3
Thời sự -
ThứHai 11-1-2021
HOÀNĐỨC
Trong bài phân tích đăng trên chuyên
san
Perspective
của ISEAS - Viện
nghiên cứu Đông NamÁ (ĐNA) của
Singapore, hai chuyên gia nghiên cứu
chính trị và chiến lược MalcolmCook
và Ian Storey cho rằng chương trình
nghị sự về đối ngoại của ông Biden sẽ
bị một số vấn đề lớn ở châu Á chi phối.
Một trong những trọng tâm chính là
sự leo thang cạnh tranh chiến lược với
Trung Quốc (TQ).
Để có thể tấn công toàn diện Bắc
Kinh, chính sách của ông Biden sẽ
có những trụ cột mang tính toàn diện,
không chỉ tập trung vào vấn đề an ninh.
Nhận thức được
“mối đe dọa” từ Trung Quốc
Nhà nghiên cứu địa chiến lược
Brahma Chellaney thuộc Trung tâm
nghiên cứu chính sách New Delhi
(Ấn Độ) cho rằng trong phần lớn sự
nghiệp chính trị đã qua của mình, ông
Biden có quan điểm sai lầm khi đặt
niềm tin vào TQ.
Ông Jake Sullivan, người được
chọn trở thành cố vấn an ninh quốc
gia tiếp theo của Mỹ, đã đề xuất chính
sách “cùng tồn tại trong kiểm soát”,
cho rằng Bắc Kinh vừa là đối tác của
Washington nhưng vừa là đối thủ
cạnh tranh. Định hướng này được cho
là tương đồng với quan điểm của Bắc
Kinh về “sự cạnh tranh mang tính hợp
tác”. Tuy nhiên, khác với thời ông
Obama, sự cạnh tranh và đối đầu sẽ
gia tăng đáng kể khi nhận thức của
ông Biden về “mối đe dọa” từ TQ đã
rõ ràng.
Chuyên gia Chellaney còn lưu ý
rằng ông Biden và đội ngũ cố vấn
Dân chủ hiếm khi sử dụng thuật ngữ
“Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”
như chính quyền ông Trump mà
dùng lại cụm từ “châu Á - Thái Bình
Dương”. TQ ủng hộ thuật ngữ cũ hơn
và truyền thông nước này còn muốn
ông Biden bỏ hẳn khái niệm “Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương”.
Tuy nhiên, hiện nay cái nhìn tiêu
cực và tâm lý chống TQ được cho là
đang gia tăng trên thế giới. Điều này
có thể khiến ông Biden khó thay đổi
mạnh mẽ chính sách của Washington
đối với TQ. So với các đời tổng thống
Dân chủ trước, ông Biden có thể sẽ có
quan điểm cứng rắn hơn với TQ. Dù
ít kinh nghiệm trong quan hệ với TQ,
đội ngũ cố vấn chính sách đối ngoại
và quốc phòng của chính quyền mới,
bao gồm ông Sullivan, được cho là
sẽ ủng hộ mạnh mẽ liên minh do Mỹ
dẫn đầu nhằm kiềm chế Bắc Kinh.
Trong quan hệ thương mại với TQ,
ông Biden rất có thể sẽ duy trì áp lực
hiện có, theo
The Economist
. Căng
tập hợp chuyên môn giữa các quốc gia đối tác về công nghệ
trong các lĩnh vực then chốt để phát triển độc lập với TQ.
Chính cách tiếp cận đa phương cứng rắn này sẽ làm yên lòng
các đối tác của Mỹ trong khu vực.
Ngoài ra, ông Biden cũng được dự đoán sẽ không chỉ tập
trung vào các biện pháp trừng phạt chống lại TQ mà có thể tạo
ra không gian hợp tác song phương có chọn lọc với nước này
về các vấn đề như khí hậu hoặc sức khỏe.
KHÁNH NHƯ
Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương
tiếp tục là trọng tâm
ChuyêngiaWalter Ladwig viết trên trangRUSI (một tổ chức
nghiên cứu an ninh quốc tế có trụ sở tại Anh) rằng: Hoàn toàn
có lý do để tin rằng chính quyền ông Biden sẽ tiếp tục xem
Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là một ưu tiên hàng đầu.
Lúc còn là phó tổng thống, ông Biden từng đóng vai trò
chủ chốt trong việc triển khai chiến lược“Xoay trục sang châu
Á” của Tổng thống Barack Obama. Hơn nữa, kể từ thời Tổng
thống GeorgeW. Bush đến nay, Mỹ đã cho thấy nước này có
sự tập trung liên tục vào Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Bên cạnh khắc phục thiệt hại mà chính quyền ông Trump
được cho là đã gây ra do làm mất lòng các đồng minh chủ
chốt trong khu vực, ông Biden được dự đoán sẽ không thay
đổi quá nhiều trong cách tiếp cận khu vực Ấn Độ Dương -
Thái Bình Dương. Dưới thời ông Biden, chính sách Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương của Mỹ được kỳ vọng sẽ vượt ra
ngoài những lo ngại về quốc phòng và an ninh - vốn là trọng
tâm hàng đầu của chính quyền ông Trump.
Ông Biden sẽ nhìn ra được những rào cản của việc Mỹ
không thamgia cả hai hiệp định thươngmại tự domới ra đời
của khu vực: RCEP và CPTPP. Việc đứng ngoài hai hiệp định
quan trọng này sẽ cản trở Mỹ trong việc thúc đẩy một cấu
trúc kinh tế khu vực, giúp các nước củng cố chuỗi cung ứng
và giảm sự phụ thuộc kinh tế vào TQ. Ông Ladwig dự đoán
nhiều khả năng ông Biden sẽ quay lại với CPTPP - một thỏa
thuậndo chínhônggópphần khởi xướng từ thời ôngObama.
Dù vậy, tạp chí
The Economist
lại không cho rằngôngBiden
sẽ trở thành một người ủng hộ tự do thương mại. Việc ông
Trump rút khỏi quá trình đàm phán CPTPP, cũng như đứng
ngoài RCEP, có thể ảnh hưởng xấu tới nền kinh tế Mỹ. Tuy
nhiên, vì quan điểm tự do thương mại đang mất dần vị thế
trong chính trường Mỹ, ông Biden sẽ khó đưa ra lựa chọn tái
đàm phán gia nhập CPTPP.
K.NHƯ
Tăng cường hợp tác kinh tế
Trong bốn nămdưới thời Tổng thốngTrump, chính quyền
Washington đã theo đuổi chính sách “Nước Mỹ trước tiên”,
áp thuế cao lên hàng hóa của đối thủ cạnh tranh là TQ lẫn
của đồng minh như Nhật.
Các chuyên gia của tạp chí
The Economist
cho rằng công
cụ thuế quan vẫn sẽ được ông Biden tận dụng lại nhưng ở
phạm vi hẹp hơn. Ông Biden được dự báo sẽ giảm bớt thuế
quan đối với hàng hóa nhập vào Mỹ, giúp xây dựng quan hệ
ít đối kháng hơn với các đối tác.
Trongbài phân tíchđăng trên tạpchí
Forbes
, cựu thứ trưởng
Ngoại thương Mỹ Frank Lavin lạc quan rằng ông Biden sẽ
quản lý tốt hơn chính sách thương mại đối với châu Á, nâng
cấp đáng kể các cam kết đa phương với Hiệp hội Các quốc
gia Đông NamÁ (ASEAN) và các đối tác thuộc Diễn đàn Hợp
tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC).
VĂN KIẾM
ở châuÁ
hiện nay sau tất cả những
gì trông thấy và nhận thức
được, chính ông Biden đã
nhận thấy TQ lạm dụng và
bóc lột kinh tế toàn cầu.
Ông Biden hiểu TQ hơn bất
kỳ chính trị gia nào ở Quốc
hội Mỹ, chắc chắn ông sẽ có
những chính sách rất mạnh
mẽ với TQ trong nhiệm kỳ
tổng thống lần này.
. Xin cám ơn ông.•
3 trụ cột củaôngBiden trước
TrungQuốc
Những căng thẳng giữaMỹ - Trung cho thấy đối đầu giữa hai cường quốc sẽ không thể
bị đảo ngược dưới thời Tổng thống Joe Biden.
Ông Tập Cận Bình
(khi còn là phó chủ tịchTQ - trái)
và ông Joe Biden
(khi còn là
phó tổng thốngMỹ - phải)
dự sự kiện ở Phòng Thươngmại Mỹ đầu năm2012.
Ảnh: REUTERS
Chính quyền mới của Mỹ
được cho là sẽ thúc đẩy
hợp tác an ninh, theo đuổi
chủ nghĩa quốc tế và tái
tham gia các diễn đàn cấp
cao ở Đông Nam Á.
Vấn đề Triều Tiên sẽ ra sao?
Ông Biden vẫn gặp thách thức lớn với vấn đề Triều Tiên. Nếu không nhanh
chóng vạch rõ ưu tiên về đối thoại với TriềuTiên, ông Biden có thể tạo cơ hội cho
Bình Nhưỡng có cớ đẩy mạnh chương trình tên lửa gây tranh cãi.
Hướng đi cho chính quyền mới của Mỹ có thể là thúc đẩy đối thoại qua TQ
(đồng minh của Triều Tiên) và Hàn Quốc khi chính quyền Seoul vẫn kỳ vọng cải
thiện quan hệ với Bình Nhưỡng.
thẳng thuế quan Mỹ - Trung có thể
hạ nhiệt, song Washington nhiều khả
năng sẽ gia tăng các biện pháp phi
thuế quan như kiểm soát xuất nhập
khẩu, hạn chế đầu tư hay trừng phạt
tài chính.
Duy trì FONOP, kiên quyết
bác bỏ yêu sách phi pháp
của Trung Quốc
Trong bốn năm qua, Tổng thống
Trump đã tăng tần suất tuần tra tự
do hàng hải (FONOP) ở Biển Đông,
cũng như chính thức bác bỏ yêu
sách vô căn cứ của Bắc Kinh trong
khu vực. Cùng với đó, Mỹ cũng hỗ
trợ Nhật ở biển Hoa Đông, thậm chí
là tuyên bố sẵn sàng điều quân hỗ
trợ Tokyo tại nhóm đảo tranh chấp
Senkaku/Điếu Ngư.
Ở Biển Đông, ông Biden có vẻ bị
đặt vào thế phải tăng hoặc ít nhất là
không giảm tần suất FONOP, theo
hãng tin
Bloomberg
. Ứng viên cố vấn
Nhà Trắng Sullivan cũng định hướng
chính sách theo hướng này. Cuối
tháng 11-2020, ông Sullivan từng nói
rằng Mỹ “nên dành thêm của cải và
nguồn lực” cho việc bảo vệ quyền
tự do hàng hải, cũng như duy trì các
quan hệ đối tác ở Biển Đông.
Ông Biden cũng được cho là sẽ
duy trì trừng phạt các công ty TQ
liên quan tới việc bồi đắp và quân sự
hóa trái phép các đảo nhân tạo ở Biển
Đông, đặc biệt khi đây cũng là các
mắt xích quan trọng trong “Sáng kiến
Vành đai và con đường” mà Bắc Kinh
dùng để gia tăng ảnh hưởng trên toàn
cầu.
Tương tự, ở biển Hoa Đông, ông
Biden gần như chắc chắn không bao
giờ nhượng bộ những yêu sách của
Bắc Kinh đối với nhóm đảo Senkaku/
Điếu Ngư, theo Viện CATO - một
trung tâm nghiên cứu chính sách có
trụ sở ở thủ đô Washington (Mỹ).
Trong cuộc điện đàm với Thủ tướng
Nhật Yoshihide Suga hôm 12-11-
2020, ông Biden đã tái khẳng định
cam kết hỗ trợ Nhật phòng thủ ở
Senkaku/Điếu Ngư, cũng như toàn
tỉnh Okinawa.
Cải thiện quan hệ với ASEAN
và các đồng minh
truyền thống
Theo nhận định của
The Economist
,
ông Biden sẽ không thay đổi đáng kể
chính sách của Washington đối với
ASEAN. Chính quyền mới của Mỹ
được cho là sẽ thúc đẩy hợp tác an
ninh, theo đuổi chủ nghĩa quốc tế và
tái tham gia các diễn đàn cấp cao ở
Đông Nam Á. Định hướng này sẽ tạo
sức ép với Bắc Kinh.
Mỹ cũng có thể khuyến khích các
khoản đầu tư, cứu trợ để giúp các
nước ASEAN khắc phục hậu quả sau
đại dịch. Khác với “ngoại giao khẩu
trang” của TQ với việc hỗ trợ sản
phẩm y tế, Mỹ sẽ tiếp tục giúp đỡ các
nước này nâng cao chuyên môn và cải
thiện hệ thống y tế trong khu vực.
Chính quyền ông Biden được dự
đoán sẽ đẩy mạnh hợp tác với các
quốc gia ASEAN để đứng cùng các
bên có tranh chấp ở Biển Đông.
Trong khi đó, Philippines sẽ trở
thành trọng tâm trong chiến lược “đa
phương hóa mới” của ông Biden ở
châu Á, theo nhà nghiên cứu Richard
Javad Heydarian thuộc ĐH Chính trị
Đài Loan. Người dân Philippines có
thể hy vọng vào một chính sách vẫn
đủ cứng rắn nhưng “tinh tế và khác
biệt hơn” so với chính sách chống TQ
của ông Trump.
Còn ở Đông Bắc Á, chính quyền
mới ở Nhà Trắng ít có khả năng sẽ
duy trì những áp lực lên hai đồng
minh là Nhật và Hàn Quốc, theo
Viện CATO. Trong vấn đề này, từ
bỏ chính sách của ông Trump không
chỉ giúp dỡ bỏ áp lực đối với Tokyo
và Seoul, mà còn giảm phí tổn tiềm
tàng cho các hoạt động của Mỹ trong
khu vực.•
