16
Quốc tế -
ThứNăm14-5-2020
COVID-19 chính là lúc Trung Quốc
lọt vào tầm ngắmMỹ
VĨ CƯỜNG
T
háng 10-1957, Liên Xô
phóng thành công vệ
tinh nhân tạo đầu tiên
trên thế giới Sputnik, châm
ngòi cho cuộc chạy đua vào
không gian giữa nước này và
Mỹ. Đây cũng là giây phút
màWashington nhận ra Liên
Xô không chỉ khác biệt về ý
thức hệ mà còn là một đối thủ
có sức nặng trong lĩnh vực
quân sự và công nghệ. Bằng
việc phóng Sputnik, Moscow
đã dẫn trướcWashington một
bước, dù rất ngắn, trong khả
năng phát động chiến tranh
và xây dựng mạng lưới liên
lạc quy mô lớn.
Nhìn từ quá khứ
Trước hết, vụ phóng vệ tinh
Sputnik của Liên Xô không
chỉ khiến Mỹ có cái nhìn
khác đi về Liên Xô mà còn
thay đổi hoàn toàn ưu tiên
của Washington trong chiến
lược toàn cầu giai đoạn Chiến
tranh lạnh khi nước này ngay
lập tức có những phản ứng
mạnh mẽ và có tính hệ thống.
Đầu tiên, Mỹ bắt đầu đổ một
khoản tiền khổng lồ vào xây
dựng chương trình không gian
của mình và một khoản tiền
khác vào các nghiên cứu tập
trung phân tích ý thức hệ, học
thuyết chính trị của Liên Xô.
Tất cả nỗ lực này cuối
cùng cũng thu được kết quả
làWashington vắt kiệt nguồn
lực của Liên Xô vàomột cuộc
chạy đua vũ trang-công nghệ
không có hồi kết, dẫn đến sự
sụp đổ của cường quốc này
vào năm 1991.
Như đã nói ở trên, TQ hiện
nay cũng đang ở một tình
huống khá giống Liên Xô
trong quá khứ. Dù đang là tâm
điểm của các tranh cãi xung
quanh nguồn gốc của virus
gây dịch COVID-19 và vấn
đề thiếu minh bạch thông tin,
không thể phủ nhận là TQ đã
tổ chức một chiến dịch chống
COVID-19 nhanh chóng và
hiệu quả trong lúcMỹ vẫn còn
đang vật lộn với số ca nhiễm
mỗi ngày hơn 22.000 người.
“Kiểm soát dịch tốt cộng
với việc TQ gần như là nguồn
cung duy nhất các trang thiết
bị y tế cho cả thế giới, rõ ràng
nước này đã tiếnmột bước dài
về hình ảnh và năng lực trong
mắt của cộng đồng quốc tế và
giới lãnh đạo Mỹ. Cách thế
giới và Mỹ nhìn về TQ chắc
chắn sẽ có sự thay đổi giai
đoạn hậu đại dịch” -
Foreign
Affairs
bình luận.
Đến hiện tại và
tương lai
Tuy hiện nay các thay đổi
nói trên vẫn đang trong giai
đoạn trứng nước nhưng các
dấu hiệu đã bắt đầu lộ rõ. Mới
đây, nhiều nhà quan sát cho
biết Bắc Kinh vừa tham vấn
một loạt đơn vị phân tích,
cố vấn chính sách, giới học
giả từ nhiều lĩnh vực khác
nhau về hướng phát triển và
đối phó với môi trường quốc
tế ngày càng thù địch hơn.
GiámđốcViện Phân tích an
ninh toàn cầu (Mỹ) Gal Luft
cho rằng quan hệ Mỹ-Trung
sau đại dịch COVID-19 sẽ
chứng kiến việc Washington
gia tăng đáng kể sức ép với
TQ trên nhiều lĩnh vực nhưng
về lâu dài sẽ không có sự thay
đổi trong cấu trúc quyền lực,
tức TQ khó tạo được đột phá
trong thế bị động trước vòng
vây của Mỹ và phương Tây.
Ở chiều ngược lại, sự khác
biệt ngày càng lớn về tư duy
quản lý hai nước cũng là mối
đe dọa rất lớn đối với quan
hệMỹ-TQ. Cách xử lý khủng
hoảng dịch bệnh kémhiệu quả
của chính quyền Tổng thống
Donald Trump càng làm tăng
niềm tin của giới tinh hoa TQ
rằng mô hình quản trị của
Vẫn còn cơhội chohòa hợpMỹ-Trung
Theo
ForeignAffairs
, đểgiảmbớt được căng thẳnghiện
tại giữa TQ và Mỹ chỉ duy nhất là khi TQ chấp nhận cho
quốc tếmở điều tra độc lập về nguồn gốc virus gây dịch
COVID-19 ở nước này. Khả năng này khó xảy ra nhưng
không phải là không thể nếu nỗi lo thật sự của TQ chỉ
dừng ở việc Mỹ can thiệp quá sâu vào nội bộ nước này
mà không phải che giấu thêm việc gì khác.
Một giải pháp khác là TQ chịu chấp nhận nhượng bộ
Mỹ ở một số lĩnh vực nhạy cảm giữa hai nước như bản
quyền trí tuệ hay trí tuệ nhân tạo. Cụ thể, TQ chủ động
mời Mỹ cùng hợp tác đầu tư phát triển và hưởng lợi sòng
phẳng. Tuy nhiên, nhượng bộ như thế sẽ ảnh hưởng tới
toàn bộ chiến lược hướng ra toàn cầu của Bắc Kinh, vốn
là thứ lớn hơn đại dịch COVID-19 hiện nay rất nhiều.
ĐiềumàWashington
đang cần là TQ phải
từ bỏ tham vọng trở
thành cường quốc số
một thế giới và soán
ngôi Mỹ.
300
nghị sĩ trên khắp thế giới đã đồng loạt gửi
thư kêu gọi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) xóa
bớt nợ cho các nước nghèo nhằm hỗ trợ
các chính phủ ở đây ứng phó với đại dịch
COVID-19, đài
CNN
ngày 13-5 đưa tin.Tổng
giámđốc IMFKristalinaGeorgieva trước đó
cũng nhận định các nước đang phát triển
cần hơn 2.500 tỉ USD để vượt qua khủng
hoảng lần này.
TQ có nhiều điểm ưu việt
và sẽ vượt qua mô hình của
Mỹ về lâu dài. Sức mạnh của
niềm tin này đã đẩy TQ điều
các nhà ngoại giao của mình
ra khắp nơi trên thế giới để
tuyên truyền và ca ngợi về
mô hình này.
Theo GS khoa học chính trị
Jean-PierreCabestan thuộcĐH
Baptist HongKong, thuật ngữ
“Chiến tranh lạnh 2.0” ngày
càng được nhiều chuyên gia
sử dụng để mô tả cuộc đối
đầu sắp tới giữa hai cường
quốc trên. Ông Cabestan cho
rằng dù đúng là căng thẳng
Mỹ-Trung không phải mới
diễn ra gần đây mà là một
hiện tượng kéo dài từ lúc TQ
bắt đầu mở cửa hội nhập với
thế giới, giờ mới là lúc thích
hợp để sử dụng thuật ngữ này
vì quan hệ hai bên đã xuống
mức “không thể nào chạm
đáy hơn được nữa” - theo tờ
The Financial Times
.
Ngoài đối đầu ý thức hệ,
sự khác biệt lớn nhất giữa
Chiến tranh lạnh cũ 1.0 với
Liên Xô với Chiến tranh lạnh
kiểu mới với TQ là mục tiêu
của Mỹ chuyển dần từ tấn
công làm sụp đổ thể chế sang
kiểm soát chính trị.
“ĐiềumàWashington đang
cần là TQ phải từ bỏ tham
vọng trở thành cường quốc
số một thế giới và soán ngôi
Mỹ. Một TQ “phát triển hòa
bình”, không có tham vọng
địa-chính trị toàn cầu và
không đủ khả năng soán ngôi
Mỹ có ích cho lợi ích và an
ninh của nước này hơn là một
TQ sụp đổ hoàn toàn” - GS
Jean-Pierre Cabestan nêu rõ.
“Chiến tranh lạnh kiểu mới
có thể không phải là điều TQ
mongmuốnvàcũngkhôngphù
hợp với lợi ích chiến lược của
Bắc Kinh nhưng nếu Mỹ cứ
khăngkhăngápđặt thìTQcũng
không có lối thoát” - chuyên
gia này nói thêm.
Đồng quan điểm, cựu cố
vấn cấp cao về vấn đề châu Á
dưới thời Tổng thống Barack
Obama, ông Evan Medeiros,
cũng bổ sung thêm rằng đại
dịch COVID-19 đã thu hẹp
các cơ hội cho hai nước cùng
hợp tác trên các lĩnh vực khác
nhau. “Có thể nói lợi ích của
Mỹ giờ đây không còn có thể
hòa hợp với lợi ích củaTQ trên
nhiều lĩnh vực như trong quá
khứ. Điều kiện để hai nước
ngồi lại hợp tác đang dần biến
mất” - ông Medeiros nói.•
• Mỹ
: Theo hãng tin
Sputnik
, hải quân
Mỹ ngày 13-5 đã cho mở cuộc điều tra
nguyên nhân tuần dương hạm tên lửa dẫn
đường USS Philippine Sea (CG-58) làm
tràn gần 15.000 lít dầu trên sông York,
bang Virginia hôm 7-5. Hiện các nhóm
khắc phục sự cố tràn dầu và lực lượng bảo
vệ bờ biển Mỹ vẫn đang phải tích cực làm
việc để thu gom số dầu trên.
• Trung Quốc
:
Thời Báo Hoàn Cầu
ngày 13-5 đưa tin cựu giám đốc chương
trình đóng tàu sân bay của nước này, ông
Hồ Văn Minh, vừa bị các cơ quan chức
năng mở cuộc điều tra với cáo buộc “vi
phạm nghiêm trọng luật pháp và kỷ luật”.
Được biết ông Hồ từng giữ nhiều chức vụ
quan trọng liên quan tới quốc phòng và
đóng tàu. Ông cũng là người chỉ đạo đóng
hai tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông
của Trung Quốc.
• Hong Kong
: Cảnh sát Hong Kong ngày
12-5 đã chính thức lên tiếng xin lỗi vì các
hành động “không đúng đắn” với các PV
ở hiện trường vụ bắt giữ người biểu tình ở
quận Mong Kok vừa qua
(ảnh)
. Cụ thể, cảnh
sát khi thấy PV đã cố tình xịt hơi cay và yêu
cầu họ quỳ xuống. Đại diện lực lượng trị an
đặc khu nhấn mạnh sẽ chỉnh đốn lại cách
làm việc để trở nên chuyên nghiệp hơn, theo
hãng tin
Reuters
.
PHẠMKỲ
Thế giới 24 giờ
Chủ tịch Tập Cận Bình
(trái)
tiếp Tổng thốngDonald Trump
(phải)
trong chuyến thămcấp nhà nước
đến Bắc Kinh năm2017. Ảnh: REUTERS
Như cáchmàMỹ chính thức đổ toàn lực cạnh tranh với Liên Xô khi nước này phóng thành công vệ tinh
nhân tạo, màn thể hiện của Trung Quốc thời gian qua có thể sẽ là ngòi lửa cuối cùng chomột cuộc chiến
tranh lạnhmới.
Họ đã nói
Dù TQ
cóvẻđang
thắng thế
trướcdịch
COVID-19
hiện nay
nhưnggiới
lãnh đạo
nước này đừng coi thường
sức bật trước nghịch cảnh của
Mỹ. Mỹ đã vượt qua hai cuộc
chiến tranh thế giới và khủng
hoảng tài chính năm 2008 và
nguồn lực của Mỹ sẽ tiếp tục
đảmbảomột chiến thắngkhác
trước đại dịch.
Giám đốc Viện Doanh nghiệp Mỹ
(AEI)
ROBERT DOAR
