6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứNăm10-10-2019
chứng. Trường hợp giá ghi trên
hợp đồng thấp hơn giá quy định
của UBND cấp tỉnh (nơi có nhà,
đất) thì bên bán đóng thuế theo giá
quy định.
Từ chỗ mua bán giá càng cao
thì đóng thuế càng nhiều mà nhiều
người đã cố ý khai thấp giá mua bán
nhằm làm giảm số tiền thuế phải
nộp. Ngoài đời thì ai nấy đều thấy
đó là “trốn thuế” chứ gì nữa. Song
chiếu theo BLHS thì hành vi trốn
thuế đó có phạm tội trốn thuế hay
không lại phải căn cứ vào nội dung
của điều luật và các văn bản hướng
dẫn xét xử tội này để xác định.
Điều 161 BLHS 1999 (sửa đổi,
bổ sung năm 2009) quy định về tội
trốn thuế như sau:
“Người nào trốn
thuế với số tiền từ 100 triệu đồng
đến dưới 300 triệu đồng hoặc dưới
100 triệu đồng nhưng đã bị xử phạt
hành chính về hành vi trốn thuế hoặc
đã bị kết án về tội này (hoặc về một
trong các tội theo quy định), chưa
được xóa án tích mà còn vi phạm,
thì bị phạt tiền từ một lần đến năm
lần số tiền trốn thuế hoặc phạt cải
tạo không giam giữ đến hai năm”
(khoản 1).
Thông tư liên tịch số 10/2013 của
Bộ Tư pháp, Bộ Công an, TAND
Tối cao, VKSND Tối cao và Bộ
Tài chính hướng dẫn thêm: Người
phạm tội trốn thuế đồng thời với
việc thỏa mãn các dấu hiệu được
quy định tại Điều 161 của BLHS
thì còn là người thực hiện một trong
các hành vi được quy định tại Điều
108 của Luật Quản lý thuế 2006 (đã
được sửa đổi, bổ sung) mà theo đó
có chín hành vi trốn thuế, gian lận
thuế (xem
Tiêu điểm
).
Là hành vi trốn thuế nào?
Lần lượt đối chiếu Điều 108 trên
thì có thể thấy việc khai sai giá mua
bán nhà, đất không thuộc hành vi 1,
2, 3… về “sổ kế toán”, “xuất hóa
đơn”… Chỉ có hành vi 5
“sử dụng
chứng từ, tài liệu không hợp pháp
khác để xác định sai số tiền thuế
phải nộp”
là có vẻ sát hợp nhưng
xem xét kỹ hơn nữa thì cũng không
phải luôn.
Thông tư92/2015 củaBộTài chính
quy định hồ sơ khai thuế của cá nhân
đối với thu nhập từ chuyển nhượng
bất động sản gồm có: Tờ khai thuế
theo mẫu; bản chụp giấy chủ quyền
nhà đất; hợp đồng chuyển nhượng
nhà đất đã được công chứng; các
giấy tờ làm căn cứ xác định thuộc
đối tượng đượcmiễn thuế (nếu có)…
Thử hỏi chứng từ, tài liệu nào
khác có thể bị xem là không hợp
pháp để xác định sai số tiền thuế
phải nộp ứng với những trường hợp
mua bán nhà đất?
Theo khoản 4 Điều 21 nêu trên
của Thông tư 92/2015, người đóng
thuế và các cơ quan thuế đều cùng
dựa vào các giấy tờ khai thuế nêu
trên chứ không dựa vào giấy tờ
nào khác để xác định số tiền thuế
phải nộp. Do giấy chủ quyền hay
một số giấy khác khi được cơ quan
có thẩm quyền cấp thật thì là hoàn
toàn hợp pháp nên chỉ còn có tài
liệu, chứng từ quan trọng này cần
được soi rọi về sự hợp pháp, đó là
hợp đồng công chứng.
Luật Công chứng quy định văn
bản công chứng có hiệu lực kể
từ ngày được công chứng viên
ký, đóng dấu và chỉ bị coi là vô
hiệu theo tuyên bố của tòa. Căn
cứ theo đúng luật này, hợp đồng
công chứng nào cũng là hợp pháp
khi được công chứng đúng trình tự,
thủ tục quy định; hội đủ các điều
kiện của Luật Công chứng, không
bị tòa phủ nhận.
Như vậy, khi hợp đồng công
chứng cùng các giấy tờ quy định
đều hợp pháp và không thể có tài
liệu nào khác để có sự bất hợp pháp
dẫn đến việc số tiền thuế phải nộp
bị xác định sai thì hành vi trốn thuế
của nhiều người mua, bán nhà đất
không thể thuộc hành vi 5.
Đây là lý domà những trường hợp
có căn cứ để xác định đã trốn thuế
mua, bán nhà đất (đa phần do được
các bên tự thừa nhận khi ra tòa yêu
cầu giải quyết các tranh chấp dân
sự về nhà, đất đã giao dịch) hiếm
khi bị công an đề nghị xử lý hình
sự. Những người trốn thuế như thế
thường chỉ bị xử phạt hành chính.
Luật sư Hải có hai
gian dối nhưng…
Trở lại trường hợp của LS Hải,
khi kết luận vợ chồng ông có hai
gian dối để phải bị đề nghị truy tố
tội trốn thuế, Cơ quan CSĐT Công
an tỉnh Khánh Hòa chỉ căn cứ vào
các hợp đồng công chứng chứ không
dựa trên tài liệu khác nào.
Theo đó, cơ quan này cho rằng
giá mua bán thật là hơn 16 tỉ đồng
NHÓMPHÓNGVIÊN
T
hông tin từ Cơ quan CSĐT
Công an tỉnh Khánh Hòa cho
biết sau bốn tháng điều tra tính
từ thời điểm khởi tố, cơ quan này
đã có kết luận điều tra, chuyển hồ
sơ đề nghị VKS cùng cấp truy tố
bốn bị can, trong đó có vợ chồng
luật sư (LS) Trần Vũ Hải (Đoàn
LS Hà Nội) về tội trốn thuế theo
khoản 1 Điều 161 BLHS 1999 (sửa
đổi, bổ sung năm 2009).
Theo kết luận điều tra này, vợ
chồng LS Hải được xác định có dấu
hiệu phạm tội trốn thuế do đã đồng
ý ký hợp đồng mua bán nhà, đất giá
thấp hơn giá giao dịch thực tế hơn
tám lần nhằm giúp người bán trốn
thuế hơn 280 triệu đồng.
“Bốn bị can đó liệu có bị VKSND
tỉnh truy tố ra tòa hay không?”. “Nếu
vợ chồng LS Hải và hai người bán
nhà bị xét xử tội trốn thuế thì tới
đây có rất nhiều người mua bán nhà
cũng sẽ bị dính tội này hay sao?”…
Đã có nhiều thắc mắc, lo lắng như
vậy vì trước giờ hầu hết trường hợp
mua bán nhà, đất đều trốn thuế bằng
cách làm tương tự bốn bị can trên
nhưng dường như không ai bị truy
cứu tội trốn thuế và vụ việc của LS
Hải là trường hợp đầu tiên.
Tội trốn thuế và thông tư
hướng dẫn
Theo pháp luật về thuế, khi cá
nhân mua bán nhà, đất thì bên bán
phải nộp thuế thu nhập cá nhân tính
trên giá bán ghi trên hợp đồng công
Luật sư Trần VũHải trao đổi với phóng viên tại buổi khámxét văn phòng làmviệc của ông. Ảnh: PLO
LTS:
Trên số báo trước,
Pháp Luật TP.HCM
có
ghi nhận ý kiến băn khoăn của vài luật sư (LS),
giảng viên về đề nghị truy tố LSTrần VũHải. Số
này, chúng tôi tiếp tụcmổ xẻ các dấu hiệu của tội
trốn thuế nhằm làmrõ tính chất, mức độ vi phạm
pháp luật của nhiều trường hợpmua, bán nhà
đất để bảo đảmviệc xử tội đúng luật định chứ
không có ý bênh vực cá nhân LSTrần VũHải hay
những người có sai phạm tương tự.
Mua nhà, đất
khi nàobị tội
trốn thuế?
Tuy việc trốn thuế trongmua bán nhà, đất
xảy ra khá phổ biến nhưng hiện không
có quy định nào phù hợp của điều luật để
quy kết tội trốn thuế.
nhưng vợ chồng ông Hải làm đến
hai hợp đồng công chứng đều ghi
sai giá giao dịch thực tế. Một bản
ghi giá 1,8 tỉ đồng để bên bán được
đóng ít thuế. Một bản đầu (đã bị hủy)
ghi giá 12 tỉ đồng được vợ chồng
ông dùng bản sao để thế chấp ngân
hàng nhận 12 tỉ đồng để thanh toán
đúng thời hạn cho bên bán nhà.
Đối với gian dối thứ nhất thì như
các phân tích nêu trên, việc gian dối
giá ghi trên hợp đồng công chứng
không được những nhà làm luật đưa
vào chín hành vi trốn thuế, gian dối
thuế theo quy định của Luật Quản
lý thuế để các cơ quan pháp luật có
thể dựa theo đó xử tội trốn thuế. Nói
thêm là cũng chín hành vi này giờ
nằm luôn trong tội trốn thuế theo
Điều 200 BLHS 2017.
Đối với gian dối thứ hai thì không
có liên quan gì đến việc trốn thuế cả.
Vì các lẽ trên, nếu không có
những chứng cứ xác định hành vi
phạm tội trốn thuế và cũng không
thể điều tra bổ sung về các hành
vi thuộc chín hành vi trốn thuế thì
VKSND tỉnh Khánh Hòa khó có
thể ra cáo trạng truy tố bốn bị can
ra tòa. Trong trường hợp nơi này
vẫn cứ ra cáo trạng thì TAND tỉnh
Khánh Hòa cần xem xét thấu đáo
để không có những phán quyết có
thể gây oan sai.•
Đề xuất của chúng tôi: Sửa điều luật hình sự
Theo chúng tôi, BLHS cần phải được sửa đổi thì mới có thể dễ dàng
xử lý hình sự những hành vi trốn thuế tựa như của LS Trần Vũ Hải. Chẳng
hạn, hành vi 5 có thể sửa là
“sử dụng chứng từ, tài liệu
có nội dung gian
dối
, không hợp pháp để xác định sai số tiền thuế phải nộp”
.
Trướcmắt, để giảm thiểu vi phạmvề thuế trongmua, bán nhà đất, gây
thất thu cho ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính (Tổng cục Thuế), Bộ Công
an, TANDTối cao, VKSNDTối cao cần thống nhất chỉ đạo các tòa, cơ quan
công an khi phát hiện có việc khai thấp giá để trốn thuế qua việc xét xử
án hay qua công tác điều tra thì phải tích cực chuyển hồ sơ, kiến nghị cơ
quan thuế xử lý hành chính vi phạm này.
Hợp đồng công chứng
nào cũng là hợp pháp khi
được công chứng đúng
trình tự, thủ tục quy định;
hội đủ các điều kiện của
Luật Công chứng, không
bị tòa phủ nhận.
Tiêu điểm
9 hành vi trốn thuế, gian lận thuế
1. Không nộp hồ sơ đăng ký thuế; không nộp hồ sơ khai thuế; nộp hồ sơ
khai thuế sau 90 ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp hồ sơ khai thuế…;
2. Không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác
định số tiền thuế phải nộp;
3. Không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ hoặc ghi giá trị trên hóa
đơnbánhàng thấphơngiá trị thanh toán thực tế của hànghóa, dịch vụđã bán;
4. Sử dụng hóa đơn, chứng từ bất hợp pháp để hạch toán hàng hóa, nguyên
liệu đầu vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế làm giảm số tiền thuế
phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được miễn…;
5. Sử dụng chứng từ, tài liệu không hợp pháp khác để xác định sai số tiền
thuế phải nộp, số tiền thuế được hoàn;
6. Khai sai với thực tế hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu mà không khai bổ
sung hồ sơ khai thuế sau khi hàng hóa đã được thông quan;
7. Cố ý không kê khai hoặc khai sai về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu,
nhập khẩu;
8. Câu kết với người gửi hàng để nhập khẩu hàng hóa nhằm mục đích
trốn thuế;
9. Sử dụng hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn
thuế không đúngmục đích quy địnhmà không khai báo việc chuyển đổi mục
đích sử dụng với cơ quan quản lý thuế.
(Theo Điều 108 Luật Quản lý thuế 2006 đã được sửa đổi, bổ sung)
