16
ĐỖTHIỆN
thực hiện
N
hận định về những thành
quả đạt được trong tiến
trình phi hạt nhân hóa
khu vực, TS Nguyễn Việt
Phương, chuyên gia hạt
nhân, cựu nghiên cứu viên
tại Trung tâm Belfer, ĐH
Harvard (Mỹ), cho rằng năm
2019 là một năm nhiều sự
kiện nhưng ít biến chuyển
trong quan hệ Mỹ-Triều và
vấn đề hạt nhân của Triều
Tiên.
Kỳ vọng nhiều,
chuyển biến ít
. Phóng viên
:
Các hoạt
động ngoại giao liên quan
vấn đề hạt nhân Triều Tiên
năm 2019 rất nhộn nhịp với
nhiều kỳ vọng. Ông đánh giá
ra sao về kết quả các bên
đạt được?
+
Ông
NguyễnViệtPhương
:
Đúng là năm 2019 có nhiều
sự kiện trong quan hệ Mỹ-
Triều và vấn đề hạt nhân
của Triều Tiên. Có điều là
tôi thấy ít biến chuyển. Hai
bên đã có nhiều cuộc gặp
từ cấp chuyên viên cho tới
cao nhất là cấp nguyên thủ
giữa Donald Trump và Kim
Jong-un tại Hà Nội vào tháng
2-2019; và tại khu phi quân
sự ngăn cách hai miền Triều
Tiên tháng 6-2019. Tuy nhiên,
việc đàm phán tính đến cuối
năm2019 vẫn hoàn toàn giậm
chân tại chỗ.
. Lý do của sự chậm chạp
này là gì, thưa ông?
+ Mỹ kiên quyết không từ
bỏ yêu cầu đòi Triều Tiên
phải từ bỏ hoàn toàn chương
trình hạt nhân trước khi dỡ
bỏ cấm vận. Trái lại, Triều
Tiên cũng cứng rắn đòi Mỹ
phải có những nhượng bộ
tương xứng với việc Triều
Tiên tiếp tục hoãn thử hạt
nhân hoặc thử tên lửa tầm xa
trước khi hai bên có thể tính
tới các bước tiếp theo của
tiến trình phi hạt nhân hóa.
Ngoài ra, vấn đề hạt nhân
Triều Tiên không còn là vấn
đề quan trọng trong chính
sách đối ngoại củaTổng thống
Trump. Hiện ông Trump bắt
đầu phải củng cố sự ủng hộ
trong nước và đi vận động tại
các tiểu bang để chuẩn bị cho
của công tố viên Mueller. Tệ
hơn nữa, nếu ông Kim mất
kiên nhẫn và tiến hành thử
tên lửa đạn đạo hoặc thậm
chí là vũ khí hạt nhân trong
năm 2020 thì khả năng gặp
gỡ giữa hai bên sẽ còn thấp
hơn vì ông Trump sẽ muốn
chứng minh bản thân là một
lãnh đạo cứng rắn trong thời
điểm cần hút phiếu của các
cử tri còn lưỡng lự chưa biết
bầu cho phe nào.
. Quay lại bên thứ ba gồm
Hàn Quốc, Trung Quốc…
Liệu họ có tác động tích cực
để có thể dẫn đến thượng
đỉnh lần ba?
+ Tổng thống Moon Jae-in
trong năm mới 2020 nhiều
khả năng cũng sẽ không còn
tạo được đột phá nào trong
việc hàn gắn quan hệ giữa
người láng giềng phía Bắc và
đồng minh chính bên kia bờ
đại dương. Lý do là vì khác
biệt trong quan điểm đàm
phán giữa Mỹ và Triều Tiên
quá lớn. Cạnh đó, ông Moon
cũng gặp các rắc rối nội bộ,
điển hình là các cuộc khủng
hoảng nhỏ về chính trị như
việc Bộ trưởng Tư pháp Cho
Kuk - cộng sự thân tín của
ông Moon phải từ chức chỉ
ít lâu sau khi được bổ nhiệm
vì những bê bối cá nhân. Vì
vậy ông Moon khó lòng có
thể toàn tâm toàn ý vun đắp
cho cuộc gặp thượng đỉnh
tiếp theo giữa ông Trump
và ông Kim.
Nhân tố có thể gây ra bất
ngờ đó là Trung Quốc, vốn
có quan hệ truyền thống với
Triều Tiên và đang cố làm ấm
lại mối bang giao hai nước.
Hiện cuộc chiến thương mại
Mỹ-Trung chưa có lối ra, đồng
thời TrungQuốc còn đang đau
đầu với vấn đề Tân Cương,
Hong Kong, suy thoái kinh
tế. Vậy nên không có nhiều
lý do để Chủ tịch Tập Cận
Bình đóng vai trò tích cực
trong việc kéo Mỹ và Triều
Tiên xích lại gần nhau.
•
Quốc tế -
ThứBa31-12-2019
cuộc bầu cử tổng thống Mỹ
vào năm sau. Cạnh đó là vô
số những trở ngại mà Hạ viện
Mỹ thách thức ông Trump,
tiêu biểu là tiến trình luận tội
tổng thống kéo dài từ tháng
9-2019 cũng khiến ông chủ
Nhà Trắng không còn thực sự
mặn mà với việc giải quyết
triệt để vấn đề Triều Tiên.
. Còn các yếu tố xúc tác
nào từ bên ngoài, ví dụ Trung
Quốc, Hàn Quốc thì thế nào?
+ Bản thân nhân tố xúc tác
chính của đàmphánMỹ-Triều
trong năm vừa qua là Tổng
thống Hàn QuốcMoon Jae-in
cũng đã không còn thực sự
hiệu quả. Những động thái
ngoại giao con thoi của ông
Moon đã không còn tác động
được nhiều tới quan điểm của
cả phía Mỹ và Triều Tiên.
. Dù chuyển biến chậm
nhưng rõ ràng các chuyên
gia đều đánh giá cao triển
vọng giải quyết hạt nhân Triều
Tiên nếu so với bối cảnh thù
địch nặng nề giữa các bên
trước đây. Theo ông, điểm
sáng nào đáng chú ý nhất?
+ Điểm tích cực duy nhất
cho đến thời điểm đầu tháng
12-2019 là việc Triều Tiên
tiếp tục duy trì chính sách
không thử vũ khí hạt nhân
hoặc tên lửa đạn đạo. Chính
vì điều này, tình hình an
ninh trên bán đảo Triều Tiên
trong năm 2019 có thể coi là
tương đối ổn định, cho dù
vẫn có một số cuộc thử tên
lửa tầm ngắn hay gần đây
nhất là thử động cơ đẩy do
Triều Tiên tiến hành tại bãi
thử Tongchang-ri. Bãi thử
này vốn từng được coi là
đã bị phá hủy một phần từ
năm 2018.
Cần lưu ý rằng tình trạng
hòa hoãn này có thể tiếp tục
duy trì hay không lại là một
câu hỏi mở. Thời gian qua
Triều Tiên đã ra tối hậu thư
với Mỹ về việc phải nhượng
bộ trong đàmphán ngay trong
năm 2019 này nếu không
muốn nhận một món “quà
Giáng sinh” không trông đợi
vào cuối năm. Vậy nên vẫn
sẽ phải đợi tới những động
thái tiếp theo của ông Kim
Jong-un trong thời gian gần
tới đây.
Thượng đỉnh
Mỹ-Triều lần ba?
. Năm 2020, với những
gì đã diễn ra, liệu thượng
đỉnh Trump-Kim lần ba có
thể diễn ra?
+ Điều này sẽ phần lớn
phụ thuộc vào ông Trump
bởi ông Kim Jong-un gần
như đã đưa ra toàn bộ những
nhượng bộ “có thể chấp nhận
được” ở thời điểm hiện tại
nếu nhìn từ phía Triều Tiên.
Trong trường hợp tình hình
chính trị trong nước đòi hỏi
ông Trump phải có một bước
đột phá trong chính sách đối
ngoại để thu hút phiếu bầu
của cử tri trong nước cho cuộc
bầu cử tổng thống vào tháng
11-2020 thì nhiều khả năng
sẽ có cuộc gặp thượng đỉnh
Trump-Kim lần ba.
Nếu tình hình chính trị
nội bộ ở Mỹ tiếp tục ở trong
trạng thái cân bằng như hiện
tại (với việc mức độ ủng hộ
ông Trump vẫn duy trì ở mức
40%) và nếu Hạ viện không
đưa ra được biện pháp hiệu
quả nào khác để tác động
tới vị thế chính trị vẫn còn
tương đối vững chắc của
ông Trump thì ông chủ Nhà
Trắng không có nhiều lý do
để gặp ông Kim.
. Trong tình hình chính trị
Mỹ hiện nay, đâu sẽ là những
rào cản với thượng đỉnh?
+ Chúng ta nên nhớ rằng
cuộc gặp Hà Nội diễn ra và
không có tuyên bố chung
phần lớn xuất phát từ các
động thái của ông Trump
liên quan tới cuộc điều tra
Tổng thốngDonald Trump
(trái)
gặp Chủ tịch KimJong-un tháng 2-2019 tại HàNội. Ảnh: AFP
LTS:
Năm 2019 kết thúc với nhiều sự
kiện thu hút dư luận và truyền thông
quốc tế, trong đó có vấn đề hạt nhân
Triều Tiên. Bước sang năm 2020, liệu
các sự kiện, điểm nóng này có
tái diễn?
Pháp Luật TP.HCM
xin ghi nhận,
đánh giá và dự báo về các sự kiện
nóng sắp tới này.
Cơ hội lớn nhất của đàm phán
Mỹ-Triều
Cơ hội lớn nhất cho các bên ở thời điểmhiện tại có lẽ vẫn
nằm ở việc Triều Tiên hiện vẫn có thiện chí trong việc tạm
dừng gia tăng căng thẳng thông qua các vụ thử hạt nhân
hoặc tên lửa đạn đạo. Trong bối cảnh này, cách tốt nhất là
các tổ chức quốc tế như Cơ quan Năng lượng nguyên tử
quốc tế (IAEA) tìm cách hàn gắn đàm phán hạt nhân Triều
Tiên. Có thể tiến hành các hướng đàm phán nhỏ, mang
tính kỹ thuật nhưng dễ đưa ra đồng thuận hơn như vấn
đề chia sẻ thông tin, đảm bảo an toàn cho các cơ sở hạt
nhân Triều Tiên.
Cần lưu ý IAEA vừa cómột lãnh đạomới, người vốn được
coi làmột nhà ngoại giao khá linh hoạt và tích cực, là Rafael
Mariano Grossi. Là người Argentina, Grossi hiểu hơn ai hết
việc chính các đàm phán liên quan tới trao đổi thông tin
về chương trình hạt nhân đã kéo Argentina và Brazil lại
gần nhau sau nhiều năm căng thẳng thời thập niên 1980.
Thách thức lớnnhất củađàm
phánhạt nhânTriềuTiên vẫn là
việc hai bên có khác biệt quá
lớn trong quan điểm về thứ tự
cácbướccầnthiếtchoquátrình
phi hạt nhânhóa bánđảoTriều
Tiên. Đây là thách thức hai bên
Mỹ và Triều Tiên đã không thể
vượt qua ở ngay thời điểm tốt
nhất trong quan hệ hai nước
- giai đoạn hậu Thượng đỉnh
Singapore năm 2018.
TS
NGUYỄNVIỆT PHƯƠNG
,
chuyên gia hạt nhân
Họ đã nói
Khả năng diễn
ra thượng đỉnh
Trump-Kim lần ba
phần lớn phụ thuộc
vào ông Trump
bởi ông Kim Jong-
un gần như đã
đưa ra toàn bộ
những nhượng bộ
“có thể chấp nhận
được” ở thời điểm
hiện tại.
Nhân tố quyết định
thượng đỉnh Mỹ-Triều lần 3
Vấn đề hạt nhân Triều Tiên vẫn chưa có lối ra trong suốt nămqua dù đã có nhiều cuộc gặp
giữa các quan chức cấp cao, nguyên thủ quốc gia củaWashington và BìnhNhưỡng.
3 điểm nóng
thế giới
2020 - Bài 1
