16
Quốc tế -
ThứHai 7-6-2021
Tiêu điểm
Kịch bản xung đột Trung Quốc -
Đài Loan ngày càng hiện rõ
Phe chủ chiến tại Bắc Kinh được cho là ngày càng chiếmưu thế, trong khi ông Tập Cận Bình
đang hạ quyết tâm thu hồi Đài Loan bằngmọi giá.
Tờ
The Nikkei
ngày 5-6 đưa tin bộ trưởng Giáo dục Nhật
vừa ra thông báo yêu cầu các trường đại học có Viện Khổng
Tử Trung Quốc (TQ) phải cung cấp các thông tin về ngân
sách, số lượng sinh viên tham gia và trả lời câu hỏi liệu các
cơ sở trên có can thiệp vào hoạt động nghiên cứu của trường
đại học hay không. Danh sách các câu hỏi chính thức sẽ
được chốt vào cuối năm nay.
Nhật sẽ dựa vào các thông tin để mở cuộc điều tra các cơ
sở do Bắc Kinh cấp ngân sách hoạt động, trong bối cảnh
xuất hiện những lo ngại rằng đây là những cơ sở nhằm tuyên
truyền cho TQ. Ngoài ra, Tokyo cũng lo ngại về việc công
nghệ của nước này có thể bị rò rỉ tới phía TQ thông qua các
trao đổi cá nhân. Trước đó, cả Mỹ và Liên minh châu Âu
(EU) đã đều có động thái nhằm điều chỉnh hoạt động của
Viện Khổng Tử ở các quốc gia này.
Theo
The Nikkei
, TQ bắt đầu mở Viện Khổng Tử trên khắp
thế giới từ năm 2004 trong một nỗ lực được cho là nhằm mở
rộng “sức mạnh mềm” thông qua hoạt động giới thiệu văn
hóa và ngôn ngữ. Tại Nhật, hiện có 14 trường đại học cho
phép Viện Khổng Tử hoạt động trong cơ sở giáo dục của họ.
Vì Viện Khổng Tử không cấp bằng nên tổ chức này không
cần phải đăng ký hoặc xin cấp phép từ chính phủ. Việc mở
một Viện Khổng Tử trong khuôn viên trường cũng đơn giản
như mở một lớp học cho công chúng tại một trường đại học,
khiến chính phủ Nhật khó theo dõi hoạt động của các cơ sở
do chính phủ TQ tài trợ.
PHẠMKỲ
VĨCƯỜNG
N
gày6-6(giờđịaphương),
hãng
Reuters
đưa tin ba
thượng nghị Mỹ là bà
Tammy Duckworth, ông Dan
Sullivan và ông Christopher
Coons đã đến Đài Loan để
thông báo về quyết định của
Nhà Trắng rằng Mỹ sẽ viện
trợ hòn đảo này 750.000 liều
vaccine ngừa COVID-19.
Vài ngày tới, các nghị sĩ Mỹ
sẽ còn hội đàm với nhà lãnh
đạo TháiAnhVăn về quan hệ
Đài - Mỹ, an ninh khu vực và
nhiều vấn đề quan trọng khác
mà hai bên cùng quan tâm.
Chuyến đi nói trên diễn ra
trong bối cảnh căng thẳngĐài
Loan vàTrungQuốc (TQ) tiếp
tục leo thang đáng lo ngại thời
gian gần đây. Hiện Bắc Kinh
chưa đưa ra phản ứng chính
thức về vụ việc nhưng có thể
đoán được là họ sẽ tiếp tục sử
dụng những ngôn từ gay gắt
để cảnh báo Mỹ dừng quan
hệ ngoại giao với Đài Loan
và không can thiệp vào công
việc nội bộ của TQ.
Nguy cơ xung đột Đài
- Trung gia tăng
Theomột thống kê mới đây
củaViệnBrookings (Mỹ), tính
từ đầu năm nay TQ đã điều
ít nhất 25 máy bay quân sự
áp sát không phận Đài Loan,
còn trong năm ngoái là tổng
cộng 380máy bay. Chuyên gia
OrianaSkylarMastrothuộcĐH
Stanford (Mỹ), trong bài viết
cho tạp chí
Foreign Affairs,
nhận định đây là những con số
kỷ lục và thể hiệnmức độ hiện
diện quân sự chưa từng thấy
củaTQở những khu vực xung
quanhĐài Loan.Hơnnữa, việc
tăng cường máy bay như vậy
là dấu hiệu Bắc Kinh dường
như không còn quá lo ngại về
khả năng nổ ra xung đột quân
sự với Đài Loan như trước.
Nhìn lại lịch sử quan hệ hai
bờ eo biển, Bắc Kinh những
năm qua dù đưa ra nhiều phát
biểu cứng rắn đòi thống nhất
Việc tăng cườngmáy
bay làdấuhiệuBắc
Kinhdườngnhư
không cònquá longại
về khảnăngnổ ra
xungđột quân sựvới
Đài Loannhư trước.
Một khảo sát gần đây của tờ
Thời báoHoànCầu
cho thấy tới
70%người lục địamuốn thống
nhất Đài Loan, trong khi 30%
muốndời việc thuhồi Đài Loan
vào 3-5 nămtới để đảmbảo cơ
hội chiến thắng.
Mỹ cần thay đổi cách tiếp cận về vấn đề Đài Loan
Lãnh đạoĐài Loan Thái Anh Văn (giữa) thămcăn cứ quân sự ở TPĐài Namhồi tháng 4-2020. Ảnh: AP
Nhật tăng cườnggiámsát ViệnKhổngTửTrungQuốc
Trong bối cảnh căng thẳng quân sự Đài - Trung gia tăng
hiện nay, Mỹ có thể được xem là“chỗ dựa”vững chắc nhất cho
chính quyền Đài Bắc trong trường hợp nổ ra xung đột quân sự
với Bắc Kinh. Dù không có quan hệ ngoại giao chính thức với
Đài Loan nhưng Mỹ vẫn duy trì quan hệ thương mại, văn hóa
với hòn đảo này theo Đạo luật quan hệ Đài Loan năm 1979.
Theo quy định của đạo luật, Mỹ những năm qua cung cấp vũ
khí để giúp Đài Loan duy trì năng lực phòng vệ. Mặt khác, đạo
luật không đảmbảo Mỹ sẽ can thiệp quân sự nếu TQ tấn công
Đài Loan nhưng cũng không nêu rõ là Washington sẽ không
thực hiện điều đó.
Tuy nhiên, chuyên gia Michael Cole thuộc Viện Chính sách
TQ của ĐH Nottingham (Canada) viết cho tạp chí
The National
Interest
rằng đã đến lúc phải từ bỏ sự mơ hồ nếu muốn tìm
kiếm thêm sự ủng hộ của các nước khác để hỗ trợ Đài Loan
trong cuộc xung đột sắp tới. ViệcMỹ công khai trở thành đồng
minh của TQ cũng sẽ khiến Bắc Kinh phải dè chừng bởi chiến
tranh với Đài Loan cũng đồng nghĩa với việc khai chiến với Mỹ.
Bên cạnh đó, Mỹ cũng cần tập trung cải thiện năng lực tình
báo và giám sát từ xa để phát hiện sớm các động thái chuyển
quân củaTQ và ngăn chặn từ trước bởi nếu đợi tới khi Đài Loan
nổ ra chiến sự thì nước này sẽ bị đặt vào thế bị động, không có
lợi về dài hạn. Trên thực tế, Washington lâu nay cũng đã thực
hiện việc này thông qua việc điều tàu quân sự đi qua eo biển
Đài Loan. Lần gần đây nhất, tàu khu trục USS CurtisWilbur hồi
ngày 18-5 đã đi ngang qua khu vực này để thể hiện cam kết
của Mỹ về một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng
mở, theo thông báo của Hạm đội 7.
Đài Loan bằng vũ lực, nhưng
trên thực tế lại muốn tìm cách
thu phục hòn đảo nàymột cách
hòa bình bởi hai nền kinh tế
Trung - Đài đang liên kết rất
chặt chẽ. Năm 2020 là một
cột mốc kỷ lục đối với trao
đổi thương mại giữa hai bên
khi tổng giá trị xuất khẩu từ
Đài Loan sang đại lục đạt hơn
102 tỉ USD, nhiều hơn con số
91,8 tỉ USD của năm 2019.
70% lượng nhập khẩu của hai
đặc khu TQ là Hong Kong và
Macau cũng đến từ thị trường
Đài Loan, theo tờ
SouthChina
Morning Post
.
Tuy nhiên, sự kiên nhẫn của
BắcKinhngàycàngcạndầnbởi
cách tiếp cận hòa bình như vậy
không đem lại kết quả hai bờ
thống nhất nhưhọmongmuốn
màtráilại,ngườiĐàiLoanngày
càng tạo lập bản sắc riêng một
cách rõ ràng và đòi quyền độc
lập quyết liệt hơn trước. Tình
trạng này dẫn tới việc phe chủ
chiến trong giới lãnh đạo Bắc
Kinh, hầu hết là tướng lĩnh và
cựu tướng lĩnhquânđội, chiếm
ưu thế hơn phe chủ hòa, theo
bà Mastro.
Phe này lý luận rằng sau hơn
20 năm hiện đại hóa thì quân
đội TQ đã có đủ thực lực và
số lượng để tiến hànhmở rộng
lãnh thổ vàmục tiêu đầu tiên bị
nhắm đến chính là Đài Loan.
Quân đội TQ giờ được cho là
đủ khả năng tiến hành chiến
tranh dài hạn và tổ chức đánh
chiếm, chốt giữ các mục tiêu
quân sự trên Đài Loan với tổn
thất ởmứcchấpnhậnđược. Phe
chủ chiến cũng cho rằng càng
đợi lâu thì sẽ càng khó thu hồi
Đài Loanbởi hònđảonày sẽ có
thêm thời gian để chuẩn bị và
kêu gọi sự hỗ trợ từ các nước
phương Tây, đặc biệt là Mỹ.
Bên cạnh đó, thu hồi Đài
Loan sớmthìTQsẽ có thêmlợi
thế trong chiến lược mở rộng
hiện diện quân sự ra khu vực
Thái BìnhDương. Đài Loan là
một trong năm khu vực thuộc
chuỗi đảo thứ nhất Tây Thái
Bình Dương (bên cạnh Nhật,
HànQuốc, Philippines và quần
đảo Sunda lớn). Kiểm soát
chuỗi đảo thứ nhất sẽ giúpTQ
tạo được thế vây quanh Biển
Đông, rộng đường tiến ra toàn
bộTâyThái BìnhDương cũng
như hạn chế được sự hiện diện
quân sự củaMỹ và đồngminh.
Ông Tập sẽ lựa chọn
hòa bình hay
chiến tranh?
Chuyên giaMastro cho biết
đây không chỉ là nhận định
riêng của bà mà một số lượng
không nhỏ học giả TQ cũng
đồng tình với bà về khả năng
nổ ra xung đột Đài - Trung là
rất lớn trong bối cảnh hiện nay.
Một số quan chức Bắc Kinh
giấu tên còn tiết lộ thêm rằng
không những phe chủ chiến
đang gia tăng về số lượng mà
ý kiến của phe này đã đến tay
cấp lãnh đạo cao nhất là Chủ
tịch Tập Cận Bình. Đây thực
sự là một diễn biến hết sức
nguy hiểm bởi ông Tập kể từ
khi nhậmchức đến nay không
hề che giấu tham vọng muốn
thống nhất Đài Loan bằng bất
kỳ giá nào, tiến tới hoàn thành
mục tiêu đưa TQ đến vị trí số
một thế giới. Hồi năm 2017,
Ông Tập từng có phát biểu
tuyên bố: “Thống nhất toàn
diện đại lục vàĐài Loan là yêu
cầu để hiện thực hóa giấc mơ
khôi phục TQ cường thịnh”.
Ba năm sau, đến lượt cấp dưới
của ông làThủ tướng LýKhắc
Cường phát biểu, lần đầu tiên
không sử dụng cụm từ “hòa
bình” khi đề cập việc thu hồi
Đài Loan. “Chúng ta sẽkhuyến
khích người dân Đài Loan
cùng phản đối nỗ lực đòi độc
lập của hòn đảo và thúc đẩy sự
thống nhất TQ. Với những nỗ
lực này, chúng ta chắc chắn sẽ
mang đến tương lai tươi đẹp
cho hòa giải đất nước” - ông
Lý khẳng định.
Trả lời phỏng vấn của hãng
tin
AP
hồi tháng 1 năm nay,
Thứ trưởng Ngoại giao TQ
Lạc NgọcThành tiếp tục nhấn
mạnh ôngTập đã hạ quyết tâm
rằng sẽ nỗ lực thống nhất Đài
Loan và ”kế hoạch này không
loại trừ bất kỳ biện pháp nào
và không thể bị bất kỳ thế lực
nào cản trở”.
Do đó có thể thấy rõ ràng
ôngTập rấtmuốn biến việc thu
hồi Đài Loan, việc chưa có đời
chủ tịchTQ nào làmđược, trở
thành một trong những di sản
đáng kể nhất trong sự nghiệp
chính trị của ông. Việc ngày
càng có nhiều tiếng nói trong
nội bộ Bắc Kinh ủng hộ xung
đột sẽ càng tiếp thêmsứcmạnh
để ông Tập thực hiện tham
vọng của mình và một cuộc
chiến với quy mô như vậy sẽ
là kịch bản không hề mong
muốn đối với người dân của cả
hai bờ eo biển lẫn những nước
khác trong khu vực.•
