9
Ơ nhóm thứ hai co sau đường là các
nhânvậtlịchsửdoquyếtđịnhcủaUBND
TP.HCMđặt sai họ tên: DươngTụQuán
(tên đúng) - Dương Tự Quán (tên hiện
hữu), Phạm Khiêm Ích - Phan Khiêm
Ích, NguyễnĐìnhQuản - LêĐìnhQuản,
Raymonde Dien - Raymondiene, Phan
Thị Hối - Phạm Thị Hối, Hoàng Xuân
Hành - Hoàng Xuân Hoành.
Tiêu điểm
TP.HCM nên có tên đường
thống nhất, không trùng nhau
Việc đổi tên đường của TP.HCM là quá trình từ
năm 1975 đến nay và khá phức tạp. Bởi TP.HCM là
tổng thể của TP Sài Gòn, TP Chợ Lớn và tỉnh Gia
Định, là những đơn vị hành chính khác nhau nên
có những tên đường trùng nhau như Nguyễn Huệ,
Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt…hay gần nhất là đường Lê Văn Duyệt
thì Sài Gòn cũng có và Gia Định cũng có.
Hội đồng đặt, đổi tên đườngTP.HCM làmviệc trên nguyên tắc mong
muốn TP.HCM có hệ thống tên đường thống nhất, không nên trùng
nhau. Thứ đến, làm sao việc đặt tên đường không gây nhầm lẫn cho
người dân dưới góc nhìn lịch sử. Ví dụ, có những nhân vật lịch sử có tên
húy, biệt hiệu… như Quang Trung - Nguyễn Huệ, Đinh Bộ Lĩnh - Đinh
Tiên Hoàng… Hiện nay chúng ta đang có tất cả tên đường này, vậy
làm sao việc đặt tên đường tránh nhầm lẫn nhân vật Quang Trung và
Nguyễn Huệ là hai người khác nhau.
Và đặc biệt, với việc sai tên như Trương Quốc Dung, Kha Vạn Cân….
thì phải sửa cho chính xác thành Trương Quốc Dụng, Kha Vạng Cân…
Đó là những cố gắng làm sao để đúng lại tên của nhân vật lịch sử, cái
gì sai thì nên đổi.
PGS-TS
PHAN XUÂN BIÊN
,
Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử
Việt Nam, Ủy viên Hội đồng đặt, đổi tên đường TP.HCM
Chú ý đặc trưng phương ngữ miền Nam
Ngoài việc tôn trọng tính chính xác của tên nhân
vật, sự kiện lịch sự thì cũng cầnquan tâmđúngmức
đến yếu tố đặc trưng văn hóa vùng miền trong
phát âm chữ Hán.
Trường hợp có cần thay đổi hay không cách đọc
theo lệ kỵ húy của triều Nguyễn là một ví dụ. Việc
điều chỉnh tên đường đọc theo lệ kỵ húy của nhà
Nguyễn là không cần thiết vì không sai nghĩa gốc
của từ, cách đọc đó là đặc trưng văn hóa của vùng đất Sài Gòn - Gia
Định nói riêng và Nambộ nói chung, vốn là vùng đất gắn liền với công
lao triều Nguyễn. Nên các từ: Phúc - Phước, Cảnh - Kiểng, Tông - Tôn,
Thì - Thời, Nhậm - Nhiệm, Vũ - Võ, Châu - Chu, Chính - Chánh… trong
các tên như Hà Tông Quyền (hiện là Hà Tôn Quyền), Lê Thánh Tông (Lê
Thánh Tôn), Ngô Thì Nhậm (Ngô Thời Nhiệm), Tông Đản (Tôn Đản)…
GS-TS
VÕVĂN SEN
, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử TP.HCM
QUỲNHTRANG
N
gày 22-9, Sở VH-TTTP.HCM
có báo cáo gưi đến UBND
TP.HCM về việc 38 tên đường
không chính xác trên địa bàn TP.
Đây là kết quả nghiên cứu của
Đề
án công tác đặt, đổi tên đường, công
trình công cộng tại TP.HCM - Khảo
sát thực trạng và giải pháp đến năm
2020.
Sở VH&TTTP.HCM cũng đã
lấy ý kiến Hội Khoa học lịch sử về
vấn đề này.
Trong đó, báo cáo nêu rõ bốn
nhóm cụ thể không chính xác gồm:
Nhóm thứ nhất (năm đường) là
nhân vật trên bảng tên đường bị
sai so với quyết định của UBND
TP. Nhóm thứ hai (sau đường) là
các nhân vật lịch sử do quyết định
của UBND TP đặt sai họ tên. Nhóm
thứ ba (tam đường) là các nhân vật
lịch sử được đặt tên không chính
xác. Trong ba nhóm này tổng cộng
có 19 tên đường không chính xác,
vi vây Sở VH&TT kiến nghị điều
chỉnh tên đường cho chính xác theo
tên nhân vật lịch sử.
Còn lại 18 tên đường thuộc nhóm
thứ tư sai do các nhân vật lịch sử được
gọi theo phương ngữ và lệ kỵ húy, sở
đề xuất TP giữ nguyên 17 tên đường
hiện hữu để tránh xáo trộn, gây ảnh
hưởng đến người dân. Riêng một
con đường mang tên Trương Đình
Hợi được đề nghị thay thế bằng tên
khác vì trong lịch sử không có nhân
vật mang tên này và ở quận 8 đã có
đường Trương Đình Hội.
Pháp Luật TP.HCM
đã có trao đổi
với nhà nghiên cứu Nguyễn Đình
Tư, người từng có nhiều công trình
nghiên cứu về lịch sử địa danh, địa
chí Sài Gòn - TP.HCM.
Nhiều tên trùng ở các
quận, huyện từ lâu đời
.
Phóng viên
:
Thưa ông, là một
trong những nhà nghiên cứu độc
lập từng có mặt trong Hội đồng
đặt, đổi tên đường TP.HCM những
năm đầu tiên (1996-2005), ông có
thể phác thảo tiến trình đặt lại tên
đường của TP.HCM?
+ Nhà nghiên
cứu
NguyễnĐình
Tư:
Sau 30-4-
1975, TP.HCM
được kết hợp từ
ba đơn vị hành
chính lớn riêng
biệt có từ thời Pháp và Việt Nam
Cộng hòa là TP Sài Gòn, TP Chợ
Lớn và tỉnh Gia Định. Trên địa
bàn mỗi đơn vị hành chính này từ
trước đã tồn tại những đường phố
do chính quyền địa phương đó tự
chọn. Thời Pháp, hầu hết đường
phố mang tên người Pháp, địa danh
Pháp. Đến năm 1955, chính quyền
Việt Nam Cộng hòa có chủ trương
đổi tất cả tên đường tiếng Pháp sang
tên Việt Nam. Các tên đường tỉnh
Gia Định đổi do đại biểu Chính phủ
Nam Việt đổi theo đề nghị của tỉnh
trưởng sở tại. Các tên đường tại
Chợ Lớn và Sài Gòn gọi chung là
Đô thành Sài Gòn thì do đô trưởng
Sài Gòn đổi. Chính vì thế có việc
trùng tên đường. Sau 30-4-1975,
thẩm quyền đặt tên đường chưa
được chính quyền TP quy định cụ
thể nên các quận tự đặt theo nhu
cầu quản lý hành chính, từ đó tiếp
tục trùng tên đường giữa các quận.
. Vậy việc đặt sai tên diễn ra nhiều
nhất vào giai đoạn nào, thưa ông?
+ Việc đặt tên đường ghi tên nhân
vật lịch sử chưa đúng thì trước hay
TP.HCM: Cần sửa lai
tên đương đặt sai
tên nhân vât lịch sử
38 nhân vật lịch sử bị đặt sai tên trên hệ thống tên đường tại
TP.HCM. Nhiều nhà sử học, chuyên gia lên tiếng đê nghi
điều chỉnh lại ít nhất 19 tên đường cho đúng.
sau năm 1975 đều có những tên
sai với lịch sử. Ví dụ như Lương
Nhữ Học, Nguyễn Duy Dương,
Nguyễn Văn Tráng, Trương Quốc
Dung… là sai từ đợt đặt tên đường
vào năm 1955.
Những tên đường được đặt mới sau
năm 1975 cũng nhiều tên sai và có
những tên tôi không biết đúng hay
sai bởi tên tuổi họ thiếu vắng trong
sử sách, tra cứu không có.
Trả đúng tên nhưng lưu ý
thủ tục hành chính thuận
tiện cho dân
. Những đề xuất đặt, đổi tên đường
đã có bao giờ được thực hiện rốt ráo
chưa, thưa ông?
+ Sau năm 1975, hàng trăm con
đường ở Sài Gòn toàn tên các vị
mới. Dân chúng không biết vì đó là
những vị hoạt động bí mật ở chiến
khu, vì viết tên nôm na lại không
có tài liệu giải thích thành tích nên
dân chúng hoang mang. Khi đổi
tên đường mới cũng không ghi chú
bảng tên đường cũ cho người dân
quen thuộc, vì thế anh em chạy xích
lô, xe ôm một thời gian khó hoạt
động vì không tìm ra địa chỉ. Mấy
ai biết Đoàn Văn Bơ, Huỳnh Văn
Bánh là ai… Tôi thấy cần có một
quyển sách để giải thích nghiên
cứu nên tôi dành 10 năm đi từng
con đường, đạp xe trên TP để ra
quyển sách
Đường phố nội thành
TP.HCM
(1993).
Sau khi sách xuất bản, SởVH&TT
mời tôi vào Hội đồng đặt đổi tên
đường TP từ năm 1996. Sau đó,
hội đồng đã nghiên cứu đặt được
những con đường mang tên lịch
sử: Hoàng Sa, Trường Sa, Nguyễn
Hữu Cảnh…Khi đó các con đường
này vẫn chưa làm xong, chúng tôi
đặt để có tên trước và đường tiếp
tục làm.
. Dưới góc nhìn của ông, việc trả
đúng tên nhân vật lịch sử quan trọng
như thế nào?
+ Từ khi còn trong hội đồng lẫn
khi không còn là thành viên, tôi
vẫn yêu cầu, mong muốn sửa cho
chính xác tên các nhân vật. Bởi sai
tên thì nhân vật đó thành ra không
có thực, không có các ông Trương
Quốc Dung, Nguyễn Văn Tráng,
Hoàng Đức Tương… mà phải là
Trương Quốc Dụng, Phạm Văn
Tráng, Hoàng Đức Lương… Việc
đặt, đổi tên đường sau khi trình
qua các bên thì phải được HĐND
thông qua. Hồi đó chúng tôi đã đề
xuất nhưng có lẽ HĐND nhiều bề
bộn nên khi thảo luận đặt tên đường
thì cuối phiên họp, thời gian không
còn đủ nên đành để lại.
Tuy nhiên, việc thay đổi khó
nhất cho người dân. Quan trọng
chính quyền phải thấy đây là việc
của chính quyền, khi đề nghị đổi
thì nên có thủ tục giúp dân chúng.
Thời gian đầu có thể vẫn giữ địa
chỉ cũ của người dân, chỉ cần quận
cung cấp giấy xác nhận đó là tên
đường đúng, những cơ quan hành
chính khác không thắc mắc, làm khó
người dân thì dần dần việc thay đổi
cho đúng sẽ làm được tốt.
. Xin cám ơn ông.•
Các tên đường được đề xuất đổi tên vì đang sai. Các đường sẽ được đổi thành: TrươngQuốc Dụng, PhạmVăn Tráng,
Kha Vạng Cân. Ảnh: QUỲNHTRANG
Riêng con đường mang
tên Trương Đình Hợi
được đề nghị thay thế
bằng tên khác vì trong
lịch sử không có nhân vật
mang tên này và ở quận
8 đã có đường Trương
Đình Hội.
