16
Quốc tế -
ThứSáu10-9-2021
HOÀNĐỨC
S
ự bất bình đẳng về
nguồn cung vaccine
ngừa COVID-19 giữa
các nước giàu và nước nghèo
đang gây ra tình trạng “người
th a, kẻ thiếu” nghiêm trọng.
Tuy nhiên, do nhiều lý do
về kỹ thuật, hậu cần, thủ
tục…, việc giải quyết lượng
vaccine dư th a trên là một
bài toán khó.
Nước “tiêm liều rưỡi”,
nước đỏ mắt
“tiêm nửa liều”
Tình trạng dư th a vaccine
ở các nước giàu đã xảy ra
trong nhiều tháng qua. Trong
tháng 9, các nước giàu sẽ dư
th a 500 triệu liều vaccine
và đến cuối năm nay, con số
này khả năng sẽ lên tới 1,2 tỉ
liều, theo Công ty phân tích
và khoa học dữ liệuAirfinity
(Anh). Dự báo trên dựa vào
giả định rằng các nước sẽ
tiêm chủng đầy đủ và tiêm
nhắc lại cho toàn bộ dân số
t 12 tuổi trở lên. Có nghĩa
là nếu các nước không triển
khai triệt để việc tiêm mũi
tăng cường, số vaccine dư
th a có thể còn cao hơn.
Trong khi đó, các nước
thu nhập thấp vẫn đối mặt
với tình trạng khan hiếm
vaccine nghiêm trọng. Tỉ lệ
bao phủ vaccine trên toàn
thế giới trung bình hơn 40%
nhưng chỉ khoảng 2% người
dân tại các nước nghèo được
tiếp cận vaccine, theo trang
web
Our World in Data
. Tổ
chứcY tế Thế giới (WHO) và
nhiều diễn đàn quốc tế khác
đã nhiều lần kêu gọi các nước
giàu chia sẻ vaccine cho các
nước nghèo.
Vaccine của Johnson &
Johnson cần được bảo quản
ở nhiệt độ 2-8 độ C - giống
như vaccine củaAstraZeneca.
Nhưng chỉ 28%số cơ sở y tế ở
khu vực châu Phi - Hạ Sahara
đảm bảo nguồn điện và cơ
sở vật chất đạt chuẩn để bảo
quản vaccine của Johnson &
Johnson hoặc AstraZeneca,
theo tờ
The Africa Report
.
Điều kiện bảo quản này đã
là ít khắt khe hơn so với một
số loại vaccine khác như sản
phẩm của Pfizer-BioNTech
hayModerna - những vaccine
cần được giữ đông ở mức
nhiệt có thể xuống tới âm 80
độ C, lạnh hơn mùa đông ở
Nam Cực.
Điều kiện hậu cần không
được đảm bảo, cùng với hạn
sử dụng ngắn của vaccine là
nguyên nhân khiến Malawi
phải đốt bỏ gần 20.000 liều
trong số 102.000 liều được
chuyển tới nước này hôm
26-3, chỉ hơn hai tuần trước
khi vaccine hết hạn. Nhiều
nước khác ở châu Phi cũng
không thể sử dụng hết lượng
vaccine được phân bổ trước
khi chúng quá hạn sử dụng.
Nam Phi hay Nigeria đã
nhượng lại một phần vaccine
cho các nước khác nghèo hơn
khi hạn sử dụng chỉ còn vài
tuần và hầu hết nước nhận
vaccine sau đó không thể
triển khai tiêm hết trong thời
gian ngắn như vậy.
Còn ở Mỹ, thủ tục pháp lý
là rào cản khiến nhiều bang
dư th a vaccine nhưng không
thể chia sẻ cho các nước có
nhu cầu nhưẤn Độ (trong làn
sóng dịch cách đây vài tháng)
hay hai nước láng giềng là
Canada và Mexico. Ngay cả
khi ĐHArizona chủ động đề
xuất dùng phòng khám lưu
động của trường để chuyển
vaccine cho Mexico, việc
đưa vaccine qua biên giới
vẫn là không dễ dàng. Các
bang không có quyền quyết
định về vaccine, do sản phẩm
này được phân phối theo ngân
quỹ liên bang, trong khi đó
giới chức tại Washington đã
đề cập các lý do khó khăn
về “hậu cần và pháp lý” để
t chối các đề xuất viện trợ,
theo trang tin y tế
Stat
.•
Một ví dụ cho thấy sự
mất cân bằng về vaccine là
việc mũi tăng cường (tổng
cộng ba mũi hay “một liều
rưỡi”) dần phổ biến ở nhiều
nước phát triển, trong khi
các nước nghèo hơn phải
xem xét chiến lược “tiêm
nửa liều” (một mũi), theo tờ
Politico
. Phương án “tiêm
nửa liều” đã được áp dụng
trong một số dịch bệnh trước
đây và một số thử nghiệm
cho thấy tín hiệu khả quan,
song chưa có kết luận khoa
học chắc chắn về hiệu quả
của việc giảm liều vaccine.
Sự dư th a cũng đặt ra cho
các nước câu hỏi cần làm gì
trước khi vaccine quá hạn
sử dụng. Mỹ, Israel và một
số nước châu Âu đã phải
tiêu hủy hàng ngàn hoặc
hàng triệu liều vaccine quá
hạn. Điều này là do vaccine
ngừa COVID-19 - vốn được
nghiên cứu gấp rút và được
cấp phép sử dụng khẩn cấp
thường có hạn sử dụng chỉ
sáu tháng, ngắn hơn các
sản phẩm y tế khác, theo
GS Jesse Goodman, thuộc
ĐH Georgetown (Mỹ).
Theo trưởng nhóm khoa
học của Hiệp hội Dược phẩm
Hoàng gia Anh - GS Gino
Martini, các chính phủ và
hãng dược đang thảo luận
để kéo dài hạn sử dụng của
vaccine ngừaCOVID-19. Tuy
nhiên, dù điều này có xảy
ra trong tương lai thì cũng
không giúp ích gì cho các
lô vaccine đã xuất xưởng.
Việc Mỹ chấp nhận kéo dài
hạn sử dụng cho vaccine
của Johnson & Johnson t
ba tháng lên bốn tháng rưỡi
chỉ là trường hợp hiếm hoi
mà nhà sản xuất thuyết phục
thành công giới chức y tế
quốc gia vì thủ tục gia hạn
này rất phức tạp.
Dư cũng không dễ
chia sẻ
Hồi tháng 6, Zimbabwe đã
hoãn nhận lô vaccine ngừa
COVID-19 của hãng Johnson
& Johnson t chương trình
hỗ trợ của Liên đoàn châu
Phi (AU). Một trong những
lý do là nước này không đủ
điều kiện bảo quản vaccine
ở độ lạnh đạt chuẩn, theo tờ
Bloomberg
.
Ghana là nước nhận lô vaccine của AstraZeneca (sản xuất tại ẤnĐộ) đầu tiên được phân phối
theo chương trình COVAX hôm24-2. Ảnh: WHO
Ông Ashraf Ghani, người đã t chức
tổng thống và rời khỏi Afghanistan hôm
15-8 - khi lực lượng Taliban tiến vào thủ
đô Kabul, đã công khai xin lỗi người dân
quốc gia Nam Á này vì sự sụp đổ của
chính phủ, hãng tin
Reuters
cho hay.
Viết trên Twitter hôm 8-9, ông Ghani
th a nhận rằng bản thân “nợ người dân
Afghanistan lời giải thích về việc đột ngột
rời khỏi Kabul hôm 15-8”. Ông Ghani nói
rằng đội ngũ an ninh đã thúc giục ông rời
Afghanistan để tránh tái diễn “những cuộc
chiến kinh hoàng khắp các con phố” như
cảnh tượng Kabul t ng trải qua trong cuộc
nội chiến những năm 1990.
“Rời khỏi Kabul là quyết định khó khăn
nhất đời tôi nhưng tôi tin rằng đó là cách
duy nhất để giữ im những họng súng và
bảo vệ Kabul cùng 6 triệu công dân của
TP. Tôi đã cống hiến 20 năm cuộc đời
mình để giúp người dân Afghanistan
hướng tới xây dựng một quốc gia dân
chủ, thịnh vượng và có chủ quyền - tôi
không bao giờ có ý định t bỏ người dân
hay tầm nhìn đó” - ông Ghani viết, đồng
thời một lần nữa bác bỏ cáo buộc ông đã
mang theo hàng triệu USD khi rời khỏi
Kabul.
Ông Ghani cũng nhắc tới nạn tham
nhũng “đã làm tê liệt đất nước trong hàng
thập niên”, đồng thời nhấn mạnh rằng
chống tham nhũng là một trong những
trọng tâm chính sách khi ông còn nắm
quyền ở Kabul.
Ông Ghani cũng bày tỏ sự tiếc nuối sâu
sắc khi giai đoạn cầm quyền của ông “đã kết
thúc trong bi kịch tương tự những người tiền
nhiệm mà không đảm bảo được sự ổn định
và thịnh vượng” cho đất nước. Ông Ghani
“xin lỗi người dân Afghanistan vì đã không
thể để vấn đề kết thúc theo cách khác”.
Vài ngày sau khi rời khỏi Afghanistan,
ông Ghani cùng gia đình đã được Các Tiểu
vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) cấp
quy chế tị nạn “vì lý do nhân đạo”.
Trong khi đó, tại Kabul, Taliban đã công
bố nội các mới mà không có sự tham gia
của bất kỳ quan chức nào dưới thời ông
Ghani, cũng không có đại diện nào là phụ
nữ. Điều này khiến cộng đồng quốc tế thất
vọng và phản ứng một cách thận trọng.
VĂN KIẾM
Thỏa thuận đổi vaccine sắp quá hạn
giúp cân bằng nguồn cung?
Một số nước có nhu cầu vaccine cấp bách đã liên hệ với
các nước dư thừa vaccine đàm phán “mượn” vaccine. Theo
đó, nước có nhu cầu sẽ nhận số vaccine có sẵn từ nước đối
tác và sau một thời gian theo thỏa thuận sẽ hoàn trả bằng
vaccine mới.
Hàn Quốc và Israel là hai nước đi tiên phong trong việc
đổi vaccine. Đầu tháng 7, hai nước đạt thỏa thuận chuyển
700.000 liều vaccine sắphết hạn của Pfizer-BioNTech từ Israel
sang Hàn Quốc, đổi lại Seoul sẽ chuyển trả đối tác lượng
vaccine mới tương ứng vào tháng 9 và tháng 10.
Cuối tháng 8, Úc cũng đạt được các thỏa thuận “mượn”
tổng cộng 4,5 triệu liều vaccine của Pfizer-BioNTech từ Anh
và Singapore và sẽ trả lại khi nhận các lô vaccine mới vào
cuối năm nay.
Hạn sử dụng của vaccine
ngưa COVID-19 ngắn hơn hầu
hết loại sản phẩm y tế khác là
“hệ quả tất yếu của việc công
bố vaccine nhanh nhất có thể”.
GS
GINO MARTINI
Họ đã nói
Khả năng đến cuối
năm nay các nước
giàu sẽ dư tới 1,2 tỉ
liều vaccine ngừa
COVID-19.
Cựu tổng thống AfghanistanAshraf Ghani.
Ảnh: REUTERS
Vì sao các nước dư cả tỉ liều vaccine
nhưng khó chia cho nước khác?
Chuyện chia sẻ vaccine giữa các nước dư và các nước thiếu không hề dễ với các vướngmắc về thủ tục
và hậu cần, trong khi đó hạn sử dụng của vaccine lại ngắn.
Cựu tổng thốngGhani đăngđànxin lỗi người dânAfghanistan
