6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứNăm12-11-2020
tư pháp Việt Nam chuyên nghiệp,
công bằng, nghiêm minh, liêm
chính, phụng sự Tổ quốc, phục
vụ nhân dân. Hoạt động tư pháp
phải có trọng trách bảo vệ công
lý, bảo vệ quyền con người,
quyền công dân, bảo vệ chế độ
xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích
của Nhà nước, quyền và lợi ích
hợp pháp, chính đáng của tổ
chức, cá nhân.
Xây dựng và thực hiện chiến
lược cải cách tư pháp giai đoạn
mới theo hướng tiếp tục đổi mới
tổ chức, nâng cao chất lượng,
hiệu lực, hiệu quả hoạt động và
uy tín của TAND, VKSND, cơ
quan điều tra, cơ quan thi hành
án và các cơ quan, tổ chức khác
tham gia vào quá trình tố tụng tư
pháp; giải quyết kịp thời, đúng
pháp luật các loại tranh chấp,
khiếu kiện theo luật định; phòng
ngừa và đấu tranh có hiệu quả
với hoạt động của tội phạm và
vi phạm pháp luật.
GS Phan Trung Lý, nguyên Chủ
nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc
hội, cho biết ông đặc biệt quan tâm
tới dự thảo báo cáo chính trị. Đây
là văn kiện mà yêu cầu đặt ra là thể
hiện cô đọng, đầy đủ nhất các nội
dung của thể chế, trong đó có một
mục riêng về xây dựng nhà nước
pháp quyền.
Tuy nhiên, theo ông Lý, dự
thảo chưa đi sâu giải quyết các
vấn đề của nhà nước pháp quyền
đặt trong yêu cầu giai đoạn mới,
trong đó có thực hiện nguyên tắc
phân công, phối hợp, kiểm soát
quyền lực.
Trong mục về nhà nước pháp
quyền thì tư pháp là một phần
riêng, đặt sau các phần về lập
pháp, hành pháp. Về nội dung
này, GS Lý nhận xét: “Tôi thấy
dự t hảo nêu r a yêu cầu cho
nhiệm kỳ tới chưa rõ. Tổng kết
15 năm thực hiện Nghị quyết 49
về chiến lược cải cách tư pháp
thì thấy ta mới làm được một
bước thôi. Vai trò của tòa án
được nâng lên nhưng vẫn chưa
có vị trí xứng đáng.
Nhiều nội dung, nhiệm vụ, yêu
cầu cải cách tư pháp thì có vẻ như
mỗi lần họp ban chỉ đạo thì ta lại
hoãn thực hiện một điểm, một
yêu cầu nào đó. Tới dự thảo văn
kiện thì bóng dáng của tư pháp
rất ít, hầu như nghiêng về phát
triển kinh tế là nhiều”.
Phải thúc đẩy cải cách
tư pháp
PGS Hoàng Thế Liên, nguyên
Thứ trưởng Bộ Tư pháp, cho rằng
phần tư pháp trong dự thảo báo
cáo chính trị chưa sắc nét và thiếu
định hướng về nội dung. Ông đề
nghị qua văn kiện Đại hội XIII,
“Đảng phải bật đèn xanh ở tầm vĩ
mô để các cơ quan làm, nếu không
sẽ rất khó”.
Kết quả lớn nhất đạt được sau
15 năm thực hiện Nghị quyết 49
NGHĨANHÂN- THUNGUYỆT
N
gày 11-11, Bí thư Trung ương
Đảng -Chánh án TAND Tối
cao Nguyễn Hòa Bình chủ
trì hội thảo góp ý dự thảo văn kiện
Đại hội XIII.
Bóng dáng của tư pháp
rất ít
Phần viết riêng về tư pháp trong
dự thảo báo cáo chính trị Đại hội
XIII đang lấy ý kiến có nội dung
khá ngắn gọn.
Cụ thể: Tiếp tục xây dựng nền
Hội thảo góp ý dự thảo văn kiệnĐại hội XIII phần riêng về tư pháp. Ảnh: NN
Góp ý
về tư
pháp trong dự
thảo văn kiện
Đại hội XIII
Nhiều chuyên gia đầu ngành đã có những
ý kiến rất tâmhuyết liên quan đến cải cách
tư pháp, trong đó có vấn đề độc lập xét xử.
theo các đại biểu là sự thay đổi về
nhận thức của cả hệ thống chính
trị về vai trò của tư pháp. Trong
đó, Hiến pháp 2013 khẳng định
tòa án là cơ quan xét xử, thực hiện
quyền tư pháp.
Dù có Nghị quyết 49, có Hiến
pháp 2013 thì vẫn còn nhiều tranh
luận về khái niệm “cơ quan hoạt
động tư pháp”. Để chấm dứt
những thảo luận, theo ông Liên,
Đại hội XIII nên khẳng định tư
pháp là xét xử thì mới xác lập
được trọng tâm của cải cách tư
pháp những năm tiếp theo.
Ông Liên nói: “Đã khẳng định
nhà nước ta là nhà nước pháp
quyền thì không còn cách nào
khác phải bảo đảm độc lập tư
pháp. Nhà nước pháp quyền là
nhà nước được xây dựng và hoạt
động trên cơ sở những nguyên
tắc pháp quyền, mà một trong
số đó là bảo đảm tính độc lập
tư pháp. Tư pháp độc lập với
các nhánh quyền lực khác, độc
lập giữa các cấp xét xử độc lập,
độc lập giữa các thẩm phán với
nhau”.
Nghe các chuyên gia đề cập
tới độc lập tư pháp, Chánh án
Nguyễn Hòa Bình nói: “Tôi nghe
các giáo sư, tiến sĩ phát biểu
rất tâm đắc. Nhưng qua thực tế
ở diễn đàn Quốc hội, tôi nhận
được các câu hỏi chất vấn của
đại biểu Quốc hội tại sao lại xử
thế này, tại sao lại xử thế kia.
Luật thì quy định không được
can thiệp vào quá trình tố tụng
nhưng bao nhiêu năm nay, có
đại biểu đã tuyên ngay trên diễn
đàn Quốc hội rồi…”.
Nguyên Phó Chánh án TAND
Tối cao Đặng Quang Phương cho
rằng dự thảo chưa khẳng định
được quyết tâm tiếp tục thúc đẩy
cải cách tư pháp giai đoạn tới.
Ông đề nghị bổ sung vào dự thảo
cụm từ “kế thừa thành quả của cải
cách tư pháp theo Nghị quyết 49
của Bộ Chính trị”, cùng với đó
là thêm từ khóa cho nguyên tắc
“độc lập xét xử” và khẳng định
một lần nữa thành quả của Hiến
pháp 2013 - “tòa án thực hiện
quyền tư pháp”.•
Cần nhấn mạnh độc lập tư pháp
Khi phát biểu ở MTTQ, tôi đã hỏi có ai hoàn toàn tin
tưởng và chắc chắn tòa án, thẩm phán mang lại công
lý đầy đủ, tối đa cho người dân? Câu trả lời phụ thuộc
vào nhiều thứ nhưng có hai điều liên quan đến thực
tế hoạt động của tòa.
Thứ nhất, quá trình soạn thảo Luật Tổ chức tòa án,
chúng tôi được mời đến và góp ý rất nhiều nhưng hầu
như không được ghi nhận. Cụ thể, chúng tôi kiến nghị
bổ nhiệm suốt đời hoặc bổ nhiệm thời hạn dài hơn
đối với thẩm phán để bảo đảm tính độc lập của thẩm
phán. Chúng tôi thực hiện khảo sát thông qua phỏng
vấn thì hầu như không có vấn đề gì về độc lập tư pháp.
Tuy nhiên, khảo sát định lượng qua phiếu không cần
ghi họ tên thì kết quả cho thấy thẩm phán rất khó độc
lập trong xét xử.
Thứ hai, tôi theo dõi một vụ án, khi xử xong tôi gọi
điện thoại cho thẩm phán là học trò của mình hỏi sao
em lại xử như thế, vì chỉ bảo vệ chính quyền thôi chứ
không có công lý cho người dân. Học trò nói: “Thầy ơi,
thầy dạy em, thầy biết rằng em không dốt như thế. Em
đã mất ngủ hai đêm liền sau khi xử xong…”.
Như vậy có nghĩa là qua 15 nămthực hiệnNghị quyết
49, chúng ta vẫn chưa đạt được độc lập tư pháp hay nói
cách khác là độc lập xét xử và chỉ tuân theo pháp luật.
Muốn thoát khỏi việc đó và Đại hội Đảng lần thứ XIII
này có tạo dấu ấn thì tôi nghĩ các dự thảo và các văn
kiện cần phải nhấn mạnh tới yếu tố “độc lập tư pháp”.
Tòa án là một thiết chế không thể thiếu trong nhà
nước pháp quyền nhưng phải hoàn toàn độc lập chứ
không nên như công cụ của cơ quan hành pháp. Độc
lập trong xét xử và chỉ tuân theo pháp luật phải là điểm
nhấn của cải cách và của báo cáo chính trị này. Đọc câu
dài 105 chữ về vấn đề cải cách tư pháp, tôi không nhìn
ra được ở đâu là định hướng, không thấy đượcmục tiêu
và giải pháp cho tương lai…
Mong muốn của cá nhân tôi là ban soạn thảo tìm
cách thể hiện thế nào để cải cách tư pháp hoặc quyền
tư pháp có trọng tâmduy nhất chỉ tập trung vào tòa án,
tìm mọi cách để làm cho tòa án độc lập. Còn các thiết
chế khác như điều tra, thi hành án, bổ trợ tư pháp…
thuộc bên hành pháp.
GS-TS
LÊ HỒNG HẠNH
, nguyên Viện trưởng
Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp
Tiếp thu nhiều góp ý
Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết
ông được giao trực tiếp chấp bút phần về tư pháp.“Ban
đầu tôi viết hai trang nhưng tới dự thảo cònmột trang,
rồi dần dần cắt gọn.Trước khi phát hành ra công chúng,
tôi thấy cắt nhiều quá…”.
Nay được các chuyên gia đầu ngành tư pháp góp ý
trực tiếp, ông đồng tình với các đề xuất và cho biết sẽ
có văn bản báo cáo với tiểu ban văn kiện để hoàn thiện
dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội XIII. Ông Bình
tóm tắt phần tiếp thu của mình như sau:
“Nguyên tắc đầu tiên là tôn trọng dự thảo đã được
Bộ Chính trị thông qua. Tiếp theo là chính xác một số
thuật ngữ và một số nội dung. Ví dụ: Chỉ nói “tiếp tục
xây dựng nền tư phápViệt Nam”thì cụt, vậy thêmđoạn
“kế thừa và phát huy thành quả cải cách tư pháp, tiếp
tục xây dựng…” thì trọn vẹn hơn.
Bổ sung một số vấn đề rất quan trọng, thống nhất
với hiến pháp và các nghị quyết của Đảng đã ban hành,
là căn cốt của nền tư pháp. Ví dụ: Câu cũ là: “Nâng cao
chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và uy tín của
TAND, VKSND, cơ quan điều tra, cơ quan thi hành án
và các cơ quan tổ chức khác”, thì sửa lại là: “Nâng cao
chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và uy tín của
TAND - cơ quan thực hiện quyền tư pháp và các cơ quan
tham gia hoạt động tư pháp…”.
Một ý nữa các giáo sư gợi ý rất nhiều là “độc lập” thì
có thể kiến nghị thêm một câu: “Thực hiện đầy đủ các
nguyên tắc tưpháp tiếnbộ: Độc lập, tuân theopháp luật,
công khai, minh bạch, tranh tụng, suy đoán vô tội…”.
Theo ông Lý, dự thảo
chưa đi sâu giải quyết
các vấn đề của nhà nước
pháp quyền đặt trong yêu
cầu giai đoạn mới, trong
đó có thực hiện nguyên
tắc phân công, phối hợp,
kiểm soát quyền lực.
