouteflika sụp đổ cho thấy chiến lược của
Pháp đầy rủi ro. Tướng Haftar không còn trẻ, đã 75 tuổi,
nămngoái từng trải qua sáu tuần nằmbệnh viện ở Pháp
và chưa có người kế nhiệm rõ ràng, dù có bổ nhiệm các
con trai mình vào các vị trí chủ chốt. Và về cơ bản tướng
Haftar cũng không quá mạnh như Pháp nghĩ. Cuộc tấn
công vào Tripoli gặp kháng cự mạnh hơn nhiều tướng
Haftar đã nghĩ. Các lực lượng dân quân không bỏ phe
GNA để theo ông này.
Tướng Haftar muốn đi vào
Tripoli mà không phải đổmáu
như một vị cứu tinh dân tộc
nhưngnókhôngdiễnranhưthế.
Ông
ARTUNOVARVELLI
,
lãnh
đạo Trung tâm Trung Đông và Bắc Phi
tại Viện Nghiên cứu chính trị quốc tế Ý
Tiêu điểm
Ông Macron đã sai
khi nghĩ rằng có thể
nhanh chóng thắng
được vấn đề Libya
nhờ vào uy tín, sự
thu hút của mình.
1,1
tỉ USD
là số tiền mà Mỹ đã chi cho việc mua và trang bị
số lượng tên lửa mới chỉ trong ba tháng sau khi rút khỏi
Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) ký với
Nga, theo báo cáo hôm2-5 củaTổ chức Chiến dịch quốc
tế về loại bỏ vũ khí hạt nhân (ICAN) và Tổ chức Hòa bình
(PAX) củaMỹ.Theođài
Sputnik
, động thái này dườngnhư
mâu thuẫnvới tuyênbốhồi tháng2 củaWashington rằng
họ sẽ tiếp tục tôn trọng những giới hạn của hiệp ước.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết họ chưa rõ liệu
toàn bộ các hợp đồng này có nhằm vào mục tiêu sản
xuất vũ khí hạt nhân hay không.
VĨ CƯỜNG
ý. Theo nhà nghiên cứu về
Libya Mary Fitzgerald, bên
cạnh thành phần vốn trong
quân đội Libya sau này đi theo
tướng Haftar, lực lượng LNA
còn bao gồm dân quân các bộ
lạc, phong trào Salafists liên
quan đến Saudi Arabia, các
phần tử nổi dậy của Sudan
và một chỉ huy bị Tòa án
Hình sự Quốc tế truy nã vì bị
cáo buộc phạm tội ác chiến
tranh. Tuy nhiên, điểm không
vừa ý này không khiến Pháp
ngưng ủng hộ tướng Haftar
về chính trị.
Một trong những sáng kiến
ngoại giao quan trọng của
Tổng thống Pháp Emmanuel
Macronkhi thắngcửnăm2017
là mời cả tướng Haftar kiểm
soát Benghazi và Thủ tướng
Sarraj lãnh đạo chính quyền
GNA ở Tripoli đến một lâu
đài bên ngoài Paris để làm
cầu nối nhằm đạt được một
thỏa thuận chia sẻ quyền lực.
Ông Macron không mời Ý.
Cuộc gặp diễn ra chớp nhoáng
và không thành công, khiến
Pháp có một bước thối lui
trên trường quốc tế.
“Ông Macron đã sai khi
nghĩ rằng có thể nhanh chóng
thắng được vấn đề Libya nhờ
vào uy tín, sự thu hút của
mình. Ông ấy đánh giá thấp
tính phức tạp của đất nước
này. Nó có nửa đơn giản, nửa
cơ hội. Ông ấy cố gắng dựa
vào thành phần quân đội để
giải quyết một vấn đề chính
trị” - theo nhà nghiên cứu tại
Hội đồng Quan hệ đối ngoại
châu Âu Tarek Megerisi.
Ngoại trưởng Pháp Jean-
Yves Le Drian (Bộ trưởng
Quốc phòng Pháp ở chính
phủ tiền nhiệm) được xem
là một nhà kiến thiết chiến
lược “ủng hộ tướng Haftar”
và xung đột với nhiều chuyên
gia khác tại Bộ Ngoại giao
khác cố gắng thuyết phục vị
tổng thống trẻ tuổi rằng Libya
không dễ dàn xếp.
Trước ông Macron, Tổng
thống Pháp Nicolas Sarkozy
cũng từng làm tổn hại uy tín
mình khi ban đầu thì ủng hộ
ông Gaddafi, sau đó lại dẫn
đầu chiến dịch không kích
lật đổ ông Gaddafi dưới danh
nghĩa “can thiệp nhân đạo”.•
Chưa rõ tướng Haftar và cuộc chiến đánh Tripoli sẽ giúp gì cho Pháp.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron
(giữa)
cùng Thủ tướng Libya Fayez al-Sarraj
(trái)
và
tướng KhalifaHaftar
(phải)
trong lần gặp tại Paris (Pháp) năm2017. Ảnh: AFP
• Ấn Độ
: Cục Khí tượng nước này (IMD) cho biết một
siêu bão với sức gió giật lên tới 200 km/giờ đổ bộ khu vực
duyên hải phía Đông Ấn Độ hôm 3-5. Trường học, sân
bay ở bang Odisha bị ảnh hưởng đã buộc phải đóng cửa,
hơn một triệu người dân trong khu vực phải sơ tán, 11
quận dọc bờ biển Odisha cũng được đặt trong tình trạng
báo động đỏ. Được biết đây là cơn bão nhiệt đới mạnh
nhất ở Ấn Độ trong vòng 20 năm qua. Hiện vẫn chưa có
báo cáo về con số thương vong.
• UAE
: Hôm 2-5 (giờ địa phương), Tổng thống Các
Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) Sheikh Khalifa
bin Zayed Al Nahyan đã ra lệnh đặc xá 3.005 tù nhân
nhân dịp tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo, theo tờ
Arab News
. Động thái này là một phần trong nỗ lực của
Tổng thống Al Nahyan nhằm trao cơ hôi để các tù nhân có
một cuộc sống mới và giảm bớt những khó khăn mà gia
đình ho đang phai đôi măt.
• Trung Quốc
: Trong một báo cáo trình lên Quốc hội Mỹ
hôm 2-5, Lầu Năm Góc đã cảnh báo về nguy cơ gia tăng các
hoạt động quân sự của Trung Quốc tại khu vực Bắc Cực và
lo ngại việc này có thể mở đường cho một sự hiện diện quân
sự mạnh mẽ của Bắc Kinh, trong đó có hoạt động triển khai
các tàu ngầm với mục đích ngăn chặn các cuộc tấn công hạt
nhân ở đây,
Reuters
cho hay. Được biết Bắc Kinh sẽ tiến hành
phát hành sách trắng chính sách Bắc Cực đầu tiên vào tháng
6. Trong đó, Trung Quốc đã vạch ra kế hoạch phát triển “Con
đường tơ lụa vùng cực” dựa trên Sáng kiến Vành đai và Con
đường của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
VĨ CƯỜNG
