16
HÒAĐẶNG
S
áng kiếnVành đai vàCon
đường (BRI), được Chủ
tịch Trung Quốc (TQ)
Tập Cận Bình công bố vào
năm 2013, là cơ sở hạ tầng
thương mại khổng lồ nhằm
liên kết TQ với châu Âu,
châu Phi và châu Á thông
qua một loạt cảng, đường
sắt, đường bộ. TQ muốn liên
kết các nền kinh tế bằng một
mạng lưới thương mại toàn
cầu, trong đó nước này đóng
vai trò trung tâm.
Theo Diễn đàn học thuật
quốc tế Đông Á (EAF), BRI
không chỉ giúp xây dựng
thương hiệu cho TQ và giới
lãnh đạo nước nàymà còn tạo
công ăn việc làm cho nhiều
doanh nghiệp nhà nước.
Trung Quốc học hỏi
chiến lược của Mỹ?
Đáng chú ý, đây được cho
là chiến lược an ninh quốc gia
vận dụng các chính sách của
Mỹ từ thời Chiến tranh lạnh
nhưng phù hợp với tình hình
hiện tại của TQ.
Trong thời Chiến tranh
lạnh, Mỹ thiết lập một mạng
lưới thúc đẩy quan hệ với các
đồng minh, trong đó mình
đóng vai trò là trung tâm và
lấy hệ thống tiền tệ Bretton
Woods (kéo dài từ năm 1944
đến 1971) làm cốt lõi. Hệ
thống tiền tệ Bretton Woods
được lập năm 1944 tại hội
nghị quốc tế gồm 44 nước
tham gia tại Bretton Woods,
bang New Hampshire (Mỹ),
đã vận hành với hai thể chế
toàn cầu vẫn đang đóng vai
trò quan trọng cho đến ngày
nay: Quỹ Tiền tệ Quốc tế
(IMF) và Ngân hàng Thế giới
(WB). Hệ thống này cũng
đã gắn tất cả đồng tiền trên
thế giới với đồng USD với
tính thanh khoản toàn cầu
là một cuộc chơi, trong đó
Mỹ cần tìm kiếm sự tham
gia của các quốc gia như
Nhật nếu muốn giành phần
thắng. Ví dụ, TQ gần đây
đàm phán với Indonesia về
một thỏa thuận xây dựng nhà
máy điện với công nghệ có
chất lượng hạng hai, chi phí
cao và đòi hỏi sự đảm bảo
của chính phủ. Tuy nhiên,
Nhật sau đó đã giành được
gói thầu với công nghệ hạng
nhất, giá cả hợp lý, thể hiện
độ tin cậy và tính khả thi.
Hai, Mỹ có thể vừa cạnh
tranh vừa hợp tác như cách
nước này từng thực hiện khi
đối mặt tình trạng cạnh tranh
kinh tế với Nhật vào những
năm1980. Thời điểmđó, Nhật
đã cạnh tranh không công
bằng theo đúng những cách
mà TQ hiện nay đang thực
hiện: viện trợ có ràng buộc,
trợ cấp và lãi suất thấp. Tuy
nhiên, thông qua đàm phán
về các tiêu chuẩn chung, kết
quả là Mỹ và Nhật đều tìm
được tiếng nói chung. Mỹ
vẫn có thể áp dụng cách tiếp
cận này với TQ, vì Bắc Kinh
hiện đang đối mặt những vấn
đề tương tự với Nhật về khả
năng cạnh tranh, tính bền
vững và uy tín.
Ba, Mỹ có thể đứng ngoài
cuộc chơi BRI và chỉ trích
sáng kiến này. Cho đến nay,
đây vẫn là cách đối phó chính
của Washington.
BRI chủ yếu mang lại lợi
ích cho những quốc gia mà
thành công của các thể chế
trong hệ thống BrettonWoods
ít chạm tới, như tại khu vực
TrungÁ, TrungĐông và châu
Phi. Chiến lược kết nối mạng
lưới cơ sở hạ tầng trên phạm
vi toàn cầu này phức tạp hơn
so với hệ thốngBrettonWoods
củaMỹ vốn dựa trên tầmnhìn
mang tính song phương.
Tuy nhiên, EAF cũng cảnh
báo rằng tuy BRI còn tồn tại
nhiều thiếu sót và mâu thuẫn,
song nếu TQ là quốc gia duy
nhất đưa ra một chiến lược
hiện đại và đáp ứng nhu cầu
của các nước, họ sẽ tiếp tục
lấp đầy những khoảng trống
mà nước Mỹ để lại.•
• Biển Đông:
Ngày 17-2, tàu khu
trục USS Russell
(ảnh)
của hải quân
Mỹ đã có hoạt động tuần tra tự do
hàng hải gần các đảo nhân tạo mà
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền
phi pháp gần quần đảo Trường Sa
(thuộc chủ quyền Việt Nam), theo
hãng tin
Reuters
. Hạm đội 7 của
hải quân Mỹ cho biết việc này “đã
khẳng định các quyền và tự do hàng
hải ở quần đảo Trường Sa, phù hợp
với luật pháp quốc tế”. Đây là động
thái mới nhất của Washington nhằm
thách thức yêu sách lãnh thổ của
Bắc Kinh ở khu vực.
• Đài Loan:
Người đứng đầu cơ
quan y tế Đài Loan Chen Shih-
chung cho biết thỏa thuận cho phép
hòn đảo mua 5 triệu liều vaccine
COVID-19 do Công ty công nghệ
sinh học BioNTech SE của Đức
phát triển bị hoãn lại, theo hãng tin
Reuters
. Mặc dù không trực tiếp nói
rằng ai đứng sau sự việc, ông Chen
ngụ ý rằng yếu tố chính trị và sự
can thiệp của các thế lực bên ngoài
đã ảnh hưởng đến việc phân phối
vaccine cho người dân Đài Loan.
• Mỹ:
Theo hãng tin
Al Jazeera
,
chính quyền Tổng thống Joe Biden
sẽ bắt đầu “làm mới lại” quan hệ
giữa Mỹ với các đồng minh châu
Âu thông qua cuộc họp giữa tân
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd
Austin và những người đồng cấp
từ Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây
Dương (NATO). Dự kiến cuộc họp
trực tuyến sẽ diễn ra trong hai ngày
17 và 18-2. Thông qua cuộc họp,
Mỹ bày tỏ mong muốn sẽ thiết lập
lại mối quan hệ xuyên Đại Tây
Dương, vốn đã trở nên xấu đi dưới
thời Tổng thống Donald Trump.
KHÁNH NHƯ
Thế giới 24 giờ
Quốc tế -
ThứNăm18-2-2021
và khả năng thiết lập các giá
trị chung.
Tuy nhiên, Mỹ đã ngủ quên
trên chiến thắng này. Quốc
hội Mỹ liên tiếp trì hoãn
việc tăng vốn cho các thể
chế thuộc hệ thống Bretton
Woods. Với quan điểm thiếu
thiện cảm với TQ và các
cường quốc mới nổi khác,
Quốc hội Mỹ đã không thay
đổi phương thức quản trị để
tương thích với xu thế phát
triển kinh tế toàn cầu hiện
đại. Các nghị sĩ đảng Dân
chủ và đảng Cộng hòa đều
cho rằng sự suy giảm công
ăn việc làm trong lĩnh vực
sản xuất là do quá trình toàn
cầu hóa và do TQ.
Điều này dẫn đến một cuộc
khủng hoảng xã hội tại Mỹ,
khiến sự ủng hộ của người dân
đối với chiến lược vốn từng
đem lại thành công cho nước
Mỹ dần suy giảm, đồng thời
khiến căng thẳng Mỹ - Trung
trở nên trầm trọng hơn. Vai
trò của các thể chế trong hệ
thống BrettonWoods dần suy
yếu, tạo ra không ít lỗ hổng.
TQ đã chớp thời cơ và lấp
đầy khoảng trống của Mỹ
bằng cách thành lập một thể
chế tài chính là Ngân hàng
Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu
Á (AIIB). Sáng kiến này của
Bắc Kinh được xây dựng
để tương thích với hệ thống
Bretton Woods.
BRI được cho là khá tương
đồng với hệ thống Bretton
Woods, bao gồm các ngân
hàng phát triển cung cấp
nguồn vốn cho các dự án
xây dựng cơ sở hạ tầng và
nỗ lực tạo ra các tiêu chuẩn
chung trong hệ thống đường
sắt, thủ tục hải quan, công
nghệ thông tin và nhiều vấn
đề khác. BRI cũng nhắm đến
việc thúc đẩy toàn cầu hóa
đồng nhân dân tệ, xây dựng
một hệ thống hoán đổi tiền tệ
để bổ sung hoặc thay thế các
khoản vay khẩn cấp của IMF,
cũng như thành lập các thể
chế tự do hóa thương mại và
đầu tư. Theo EAF, Chủ tịch
AIIB Kim Lập Quần quyết
tâm tạo ra một thể chế chất
lượng cao nhưng không lặp
lại những chính sách cứng
nhắc của WB.
Mỹ sẽ đối phó BRI
ra sao?
Theo EAF, Mỹ có ba cách
tiếp cận khả thi để đối phó
BRI. Một, Mỹ có thể cạnh
tranh với sáng kiến này. Đây
Quốc kỳ TrungQuốc tại một công trình đường sắt ở thị trấn biên giới Khorgos của Kazakhstan.
Ảnh: REUTERS
Tham vọng BRI của Trung Quốc
đang lung lay?
Theo tạp chí
The National Interest
, hiện có các dấu hiệu
cho thấyTQđang rút lại các khoản hỗ trợ vay vốn cho nhiều
dự án lớn của BRI, một bước lùi trong tham vọng mở rộng
ảnh hưởng của nước này.
“Dự án thế kỷ của TQ có thể không kéo dài thêm một
thập niên nữa” - nhà bình luận Gordon G. Chang trao đổi
với
The National Interest
.
Tờ
FinancialTimes
dẫnsốliệutừĐHBoston(Mỹ)chobiếthoạt
động cho vay của hai trong sốnhững“ngânhàng chính sách”
của Bắc Kinh là Ngân hàng Phát triển TQ và Ngân hàng Xuất
nhập khẩuTQđã“sụpđổ”, giảmtừ75 tỉ USDnăm2016 xuống
còn 4 tỉ USD vào năm 2019. Hai ngân hàng này chiếm phần
lớn các khoản cho vay phát triển ở nước ngoài của Bắc Kinh.
TQ đang nhận ra rằng nguồn lực tài chính của mình dần
bị thu hẹp. Các ngân hàng TQ phải đối mặt vấn đề nợ xấu
vì quá lỏng lẻo trong các quy định về tín dụng. Hầu hết các
khoản cho vay đều không đáp ứng chặt chẽ các tiêu chuẩn
của AIIB. Trong khi đó, chủ nghĩa bảo hộ và các chính sách
công nghệ thiếu minh bạch của TQ ngày càng khiến các
quốc gia có cái nhìn tiêu cực với BRI.
138
làsốquốcgiathamgiavàosáng
kiến “Vành đai và Con đường”
củaTQ tính đến thời điểmnày.
Tiêu điểm
Sáng kiến Vành đai
và Con đường là
chiến lược an ninh
quốc gia vận dụng
các chính sách từ
thời Chiến tranh
lạnh của Mỹ.
23
người chết ở miền Nam
và Trung Mỹ trong tuần
rồi vì bão tuyết kéo qua
trong bối cảnh hệ thống
cung cấp điện từ bang
Texas-bangcungcấpđiện
lớn nhất nướcMỹ - bị trục
trặc, khiến nhiệt độ nhiều
nơi xuống thấp nhất cả
một thế kỷ, báo
New York
Times
đưatin.
KHÁNHNHƯ
Mỹ đối phó sao với chiến lược
“Vành đai và Con đường”?
Mỹ có ba cách tiếp cận khả thi để đối phó với “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc -
sáng kiến được cho là vận dụng chính sách củaMỹ từ thời Chiến tranh lạnh.
