8
Đô thị -
ThứSáu3-8-2018
Mới đây, Bộ Tài chính có văn bản yêu cầu tạm dừng sử dụng
tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư kể từ ngày 1-1-2018,
đợi khi có nghị định sử dụng tài sản công để thanh toán cho
nhà đầu tư khi thực hiện dự án BT có hiệu lực thi hành. Đây
là động thái để tương thích với Luật Quản lý sử dụng tài sản
công (đã có hiệu lực từ ngày 1-1-2018).
Thực ra, trước 1-2018 nhiều tháng, một số địa phương đã thấy
“có vấn đề” trong các dự án BT nên chủ động ngưng đàm phán,
thảo luận các dự án BT, đợi có quy trình chuẩn rồi tính tiếp.
Dự án BT thực chất là đổi đất lấy hạ tầng và đây là chủ trương
đúng, bởi nó huy động được các nguồn lực cho các địa phương
phát triển hạ tầng vì ngân sách không thể kham nổi. Chủ trương
này được cụ thể hóa trong các nghị định (108/2009; 24/2011)
và các thông tư, quyết định liên quan (Thông tư 03/2009; Thông
tư 03/2011; Quyết định 23/2015 TTg)…
Trong các văn bản nêu trên, Nhà nước quy định rất rõ trình
tự, thủ tục, đấu thầu, chỉ định thầu, định giá đất…Tuy nhiên, khi
thực hiện, hàng loạt dự án từ Bắc chí Nam đã thực hiện không
đúng. Những dự án lẽ ra phải đấu thầu thì cơ quan chức năng
chỉ định; việc định giá khu đất giao cho nhà đầu tư thấp hàng
chục, thậm chí hàng trăm lần so với giá thị trường. Còn dự án
mà nhà đầu tư sẽ làm có giá thành cao chót vót.
Và các dự án BT đã thực hiện đều đúng quy trình, quy định
nhưng cái bất hợp lý thì cứ sờ sờ ra đấy bởi nó thiếu cơ chế
giám sát, thiếu minh bạch.
Không đề cập yếu tố lợi ích nhóm, đi đêm, tham nhũng trong
các dự án BT vì khả năng các địa phương nóng lòng muốn có
cơ sở hạ tầng cho “bằng chị bằng em”, thúc đẩy kinh tế-xã hội
tại địa phương phát triển nên họ “vận dụng” linh hoạt các quy
định để doanh nghiệp chịu đầu tư.
Ngược lại, doanh nghiệp thì luôn muốn tối đa lợi nhuận
nên họ sẽ tìm đủ mọi cách, thậm chí bắt chẹt để thâu tóm đất
vàng với vốn bỏ ra càng ít càng tốt và nguồn lực đất đai rơi
vào tay tư nhân.
Nhiều nghiên cứu của các tổ chức quốc tế đã chỉ ra nguy cơ
tham nhũng rất cao trong việc chỉ định thầu để thực hiện các
dự án BT tại Việt Nam. Trong đó, Nhà nước bị thiệt rất lớn vì
các thiết chế giám sát chưa hữu hiệu.
Mong rằng trong nghị định mới, Chính phủ sẽ đưa Kiểm toán
Nhà nước vào thành phần thẩm định tất cả dự án BT kèm các
quy định công khai, minh bạch để hạn chế được việc thất thoát
nguồn lực quốc gia.
VI TRẦN
Dễ thất thoát nguồn lực đất đai ởdựánBT
(tiếp theo trang 1)
Tài sản công cũng được dùng trả cho nhà đầu tư
KTNN đã kiểm toán
17 dự án đầu tư xây
dựng theo hình thức
BT trong năm 2017
và nhận thấy “hầu
hết dự án BT đều
lựa chọn nhà đầu tư
theo hình thức chỉ
định thầu”.
Vì sao Bộ Tài chính đề xuất
dừng đổi đất lấy hạ tầng?
Từ giữa năm2017, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ dự thảo nghị định quy định việc sử dụng tài sản công
để thanh toán cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án BT.
CHÂNLUẬN
M
ới đây, Bộ Tài chính
gửi công văn đề nghị
UBND TP Hà Nội rà
soát việc chấp thuận chủ trương
sử dụng tài sản công (quỹ đất)
để thanh toán cho nhà đầu tư
thực hiện dự án đầu tư theo
hình thức xây dựng-chuyển
giao (BT).
Tạm dừng việc xem
xét, quyết định sử
dụng tài sản công
Theocôngvănnày,UBNDTP
Hà Nội quyết định chấp thuận
chủ trương đầu tư và cấp giấy
chứng nhận đầu tư cho nămdự
án về hạ tầng giao thông theo
hình thức hợp đồng BT, thanh
toán bằng quỹ đất hàng trăm
hecta cho các nhà đầu tư.
Nămdựánđổi đất lấyhạ tầng
gồm dự án đầu tư xây dựng
tuyến đường từ đê sông Hồng
đếnkhuđô thịmớiC2-Gamuda
Gardens; dự án xây dựng các
tuyến đường giao thông đấu
nối hạ tầng các khu đô thị dân
cư quận Hà Đông; dự án xây
dựng tuyến đường Minh Khai
- Vĩnh Tuy - Yên Duyên đoạn
nối từ đường Minh Khai đến
đườngVành đai 2,5; dự án xây
dựng tuyến đường bộ trên cao
dọc đường Vành đai 2 đoạn từ
cầu Vĩnh Tuy đến Ngã tư Sở,
kết hợp với mở rộng theo quy
hoạch phần đi bằng đoạn từ
Vĩnh Tuy đến Ngã tư Vọng;
dự án xây dựng tuyến đường
từ đường Lê Trọng Tấn đến
đường Vành đai 3.
Lý do mà Bộ Tài chính nêu
ra là Luật Quản lý sử dụng tài
sản công đã nói rõ từ 1-1-2018,
khôngápdụngquyđịnhtạiQuyết
Giữa năm 2017, trong tờ trình dự thảo nghị
địnhquyđịnhviệc sửdụng tài sảncôngđể thanh
toán cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư
xây dựng công trình theo hình thức hợp đồng
BT, BộTài chính đã đề xuất phương án dùng tài
sản công để thanh toán cho nhà đầu tư.
Theo tờ trình, Bộ Tài chính đã liệt kê tài sản
công có thể được Nhà nước dùng thanh toán
các dự án BT bao gồm: Tài sản công tại cơ quan
nhà nước; tài sản công tại đơn vị sựnghiệp công
lập; tài sản phục vụ công tác quản lý tại đơn vị
lực lượng vũ trang nhân dân; tài sản công tại
tổ chức chính trị-xã hội; tài sản kết cấu hạ tầng;
giá trị quyền sử dụng đất.
Tờ trình này nói rõ:“Giá trị tài sản công được
xác định theo giá thị trường tại thời điểmthanh
toán theo quy định của pháp luật”. Dự thảo
nghị định về cơ chế nhà nước thanh toán các
dự án BT còn mở rộng sang cả tài sản kết cấu
hạ tầngmà cốt lõi là giá trị quyền khai thác kết
cấu hạ tầng.
Nhưngquan trọnghơn, trongkhi căncứpháp
lý đối với Quyết định 23/2015 củaThủ tướng chỉ
là sáu luật thì dự thảo nghị định nói trên gồm
tám luật. Trong đó có những luật rất chặt chẽ
như Luật Đấu thầu 2013, Luật Xây dựng 2014,
Luật Đầu tư công 2014, Luật Đầu tư 2014, Luật
Ngân sách nhà nước 2015…
Đường giao thông từ Cảng hàng không Thọ Xuân đi Khu kinh tế Nghi Sơn làmột trong những dự án
xây dựng theo hình thức BT. Ảnh: L.A
định số 23/2015 củaThủ tướng
quy định cơ chế nhà nước thanh
toán bằng quỹ đất cho nhà đầu
tư khi thực hiện dự án đầu tư
xây dựng theo hình thức xây
dựng - chuyển giao.
Trước đó, vào ngày 28-3,
Bộ Tài chính cũng gửi công
văn cho các bộ, cơ quan ngang
bộ, cơ quan thuộc Chính phủ,
cơ quan khác ở trung ương và
UBND các tỉnh/TP trực thuộc
trung ương hướng dẫn một số
nội dung liên quan đến chuyển
tiếp trong quản lý, sử dụng tài
sản công.
Tại công văn này, ngoài vấn
đề xe công, Bộ Tài chính đề
nghị các cơ quan nêu trên “tạm
dừng việc xem xét, quyết định
sử dụng tài sản công để thanh
toán cho nhà đầu tư kể từ ngày
1-1-2018 cho đến khi nghị định
củaChính phủ quy định việc sử
dụng tài sản công để thanh toán
cho nhà đầu tư khi thực hiện dự
án đầu tư theo hình thức xây
dựng-chuyển giao có hiệu lực
thi hành.
Thật ra từ giữa năm2017, Bộ
Tài chính đã trìnhChính phủ dự
thảo nghị định quy định việc sử
dụng tài sản công để thanh toán
cho nhà đầu tư khi thực hiện dự
án đầu tư xây dựng công trình
theo hình thức hợp đồng BT.
Đến nay nghị định này chưa
được ban hành.
Để xử lý các vấn đề chuyển
tiếp trong thời gian một số văn
bản quy định chi tiết chưa được
kýbanhành, BộTài chínhđã đề
nghị Chính phủ tạm dừng việc
xemxét, quyết định sử dụng tài
sản công để thanh toán cho nhà
đầu tư kể từ ngày 1-1-2018 cho
đến khi nghị định trên có hiệu
lực thi hành.
BT còn nhiều bất cập
Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội
khóa XIVvừa qua, TổngKiểm
toán Nhà nước (KTNN) Hồ
Đức Phớc đã trình bày báo cáo
quyết toán ngân sách nhà nước
năm 2016. Phần về các dự án
BT cho thấy một bức tranh
không “sáng sủa” lắm.
Theo báo cáo này, KTNN
đã kiểm toán 17 dự án đầu
tư xây dựng theo hình thức
BT trong năm 2017 và nhận
thấy “hầu hết dự án BT đều
lựa chọn nhà đầu tư theo hình
thức chỉ định thầu”.
Theo KTNN, có rất nhiều
vấn đề trong các dự án BT
như: Nhà đầu tư góp vốn chủ
sở hữu chưa đầy đủ và đúng
hạn như tiến độ đã cam kết
trong hợp đồng hoặc ký hợp
đồng nhưng không quy định
phần vốn chủ sở hữu của chủ
đầu tư; xác định lãi suất vốn
vay còn sai sót, thiếu cơ sở;
ký kết hình thức hợp đồng
không phù hợp, quy định
không rõ ràng thời điểm thực
hiện nghĩa vụ với ngân sách
nhà nước làm tăng chi phí
lãi vay trong phương án tài
chính; xác định tổng vốn đầu
tư trong phương án tài chính
chưa hợp lý, một số chi phí
lập cao so với thực tế và quy
định hoặc xác định tổng mức
đầu tư không chính xác; lập
dự án, phê duyệt thiết kế dự
toán của hầu hết dự án còn
sai sót về khối lượng, định
mức đơn giá.
Các dự án được điểm tên là
khá nhiều. Tiêu biểu như đầu tư
giai đoạn 1 đường giao thông
từ Cảng hàng khôngThọXuân
đi khu kinh tế Nghi Sơn; dự
án Sân vận động Đồng Văn
Hà Nam; dự án đầu tư đường
giao thông bao quanh khu
tưởng niệm danh nhân Chu
Văn An, huyện Thanh Trì,
TP Hà Nội (KTNN xác định
chi phí lãi vay giảm 131,43
tỉ đồng); dự án xây dựng khu
công viên và hồ điều hòa khu
phía Bắc và phần mở rộng
phía Nam Nghĩa trang Mai
Dịch, Hà Nội...
Qua kiểm toán tại 30 dự án
BT từ trước đến nay, KTNNđã
kiến nghị xử lý tài chính 4.515
tỉ đồng, trong đó có dự án tỉ lệ
xử lý tài chính lênđến27%tổng
giá trị dự án được kiểm toán.•
