16
Tiêu điểm
Quốc tế -
ThứSáu5-6-2020
Đại sứ Kelly Craft
(phải)
, Trưởng phái đoànMỹ tại LiênHợpQuốc, đã gửi công thư phản đối yêu sách
TrungQuốc tại BiểnĐông. Người phát ngôn BộNgoại giao TrungQuốc Triệu Lập Kiên sau đó
lên tiếng đáp trả. Ảnh: AP
Biển Đông: Thông điệp của Mỹ
qua công thư ở Liên Hợp Quốc
Bằng công thư gửi lên LiênHợpQuốc, Washingtonmuốn gửi thông điệp camkết an ninh ở BiểnĐông
đến các nước đồngminh, đối tác tại khu vực.
thực hiện
ĐỖTHIỆN
V
iệc trưởng phái đoàn
Mỹ tại Liên Hợp Quốc
(LHQ), Đại sứ Kelly
Craft, hôm 1-6 gửi công thư
tới Tổng thư ký LHQ để phản
đối yêu sách của Trung Quốc
(TQ) về Biển Đông đang thu
hút sự quan tâm của công
luận và các nhà nghiên cứu.
Ông Hoàng Việt, chuyên
gia luật biển quốc tế (ĐHLuật
TP.HCM), nhận xét công thư
cho thấy trong khi Mỹ phản
đối yêu sách của TQ, họ lại
có cùng lập trường với hầu
hết các quốc gia khác ở Biển
Đông. Rõ ràng, Bắc Kinh
đang một mình đứng trên
lập trường và mong muốn
bá quyền ở khu vực, tham
vọng biến Biển Đông thành
“ao nhà”.
Mỹ đối lập hoàn toàn
lập trường TQ
. Phóng viên
:
Sau khi xem
công thư của Mỹ về Biển
Đông, ông có thể so sánh
lập trường của Washington
với lập trường của TQ và các
nước khác nhưMalaysia, Việt
Nam, Philippines?
+
Chuyên gia
Hoàng Việt
:
Nội dung trong công thư ngày
1-6-2020 của Mỹ phản đối
các yêu sách của TQ trên
Biển Đông có thể được tóm
lược thành bốn vấn đề chính.
Thứ nhất, Mỹ phản đối các
lập luận về yêu sách của TQ
về cái gọi là “quyền lịch sử”
của TQ đối với đường lưỡi
bò. Lý do là tất cả quyền của
TQ (nếu có) tại Biển Đông
đều không thể vượt quá các
quy định về các vùng biển
đã được ấn định bởi Công
ước LHQ về Luật Biển năm
1982 (UNCLOS). Trong phán
quyết 2016 của Tòa Trọng tài
vụ Philippines kiện TQ đã nói
rõ vấn đề này.
Thứ hai, Mỹ cũng phản đối
các lập luận về việc TQ có
quyền chủ quyền và quyền
tài phán phát sinh từ việc TQ
có chủ quyền đối với tất cả
thực thể tại Biển Đông mà
TQ gọi là Nam hải chư đảo.
Các thực thể này không thể
đáp ứng tiêu chuẩn là “đảo”
theoĐiều 121UNCLOS. Vậy
nên chúng không thể có vùng
đặc quyền kinh tế (EEZ) và
thềm lục địa kèm theo được.
Thêm nữa, đối với những cấu
trúc lúc chìm lúc nổi và các
Hy vọng nhiều đồng minh của Mỹ
sẽ lên tiếng
Công thư lần này của Mỹ, cùng với phán quyết 2016 và các
công hàm từ phía Malaysia, Indonesia, Việt Nam ít nhiều sẽ
làm gia tăng áp lực lên tham vọng của TQ. Công thư của Mỹ
cho thấy không chỉ các nước ở Biển Đông mà nay có cả quốc
gia không có yêu sách chủ quyền ở khu vực cũng chính thức
chống lại TQ.
Mỹ là một quốc gia lớn, có nhiều đồngminh và đối tác nên
công thư của Mỹ sẽ có sức ảnh hưởng tới cộng đồng quốc tế,
qua đó có thể ảnh hưởngTQ. Nếu các nước, nhất là đồngminh
Mỹ, lần lượt gửi công thư hay có động thái tương tự nhằm
chính thức bác bỏ yêu sách của TQ tại LHQ, thì Bắc Kinh sẽ
gặp cản trở lớn. Càng nhiều quốc gia phản đối yêu sáchTQ thì
uy tín của Bắc Kinh càng suy giảm. Nếu TQ không điều chỉnh
hành xử thì các nước sẽ có nhiều chọn lựa để cùng nhau gia
tăng áp lực đối với Bắc Kinh.
Công thư là thông
điệp răn đe mà Mỹ
muốn gửi đến TQ -
quốc gia chuyên ức
hiếp láng giềng với
các hành vi hung
hăng, hiếu chiến
trên Biển Đông.
Hôm3-6,ngườiphátngônBộ
NgoạigiaoTQTriệuLậpKiênlên
tiếng đáp trả công thư của Mỹ
gửi LHQphản đối yêu sách phi
pháp của TQ. Tuy nhiên, ngoài
các chỉ trích chung chung và
không có gì mới trước các lập
trường của Mỹ được thể hiện
trong công thư, phíaTQkhông
đưa ra được bất kỳ lý lẽ thuyết
phục nào có thể bảo vệ yêu
sách của họ.
bãi ngầm luôn chìm dưới mặt
nước biển thì không thể là đối
tượng để yêu sách chủ quyền,
cũng như không thể có được
các vùng biển kèm theo. Cho
nên việc TQ khẳng định họ
có quyền chủ quyền và quyền
tài phán tại đây là phi lý và
không thể chấp nhận.
Thứ ba, Mỹ cũng phản đối
việc TQ tự ý tuyên bố đường
cơ sở thẳng bằng cách bao
quanh các cấu trúc nằm rải
rác ở Biển Đông. Điều này
ám chỉ trực tiếp tới đường
cơ sở thẳng bao quanh quần
đảo Hoàng Sa (của Việt Nam
bị TQ chiếm phi pháp) mà
TQ tự ý tuyên bố năm 1996.
Đây là việc làm sai trái và đi
ngược lại UNCLOS. Bởi vì
chỉ có các quốc gia quần đảo
mới có thể tuyên bố đường cơ
sở như vậy và TQ không phải
là quốc gia quần đảo.
Cuối cùng, Mỹ tỏ ý thừa
nhận thông qua việc viện dẫn
và yêu cầu TQ tuân thủ phán
quyết năm2016 củaTòaTrọng
tài. Phán quyết này được coi là
một phần của luật biển quốc tế.
Tất cả bốn nội dung này đều
trùng hợp với quan điểm của
các quốc gia như Philippines,
Việt Nam, Indonesia và phần
nào của Malaysia. Điều này
cho thấy không phải ngẫu
nhiên mà các quốc gia đều
có quan điểm chung như
vậy. Thực tế đã đủ để chứng
tỏ sự sai trái của TQ khi đi
ngược lại luật biển quốc tế
và UNCLOS như thế nào.
Sự cam kết cao của
Mỹ ở Biển Đông
.
Vì sao Mỹ chọn thời điểm
này mà không phải sớm hơn
hay muộn hơn?
+ Tôi nghĩ rằng có thể Mỹ
thấy đây là thời điểm thích
hợp để họ thể hiện quan
điểm chính thức một cách
mạnh mẽ. Đặc biệt, trong
bối cảnh quan hệ Mỹ - TQ
càng ngày càng căng thẳng
trong bối cảnh hai nước
đang có nhiều mâu thuẫn
và cạnh tranh chiến lược.
Quan trọng không kém, TQ
liên tục có các hành vi quấy
rối và khiêu khích, bắt nạt
các quốc gia ASEAN trên
Biển Đông. Điều đó khiến
Mỹ nhận thức rõ ràng rằng
yêu sách mà TQ đang tuyên
bố và tìm cách đạt được là
rất nguy hiểm, mang tính đe
dọa đối với khu vực.
.
Ông đánh giá như thế
nào về giá trị hay ý nghĩa
của công thư trên mặt trận
pháp lý, vốn là một trong
những mặt trận mà TQ đang
triển khai mạnh mẽ?
+ Công thư của Mỹ là
một thông điệp quan trọng
mà Washington muốn gửi
đến cộng đồng quốc tế, đặc
biệt là đối với các quốc gia
ASEAN liên quan đến Biển
Đông. Đó đồng thời là thông
điệp răn đe mà Mỹ muốn gửi
đến TQ - quốc gia chuyên
ức hiếp láng giềng với các
hành vi hung hăng, hiếu chiến
trên Biển Đông. Công thư
này dùng ở ngôi thứ nhất
với chữ ký trực tiếp của Đại
sứ Kelly Craft, Trưởng phái
đoàn Mỹ tại LHQ, thể hiện
tính đại diện cho nhà nước
Liên bang Hoa Kỳ. Nó mang
tính pháp lý và cam kết cao
vì là quan điểm chính thức
của chính phủ Mỹ.
Ứng phó một TQ
hung hăng hơn
. Mỹ đang gây sức ép khá
toàn diện lên TQ, trên cả mặt
trận quân sự, kinh tế và nay là
giải pháp pháp lý. Có người
lo ngại Mỹ càng rắn thì TQ
càng ức hiếp các nước láng
giềng. Ông có nghĩ như vậy
không?
+ Cũng có thể kịch bản như
vậy sẽ xảy ra. TQ trong lịch
sử có truyền thống bắt nạt
các quốc gia yếu hơn nhưng
lép vế trước các đối thủ mạnh
hơn. Chính vì thế, khi cạnh
tranh Mỹ - TQ lên cao, dẫn
tới những khó khăn về kinh
tế. TQ trong nhiều năm tăng
trưởng liên tục, năm nay đã
tăng trưởng âmGDP. Điều đó
có thể gây áp lực lên chính
quyền Bắc Kinh vì phải đối
mặt với những bất ổn nội bộ.
Trong bối cảnh đó, một số
chuyên gia dự báo có khả năng
TQ “chuyển lửa” ra ngoài để
làm vơi bớt những bất bình
trong nước. Chính vì vậy, khả
năng Biển Đông sẽ là nơi để
TQ hướng sự quan tâm của
công chúng TQ ra bên ngoài,
thông qua việc gia tăng các
hoạt động mà TQ vẫn thường
làm lâu nay là đe dọa, bắt nạt
các nước khác.
Như vậy, các quốc gia trực
tiếp liên quan trong tranh chấp
Biển Đông như Philippines,
Malaysia hay Việt Nam chắc
chắn sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều
từ TQ từ sau công thư và sự
vào cuộc mạnh hơn của Mỹ.
Thời gian vừa qua, các quốc
gia mà đặc biệt là Việt Nam
đối mặt rất nhiều các hành
vi khiêu khích của TQ trên
Biển Đông. Chắc chắn trong
thời gian tới, TQ sẽ còn tiếp
tục duy trì và thậm chí gia
tăng các hoạt động quấy rối.
.
Rõ ràng khu vực không thể
vắngMỹ, bởi nếuWashington
lơ là thì mọi chuyện sẽ tồi tệ
hơn khi không có ông lớn
nào đứng ra đối trọng Bắc
Kinh. Như vậy, các quốc gia
ASEAN cần ứng phó một TQ
hung hăng hơn trước như
thế nào?
+NếunhiềuquốcgiaASEAN
cùng thực hiện các biện pháp
pháp lý với TQ, ví dụ như việc
khởi kiện và chiến thắng TQ
trước tòa như Philippines đã
làm thì tình hình cũng sẽ khác.
Sau khi phán quyết 2016, đã
xuất hiện ít nhiều sự chia rẽ
trong cộng đồng quốc tế về
việc ủng hộ hay không ủng hộ
phán quyết. Nhiều quốc gia
im lặng không ủng hộ phán
quyết vì những lợi ích kinh tế
mà TQ mang lại cho họ. Và
chính vì điều đó, TQ mới có
thể gia tăng các hành xử phi
pháp như thời gian qua.
Nếu cộng đồng quốc tế cùng
lên tiếng mạnh mẽ và đồng
loạt thì chắc chắn TQ cũng
phải suy nghĩ lại và điều chỉnh
chính sách. Vậy nên, công thư
của Mỹ rất cần kèm theo một
chiến lược vận động các đồng
minh, đối tác của Mỹ đặc biệt
như EU, Nhật Bản, Úc, Ấn
Độ, cùng tham gia lên tiếng
phản đối yêu sách của TQ
tương tựWashington đã làm.
Nếu được vậy thì áp lực với
TQ rõ hơn và tranh chấp sẽ
dễ tìm cách giải quyết hơn.
. Xin cám ơn ông.•
