16
Quốc tế -
ThứSáu12-3-2021
Chờ đợi gì ở thượng đỉnh
“bộ tứ kim cương” đầu tiên?
Lãnh đạo nhóm “bộ tứ kim cương” (gồmÚc, Mỹ, Nhật, ẤnĐộ) chuẩn bị thảo luận về một loạt vấn đề
bên cạnh an ninh ẤnĐộ Dương -Thái BìnhDương thời kỳmới.
VĨ CƯỜNG
N
gày 12-3, dự kiến Tổng
thống Mỹ Joe Biden,
Thủ tướng Nhật Suga
Yoshihide, Thủ tướng Ấn
Độ Narendra Modi và Thủ
tướng Úc Scott Morrison sẽ
có phiên họp thượng đỉnh bốn
bên đầu tiên trong khuôn khổ
các nước thành viên thuộc
nhóm “bộ tứ kim cương”
(nhóm QUAD). Hội nghị
sẽ được tổ chức trực tuyến.
Trong bối cảnh Trung Quốc
(TQ) thời gian gần đây tăng
cường các động thái gây bất
ổn ở khu vực Ấn Độ Dương -
Thái BìnhDương, giới chuyên
gia kỳ vọng cuộc họp sẽ là
viên gạch lót đường cho bước
chuyển mình để QUAD trở
thành một liên minh đa quốc
gia hoàn chỉnh.
Cần tập trung vào
vấn đề trọng tâm
Nhà Trắng cho biết các
lãnh đạo QUAD sẽ thảo
luận một loạt vấn đề, từ đảm
bảo an ninh khu vực Ấn Độ
Dương -Thái BìnhDương đến
phối hợp phân phát vaccine
COVID-19, tăng cường hợp
tác kinh tế và giải quyết tình
trạng biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, PGS Salvatore
Babones thuộc ĐH Sydney
(Úc) trong bài viết mới đây
cho tạp chí
Foreign Policy
thì cho rằng nhómQUAD chỉ
nên giới hạn trong vấn đề an
ninh vốn mang tính cấp bách
và liên quan mật thiết tới hòa
bình, ổn định khu vực. Bắc
Kinh hồi tháng 2 ban hành
luật hải cảnh cho phép lực
lượng hải cảnh TQ sử dụng
vũ lực trong cái gọi là vùng
biển thuộc quyền tài phán
của nước này. Nhật và TQ
tháng qua mâu thuẫn trong
vấn đề tranh chấp quần đảo
Senkaku/Điếu Ngư trên biển
Hoa Đông. Úc và TQ liên
tiếp đối đầu trong một loạt
tranh chấp thương mại cũng
như việc điều tra nguồn gốc
COVID-19.Đến
ngày 8-3, Bộ
trưởng Ngoại
giaoTQVương
Nghị ngang
nhiên lên tiếng
chỉ trích Mỹ
và các nước phương Tây cố
tình “phá vỡ sự ổn định khu
vực” ở Biển Đông và chia
rẽ “quan hệ giữa TQ và các
nước xung quanh khác”, theo
tờ
The Straits Times
.
Theo chuyên gia này, từ
các hành động của TQ có
thể thấy để đảm bảo tầm nhìn
Ấn Độ Dương - Thái Bình
Dương tự do, rộng mở hiện
nay không đơn giản chỉ dựa
vào sức mạnh quân sự đơn
thuần nữa mà cần phải kết
hợp đấu tranh toàn diện, lâu
dài trên cả mặt trận luật pháp,
ngoại giao.
“Khiđặttrướctìnhthếđánglo
ngại như trên thì rõ ràng những
vấn đề kinh tế, COVID-19 hay
môi trường hoàn toàn có thể
gác lại được. Hơn nữa, ngoại
trừ kinh tế thì bản chất hai vấn
đề còn là thách thức toàn cầu
và đã có những liên minh, tổ
chứckhácgiải
quyết. Trong
khi đó, vấn đề
an ninh của
riêng Ấn Độ
Dương - Thái
BìnhDươngthì
đếnnaychưabênnào trongkhu
vực đủ sức đối đầu với TQ, tức
đang cómột khoảng trốngmà
QUAD cần phải nhanh chóng
lấp vào. QUAD ban đầu được
lập ra cũng để giải quyết duy
nhất vấn đề an ninh chứ không
có các cơ chế cần thiết để bàn
sang những chuyện khác” -
chuyên gia Babones nhận xét.
Mặt khác, việc ômđồmquá
nhiều vấn đềmột lúc, theo ông
Babones, sẽ biến QUAD từ
một tập hợp các quốc gia có
tiềm năng tiến lên thành liên
minh chính thức trở thànhmột
diễn đàn đối thoại không có
gì nổi bật, khó tạo được thay
đổi đáng kể. Ngoài ra, theo
ông nếu xét về khả năng kiến
tạo đối thoại thì ASEAN làm
tốt hơn nhiều bởi tổ chức này
tập hợp nhiều nước trong khu
vực hơn.
Ông Biden và di sản
QUAD của ông Trump
Nhìn lại bốn năm nhiệm
kỳ của Tổng thống Donald
Trump, một trong những
thành tựu nổi bật nhất của
nhà lãnh đạo này là nhìn ra
tầm quan trọng của Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương,
Theo tạp chí
The Diplomat
, một số vấn đề khác như
phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên hay khủng hoảng
chính trị Myanmar cũng có thể được đưa vào chương
trình nghị sự của thượng đỉnh QUAD sắp tới.
VềTriềuTiên, quan hệMỹ-Triều từ khi ông Biden nhậm
chức nhìn chung chưa có chuyển biến lớn. Bên cạnh đó,
chính sáchTriềuTiêncủaTổng thống JoeBidencũngchưa
thực sự rõ ràng. Do đó, thượng đỉnh có thể là cơ hội để
ông chia sẻ lập trường và mang tới những thay đổi tích
cực cho khu vực này.
Còn về vấn đề Myanmar, tình trạng bất ổn nước này
đang tác động tiêu cực tới hòa bình, ổn định và thịnh
vượng tại Đông Nam Á nói riêng và Ấn Độ Dương - Thái
Bình Dương nói chung. Vì thế, tìm kiếm giải pháp toàn
diện cho khủng hoảng làmột nhiệmvụmàQUADkhông
thể xem nhẹ. Trong các thành viên QUAD, chỉ có Mỹ và
Úc là công khai chỉ trích chính quyền quân sự. Nhật đến
nay chỉ có một tuyên bố chung về Myanmar với Nhóm
các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7)
hồi tháng 2, còn Ấn Độ chưa đưa ra tuyên bố nào.
Lịch sử loài người đầy rẫy
những liên minh đa quốc gia
chết yểu vì không giữ được
định hướngban đầu. Lãnh đạo
Mỹ, Nhật, Úc và ẤnĐộ đừng để
QUAD phải đi đến kết cục như
vậy, nhất là khi hiện nay QUAD
là hy vọng tốt nhất chomột Ấn
ĐộDương -Thái BìnhDương tự
do, thoát khỏi cái bóng củaTQ.
PGS
SALVATORE BABONES
,
ĐH Sydney (Úc)
Họ đã nói
Nếu ôm đồm bàn
quá nhiều vấn đề
một lúc, QUAD khó
tạo được thay đổi
đáng kể.
300
người biểu tình Myanmar ở TPYangon
đã bị lực lượng an ninh bắt giữ trong
ngày 10-3, theo hãng tin
Reuters
. Liền
sauđó, Hội đồngBảo an LiênHợpQuốc
chính thức ra tuyên bố nhất trí lên án
cuộc chính biến ngày 1-2 và việc chính
quyềnquânsựsửdụngbạolựcvớinhững
người biểu tình ôn hòa. Tuyên bố cũng
kêu gọi trả tự do ngay lập tức cho bà
Aung San Suu Kyi cùng các thành viên
chính quyền dân sự khác.
PHẠM KỲ
đề ra được chiến lược an ninh
cụ thể và không ngại đối đầu
trực diện với TQ ở khu vực
này. NhómQUAD cũng được
chính quyền ông Trump kéo
ra khỏi tình trạng đóng băng
kể từ khi thành lập vào năm
2007 với cuộc tập trận chung
bốn bên ở Ấn Độ Dương vào
tháng 11 nămngoái, đánh dấu
sự trở lại chính thức của “bộ
tứ kim cương”.
Giới chuyên gia thời điểm
đó kỳ vọng ông Trump sẽ
thành công đưa QUAD trở
thành một liên minh quân sự
châu Á giống NATO để đối
trọng với TQ, đồng thời mở
rộng cửa kết nạp thêm các
quốc gia châu Á khác. Bản
thân của ông Trump cũng đã
có kế hoạch như vậy khi theo
nội dung tài liệu về chiến
lược Ấn Độ Dương - Thái
Bình Dương được ông cho
giải mật hồi tháng 1. Mỹ dự
tính sẽ điều chỉnh chiến lược
này cho phù hợp với chiến
lược của các thành viên khác
trong nhóm và nâng cấp vai
trò của QUAD thành trụ cột
quan trọng trong cấu trúc an
ninh ở đây. Việc ông tái tranh
cử thất bại vừa qua đã khiến
những dự định này không thể
thực hiện được.
Vì thế, chuyên gia Babones
cho rằng “có thể thấy mọi
chuyện giờ phụ thuộc vào
các quyết định sắp tới của ông
Biden vào ngày 12-3”. Cũng
theo chuyên gia này, “dựa vào
nhữngphát ngôncủaôngBiden
khi còn tranh cử, có thể ông
vẫn sẽmở rộng hoạt động hợp
tác với các thành viên trong
nhóm”. Tuy nhiên theo ông,
“QUAD sẽ khó trở thành một
liên minh quân sự toàn diện
bởi ông Biden từng tuyên bố
vẫnmuốnhợp tácvớiTQtrong
một số lĩnh vực nhất định”.
Giải thích cho nhận định
này, chuyên gia Babones cho
rằng nếu QUAD hình thành
liên minh quân sự thì đây sẽ
là bước leo thang đáng kể
“và chúng ta không thể biết
được lúc đó TQ sẽ phản ứng
lại như thế nào”.•
Tờ
The Wall Street Journal
ngày 10-3 dẫn phát
biểu của TS Peter Daszak, thành viên phái đoàn
điều tra nguồn gốc đại dịch COVID-19 của Tổ
chức Y tế Thế giới (WHO), cho biết có thể sẽ mất
nhiều năm nữa mới có thể tìm ra nguồn gốc của
dịch bệnh.
“Tôi nghĩ chúng ta sẽ không sớm tìm ra nguồn
gốc của COVID-19. Trong vài năm tới, chúng ta
sẽ có dữ liệu đáng kể về nguồn gốc và cách thức
bùng phát của nó, tương tự các dịch bệnh từng
bùng phát trước kia” - ông Daszak cho hay.
Trong khi đó, TS Marion Koopmans, một thành
viên khác của nhóm điều tra, chia sẻ thêm rằng
hiện có nhiều giả thuyết đang được cân nhắc,
gồm cả khả năng virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm
ở TP Vũ Hán (Trung Quốc) dù điều này rất khó
xảy ra. Các chuyên gia WHO trong chuyến thăm
Trung Quốc vừa rồi cũng đã đến thăm ba phòng
thí nghiệm gần chợ Hoa Nam và xem xét kỹ lưỡng
chương trình thử nghiệm, nghiên cứu tại đây.
Ngày 5-3, có thông tin nhóm điều tra của WHO
muốn hủy báo cáo sơ bộ về chuyến đi Trung Quốc,
thay vào đó sẽ công bố một báo cáo đầy đủ trong
vài tuần tới. Đến nay vẫn chưa rõ tại sao nhóm
muốn hủy báo cáo sơ bộ nhưng theo giới quan sát
rất có thể do bị áp lực từ quan hệ Mỹ - Trung gia
tăng căng thẳng. Chính quyền Bắc Kinh được cho
là đang muốn WHO gửi chuyên gia điều tra tại các
quốc gia khác, bao gồm Mỹ để tìm hiểu liệu virus
SARS-CoV-2 có bắt nguồn từ bên ngoài Trung
Quốc và lây lan tới Vũ Hán hay không.
PHẠM KỲ
TS Peter Daszak, thành viên phái
đoàn điều tra nguồn gốc đại dịch
COVID-19 của Tổ chức Y tế Thế giới
(WHO).
Từ trái qua: Thủ tướngÚc ScottMorrison, Tổng thốngMỹ Joe Biden, Thủ tướngNhật Suga Yoshihide
và Thủ tướngẤnĐộNarendraModi sẽ thamdự thượng đỉnh “bộ tứ kimcương” vào ngày 12-3.
Ảnhminh họa: THENIKKEI
Chuyên gia WHO: Chưa loại khả năng COVID-19 rò rỉ từ phòng lab
