3
Tiêu điểm
Họ đã nói
Thời sự -
ThứHai 2-3-2020
VĨ CƯỜNG
Tại cuộc họp báo mới đây (ngày 28-2), Tổng
giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Adhanom
Ghebreyesus nhấn mạnh: “Chúng ta vẫn có cơ hội ngăn
chặn virus COVID-19 nếu chúng ta hành động quyết
liệt để phát hiện sớm các ca nhiễm để cách ly, chăm sóc
người bệnh, đồng thời truy ra những trường hợp đã tiếp
xúc với người nhiễm”.
Virus Corona biến đổi quá nhanh
Ông Adhanom Ghebreyesus tuyên bố hiện có hơn 20
loại vaccine đang được phát triển trên thế giới và một
số phương pháp điều trị cũng đã được thử nghiệm lâm
sàng. WHO dự kiến công bố những kết quả đầu tiên
trong vài tuần tới, theo hãng tin
Reuters
.
Hồi đầu tháng 2, WHO đưa ra tuyên bố sẽ có lô
vaccine đầu tiên trong 18 tháng tới. Tuy nhiên, hiện
chưa có quốc gia hay tổ chức nào dám công khai dự
đoán thời điểm chính xác sẽ có vaccine, do vẫn còn quá
nhiều biến số mà các chuyên gia không thể kiểm soát
được.
Theo các nhà khoa học, chủng virus Corona mới biến
đổi quá nhanh. TS Chia-Yi Hou, chuyên gia về bệnh
truyền nhiễm ở Mỹ, cho biết ARN của COVID-19 tồn
tại trong một chuỗi, không giống như ADN là chuỗi
kép. Việc có một chuỗi duy nhất giúp ARN dễ dàng
tách và phối lại vì chỉ cần một kết nối bị phá vỡ. Điều
này đồng nghĩa virus có thể đột biến nhanh chóng,
khiến cho bất kỳ loại thuốc hoặc vaccine nào ra đời sẽ
sớm bị lỗi thời.
Tiếp theo, hầu hết các chuyên gia cho biết thời gian
ngắn nhất để phát triển vaccine là khoảng một năm.
Theo quy định ở Mỹ, vaccine sẽ phải trải qua đến sáu
giai đoạn thử nghiệm trước khi được cấp phép ra thị
trường. Đáng lo ngại nhất là vào thời điểm một loại
vaccine hiệu quả được phát triển hoàn thiện và đánh giá
là an toàn để sử dụng thì dịch bệnh đã được kiểm soát.
Chạy đua với thời gian
Theo đài
CNN
, khi số ca lây nhiễm ở Trung Quốc (TQ)
cũng như trên thế giới ngày càng tăng nhanh, cuộc đua
điều chế thuốc kháng và vaccine càng trở nên gấp rút
hơn. Cụ thể, không kịp điều chế
vaccine trước khi virus bắt đầu biến
đổi, các nỗ lực từ trước đến nay của
giới y khoa sẽ trở thành công cốc.
Hồi tháng 1-2020, các nhà nghiên
cứu TQ đã công bố trình tự gen đầy
đủ của COVID-19. Đây được xem
là chìa khóa bào chế vaccine của hàng loạt công ty lớn,
nhỏ.
Theo chuyên gia miễn dịch Annie De Groot, đồng
sáng lập công ty dược phẩm EpiVax (Mỹ), mỗi công
ty công nghệ sinh học đều có một chiến lược điều chế
vaccine cụ thể. Ở EpiVax, vaccine được điều chế dựa
trên hoạt chất peptide - những mảnh protein giống với
một phần của virus, còn gọi là vaccine tổng hợp. Khi
Chuyên gia trongmột phòng xét nghiệmCOVID-19
ởĐHColumbia (Mỹ) ngày 26-2. Ảnh: CNN
“Hầu hết các chuyên gia cho
biết thời gian ngắn nhất để
phát triển vaccine COVID-19
là khoảng một năm.”
1
nămnữa là thời gian vaccine COVID-19 có khả năng được đưa
ra thị trường nếu tất cả giai đoạn đều trơn tru. TheoTS Amesh
Adalja, ĐH Johns Hopkins (Mỹ), dù quá trình điều chế đang
được đẩy nhanh nhưng giới y khoa vẫn khó có đủ liều lượng
cần thiết ở giai đoạn đầu của đợt bùng phát.
Giữa mùa dịch COVID-19 vẫn nên
tiêm chủng sởi, thủy đậu cho bé
Hiện nhiều cha mẹ đang băn khoăn không biết có nên
đưa con đi tiêm phòng các bệnh truyền nhiễm, sởi, thủy
đậu, viêmhọng, viêmphổi... ở các bệnh viện trong bối cảnh
dịch COVID-19 diễn biến nghiêm trọng.
Theo khuyến cáo mới nhất của Trung tâm Kiểm soát và
phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), phụ huynh vẫn nên đưa
con đi tiêmvaccine đúng lịch. Việc trì hoãn lịch tiêmcó thể
làm tăng nguy cơ mắc bệnh đã được loại trừ, hoặc khiến
các bệnh truyền nhiễm, bội nhiễmnhư cúm, sởi, thủy đậu,
viêm họng, viêm phổi... trở nên nặng hơn và khó điều trị
hơn. Ngoài ra, trên thực tế, hầu hết các trường hợp được
xác nhận nhiễm COVID-19 ở TQ đều là người lớn, chỉ một
số rất ít ca nhiễm bệnh là trẻ em và trẻ sơ sinh.
Thế giới chạyđuađiều chế vaccine
COVID-19
Các nhà khoa học thế giới đang chạy đua với thời gian để điều chế vaccine COVID-19,
trong khi tốc độ lây lan dịch không có dấu hiệu chậm lại.
được tiêm vaccine, các tế bào miễn dịch của cơ thể học
cách nhận ra các peptide đó và tiêu diệt tất cả vi sinh
xâm nhập mang chúng, trong trường hợp này là virus
COVID-19. Ưu điểm của loại vaccine này là thời gian
phát triển nhanh chóng, có thể tính bằng tuần.
Song điểm yếu của loại vaccine này là rất khó sản
xuất hàng loạt và không thể trực tiếp ngăn cản sự lây
nhiễm. Theo đó, vaccine tổng hợp chỉ củng cố hệ thống
miễn dịch, để các triệu chứng và sức khỏe của người bị
nhiễm virus không trở nặng. “Loại
vaccine này sẽ giúp chúng ta có
thời gian tìm ra giải pháp hữu hiệu”
- chuyên gia Annie De Groot nói.
Với các nhược điểm cố hữu
trên, một số công ty công nghệ
sinh học đã bắt đầu chuyển hướng
sang điều chế loại vaccine có nguồn gốc ARN hiệu quả
hơn nhưng cũng tốn thời gian nghiên cứu hơn. “Cần
vài tháng để tiến tới giai đoạn thử nghiệm lâm sàng và
nhiều tháng hơn nữa để phân phối đủ liều lượng đến các
bệnh viện” - ông Dan Manichella, Giám đốc công ty
công nghệ sinh học CureVac (Đức), cho biết
Được biết vaccine có nguồn gốc ARN là công nghệ
mới, chưa được Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm
Mỹ phê duyệt. Song đây có thể là phương pháp hiệu
quả nhất giúp ngăn ngừa COVID-19, theo nhận định
của TS Michael Mina, chuyên gia dịch tễ học thuộc ĐH
Harvard (Mỹ).
Cụ thể, ARN mang thông tin di truyền giúp cơ thể
tạo ra protein. Đối với vaccine, các ARN cung cấp một
phần mã di truyền của virus. Sau khi vaccine được tiêm
vào cơ thể, tế bào người bắt đầu thúc đẩy hệ thống miễn
dịch tạo ra kháng thể để vô hiệu hóa, loại bỏ virus trước
khi chúng có cơ hội gây bệnh.
“Đây là công nghệ tinh vi, rất khác với các loại
vaccine trước đây khi phải nuôi cấy mẫu virus, tiêu diệt
và đảm bảo chúng đủ an toàn để tiêm vào cơ thể người.
Với mã ARN phù hợp, cơ thể có khả năng tự tạo ra các
phân tử phòng thủ và loại bỏ virus. Khó khăn đặt ra là
chọn đúng loại mã sử dụng trong vaccine” - TS Mina
giải thích.
Jae-in vì cách xử lý thiếu tầm nhìn, cụ thể là chậm đóng cửa
hoàn toàn biên giới với Trung Quốc vì cho rằng chỉ cần cấm
người từ tỉnh Hồ Bắc là đủ. Vấn đề thiếu hụt khẩu trang trầm
trọng ở nước này cũng là một hậu quả trực tiếp từ những nhận
định thiếu chính xác của nhà cầm quyền.
Ngoài ra, nhìn từ cách giải quyết vấn đề lây lan giữa các thành
viên giáo phái Shincheonji (Tân Thiên Địa) của chính quyền
Hàn Quốc, nước này tiếp tục phơi bày lỗ hổng trong công tác
phòng bị khi vẫn cho phép giáo phái này tổ chức các sự kiện
đông người ngay cả lúc một số thành viên đã bắt đầu xuất
hiện triệu chứng trong khoảng ngày 7 đến 10-2. Thậm chí cả
khi Trung tâm Phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh Hàn Quốc
(KCDC) đã lên tiếng cảnh báo, ông Moon ngày 13-2 vẫn tiếp tục
trấn an bằng phát biểu “Mọi thứ vẫn ổn” đến lúc mọi chuyện quá
muộn.
TRẦN CƯƠNG
dịch
Tình hình dịch ở Hàn Quốc
vàÝ rất đángquan tâm. Những
gì đang xảy ra ở đây hoàn toàn
có thể xảy ra ở bất cứ đâu trên
thếgiới nên chúng taphải luôn
không ngừng cảnh giác.
GS
ARNAUD FONTANET
,
Viện Pasteur
(Pháp)
bệnh COVID-19, đồng thời
khuyến cáo người dân Mỹ
không đi tới các vùng có dịch
ở Hàn Quốc.
Đến tối 1-3,Mỹ ghi nhận 69
ca nhiễm COVID-19 với một
trườnghợp tửvong. Ít nhất bốn
bệnh nhân đã được xác nhận
dương tính với virus dù chưa
tới các nước có dịch hoặc có
mối liên hệ hay tiếp xúc với
các ca bệnh trước đó.
COVID-19 - những
kịch bản có thể xảy ra
Hiệncó rất nhiều tranhcãi về
thời điểm dịch COVID-19 sẽ
đạt đỉnh (thời điểmsố ca nhiễm
mớitrongmộtngàyđạtsốlượng
caonhất), nhữngchuyêngia lạc
quan nhận định đỉnh dịch đang
diễn ra khi số ca nhiễmđang có
dấu hiệu đi xuống. Trong khi
đó, một số ý kiến khác lại cho
rằng phải thêm vài tháng nữa
COVID-19mới đạt đỉnhvàcon
số nhiễm bệnh sẽ lên tới hàng
triệu người.
Dù vậy, việc dự đoán thời
điểm đạt đỉnh của COVID-19
là không hề dễ dàng và đang
gây nhiều tranh cãi, một phần
nguyênnhân làdoquánhiềuẩn
số chưa thể làm sáng tỏ, theo
tờ
South China Morning Post.
Mới đây, Zhong Nanshan,
một chuyên gia dịch tễ học nổi
tiếngcủaTQ, đãđưa ra lời nhận
định rằng dịch COVID-19 có
thể đã đạt đỉnh vào cuối tháng
2.Đồng tìnhvới quanđiểmnày,
chuyên gia thống kê Sebastian
Funk tại ĐH Columbia (Mỹ)
cho biết: “Dự đoán của chúng
tôi dựa trên hệ số lây nhiễm
(R). Cụ thể, nếu một người ở
Vũ Hán nhiễm COVID-19,
họ sẽ có thể lây lan trung bình
1,5-4,5 người khác”.
Việc số ca nhiễm mới cũng
nhưsốcatửvongvìCOVID-19
đang giảm dần trong những
ngày gần đây chính là các bằng
chứng thực tế củng cố cho dự
đoán này. Dù vậy, nhìn nhận
dưới góc độ khoa học, một số
chuyên gia vẫn cho rằng kịch
bản này là quá lạc quan.
“Việc nhiều thành phố ởTQ
đã quay lại làm việc sau một
đợt nghỉ dài có thể là tác nhân
khiến sự lây nhiễm gia tăng” -
chuyên gia dịch tễ học Hiroshi
Nishiura thuộc ĐH Hokkaido
(Nhật Bản) nhận định.
Theo mô hình dự đoán của
chuyên gia này, đỉnh dịch sẽ
xảy ra vào khoảng thời gian từ
tháng3đến cuối tháng5. Đồng
thời, vào ngày dịch đạt đỉnh sẽ
có đến 2,3 triệu ca nhiễm mới
trên thế giới. Ủng hộ kịch bản
này, chuyên gia dịch tễ học
của ĐH Hong Kong Gabriel
Leung cho rằng dù những con
số về dịch bệnhmà chuyên gia
người Nhật đưa ra nghe có vẻ
quá “trầm trọng” nhưng hoàn
toàn có thể thành sự thực, bởi
đây là một loại virus mới.
“Nhiềunhàkhoahọcchorằng
các biện pháp kiểm soát dịch,
về tổng thể có thể không làm
giảm đáng kể số người nhiễm
bệnh. Tuy nhiên, nó sẽ kéo dài
thời gianđểdịchđạt đỉnh, thông
qua việc làm chậm quá trình
lây lan” - ông Leung cho biết.•
