16
Quốc tế -
ThứNăm20-10-2022
Tân thủ tướng Anh trước nguy cơ
phải từ chức
Tình hình kinh tế đi xuống nghiêm trọng ở Anh đặtThủ tướng Liz Truss vào thế cực kỳ rủi ro với khả năng
phải từ nhiệmkhi mới cầmquyền hơnmột tháng.
VĨ CƯỜNG
C
hỉ sau sáu tuần tại chức,
Thủ tướngAnh LizTruss
đã đưa ra những chính
sách được đánh giá là sai lầm,
đẩy nước này vào một cuộc
khủng hoảng kinh tế quy mô
lớn. Trong cuộc phỏng vấn
với đài
BBC
ngày 18-10, bà
Truss đã chính thức xin lỗi,
thừa nhận trách nhiệm của
mình nhưng khẳng định sẽ
không từ chức. Tương lai
chính trị của bà giờ đây đang
bị đặt trong thế rủi ro khi tín
nhiệm từ cử tri và thành viên
đảng Bảo thủ cầm quyền
sụt giảm.
Nhiều bước đi
sai lầm của bà Truss
Ngay khi bà Truss chính
thức làm việc ở số 10 Phố
Downing hồi tháng 9, giới
quan sát đã cho rằng có hai
vấn đề lớn ở Anh mà bà cần
phải hết sức quan tâm, đó là
nguy cơ suy thoái kinh tếAnh
và nội bộ đảng Bảo thủ đang
rạn nứt. Cả hai vấn đề đòi hỏi
tân thủ tướng phải bình tĩnh và
có tầm nhìn bao quát để tuần
tự giải quyết, ổn định kinh tế
rồi tiến tới ổn định chính trị,
theo tờ
The Guardian
.
Tuy nhiên, ngay từ những
bước đi đầu tiên, chính quyền
bà Truss đã phạm phải sai
lầm nghiêm trọng. Bộ trưởng
Bộ Tài chính đầu tiên dưới
thời Thủ tướng Truss là ông
Kwasi Kwarteng đã công bố
chính sách giảm thuế nhằm
thúc đẩy tăng trưởng. Trọng
tâm của chính sách này là
cắt giảm 50,4 tỉ USD thuế
cho các tập đoàn và người có
thu nhập cao (trên 167.000
USD/năm), cùng các khoản
thuế bảo vệ môi trường và
chấm dứt các quy định về
giới hạn tiền thưởng cho giới
lãnh đạo ngân hàng. Ngoài
ra, chính phủ chỉ hỗ trợ tiền
khí đốt và điện cho các gia
đình và doanh nghiệp trong
sáu tháng, bắt đầu từ tháng
10, thay vì hai năm như các
thông tin trước đó.
Chính sách mới lập tức
gây hiệu ứng ngược khi bị
chỉ trích là chỉ giúp cho giới
giàu có hưởng lợi và khiến
đồng bảng Anh trượt giá
lịch sử so với USD. Đồng
bảng Anh mất hơn 3% giá
trị, rơi xuống mức thấp nhất
kể từ năm 1971. Tỉ giá thấp
kỷ lục của bảng Anh so với
USD được ghi nhận ở mức
1 bảng ăn 1,0697 USD vào
ngày 26-9.
Thị trường lo ngại kế hoạch
kinh tế của chính phủ mới sẽ
làm tăng nợ công và đẩy giá
năng lượng tăngcaohơnởAnh.
Ngân hàng Trung ương Anh
phải can thiệp và quyết định
chi khẩn cấp 73 tỉ USD mua
lại trái phiếu chính phủ dài
hạn để “bình ổn thị trường”.
Lãnh đạoCông đảng đối lập
Keir Starmer đã chỉ trích “sự
hỗn loạn kỳ cục” trong những
tuần đầu nắm quyền của bà
Truss và cho rằng chính phủ
“không còn có thể chịu trách
nhiệm trước người dân Anh
nữa”. Ông Starmer kêu gọi
Anh nên có một cuộc bầu cử
mới bất kể Thủ tướng Truss
còn tại vị hay buộc phải ra đi
sau những chính sách kinh
tế sai lầm của bà, bởi chính
phủ hiện tại đã không còn
đủ năng lực để điều hành đất
nước. Chính trị Anh lúc này
cần được chuyển từ đảng Bảo
thủ sang Công đảng lãnh đạo.
Bộ trưởng Bộ Tài
chính mới có khắc
phục được hậu quả?
Trước tác động nghiêm
trọng của chính sách kinh
tế mới cùng phản ứng tiêu
cực từ mọi bên, Thủ tướng
Truss hôm 14-10 đã quyết
định miễn nhiệm Bộ trưởng
Kwarteng, thay thế bằng cựu
Ngoại trưởng Jeremy Hunt,
người từng là đối thủ của bà
trong cuộc bầu cử thủ tướng
mới đây.
Ngay sau khi nhậm chức,
ông Hunt đã thực hiện ngay
nhiệm vụ tối quan trọng để
cứu vãn tình hình, đó là đảo
ngược phần lớn chính sách
kinh tế mới mà ông Kwarteng
công bố. Cụ thể, Bộ trưởng
Hunt rút lại điều khoản bãi
bỏ mức thuế thu nhập 45%
đối với những người kiếm
hơn 167.000 USD/năm và
không giảm thuế 20%đối với
những người có thu nhập ở
mức cơ bản cho đến khi tình
hình kinh tế cho phép. Thuế
Thủ tướngAnh Liz Truss trongmột cuộc họp báo ở thủ đô London
ngày 14-10. Ảnh: REUTERS
Ngày 18-10, tân Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson
đã giới thiệu nội các cùng với đường lối, chính sách
mới dưới thời của ông. Là lãnh đạo đảng Ôn hòa - ông
Kristersson trước đó được bầu làm thủ tướng với 176
phiếu thuận, 173 phiếu chống. Tân Thủ tướng Thụy Điển
sẽ lãnh đạo chính phủ thiểu số gồm ba đảng cánh hữu là
Ôn hòa, Dân chủ Cơ Đốc giáo và Tự do.
Nội các mới gồm 24 bộ trưởng (13 nam và 11 nữ). 13
người thuộc đảng Ôn hòa, sáu người theo đảng Dân chủ
Cơ Đốc giáo và năm người theo đảng Tự do. Chính phủ
mới thể hiện một sự chuyển hướng mạnh mẽ sang cánh
hữu sau tám năm đảng Dân chủ Xã hội trung tả nắm
quyền ở Thụy Điển.
Về đối nội, ông Kristersson cho biết sẽ xem xét lại bộ
luật hình sự và mở rộng quyền hạn cho cảnh sát để chống
lại các băng nhóm tội phạm ngày càng hoành hành ở Thụy
Điển trong những năm gần đây. Tân Thủ tướng Thụy Điển
cũng hứa hẹn sẽ “thay đổi mô hình” về nhập cư, chấm dứt
nhiều thập niên duy trì chính sách nhập cư tự do.
Các chính trị gia đối lập trung tả đã cáo buộc liên minh
của tân Thủ tướng Kristersson làm lung lay danh tiếng
quốc tế của Thụy Điển vốn là một quốc gia thân thiện,
chào đón.
Tân Thủ tướng Thụy Điển cũng tỏ dấu hiệu sẵn sàng
phát triển hơn nữa năng lượng hạt nhân, cũng là một sự
thay đổi so với các chính phủ trước đây. Ông cho biết mục
tiêu của Thụy Điển về sản xuất điện sẽ dịch chuyển từ
“100% tái tạo” sang “100% không nhiên liệu hóa thạch”,
mở đường cho năng lượng hạt nhân.
Về đối ngoại, nhà lãnh đạo mới ủng hộ nỗ lực gia nhập
Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) của quốc
gia Bắc Âu. “Thụy Điển sẽ đáp ứng cam kết chi 2% tổng
sản phẩm quốc nội (GDP) cho quốc phòng càng sớm càng
tốt, trước năm 2026 như một tiêu chí để gia nhập NATO”
- ông Kristersson nói thêm. Cũng theo ông Kristersson,
chính phủ sẽ theo đuổi chính sách đối ngoại dựa trên
hợp tác với các quốc gia có chung các giá trị cơ bản. Tân
Thủ tướng Thụy Điển cũng khẳng định nước ông sẽ tăng
cường hỗ trợ Ukraine về chính trị, kinh tế và an ninh một
cách hào phóng.
Ngoài ra, Stockholm sẽ tiếp tục các chương trình hỗ trợ
nhân đạo, xóa đói giảm nghèo và y tế cho những người dễ bị
tổn thương trên thế giới; tiếp tục viện trợ trong lĩnh vực khí
hậu và vấn đề quyền của phụ nữ và trẻ em gái.
PHẠM KỲ
ThụyĐiển có thủ tướngmới, chính sách cógì thayđổi?
Ông Hunt chuẩn bị thành lập
Hội đồng cố vấn kinh tế
Tân Bộ trưởng Bộ Tài chính Anh Jeremy Hunt hiện cũng
đang xúc tiến thành lập Hội đồng cố vấn kinh tế. Trongmột
tuyên bố ngày 17-10, ông Hunt chia sẻ hội đồng này sẽ đưa
ra những tư vấn từ góc độ chuyên gia độc lập.Trướcmắt, các
thành viên hội đồng gồmông Rupert Harrison, người từng
là trợ lý của cựu Bộ trưởng Bộ Tài chính George Osborne;
hai ông Gertjan Vlieghe và Sushil Wadhwani, từng làm việc
tại Ủy ban Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương
Anh và ông KarenWard,Trưởng nhómchiến lược thị trường
châu Âu tại Ngân hàng JPMorgan.
Thông báo trên cổng thông tin chính thức Bộ Tài chính
Anh cho biết thêm là hội đồng sẽ không có quyền hoạch
định chính sách hoặc ra quyết định thực hiện chính sách.
Các thành viên của hội đồng này sẽ do Bộ trưởng Hunt lựa
chọn hoặc bãi nhiệm và sẽ được đánh giá năng lực định kỳ
sáu tháng một lần.
Một khảo sát thực hiện trên
530 thành viên đảng Bảo thủ
trong hai ngày 17 và 18-10
được hãng tin
Sky News
công
bố cho thấy 55% thành viên
đảng cho rằng bà Truss nên
từ chức, trong khi chỉ có 38%
thành viên muốn bà ở lại.
Tiêu điểm
Chính sách mới lập
tức gây hiệu ứng
ngược khi bị chỉ
trích là chỉ giúp cho
giới giàu có hưởng
lợi và khiến đồng
bảng Anh trượt giá
lịch sử so với USD.
doanh nghiệp vẫn sẽ tăng từ
19%lên25%vào tháng4-2023
dù trước đó Thủ tướng Truss
coi việc bãi bỏ mức tăng này
là mục tiêu hàng đầu trong
chiến dịch tranh cử.
Ngay sau động thái của
ông Hunt, thị trường tài chính
Anh đã có phản ứng tích cực,
đồng bảng Anh ngay lập tức
tăng 2%, mức tăng cao nhất
trong nhiều năm qua.
Một số nghị sĩ của đảng
Bảo thủ cho rằng việc bổ
nhiệm ông Hunt, một nhân
vật trung tâm của đảng Bảo
thủ, người đã hai lần tranh
cử chức lãnh đạo đảng, chỉ
là giải pháp mang tính “chữa
cháy” tạm thời, có thể giúp bà
Truss kéo dài thời gian tại vị
của mình thêmmột thời gian,
có khả năng đến hết tháng 10.
Trên thực tế, quyền lực của
bà Truss đã giảm sút rất nhiều
khi đảng Bảo thủ tổ chức thảo
luận về chính sách kinh tế do
ông Kwarteng đề xuất gây
tranh cãi gay gắt trong nội
bộ đảng và khiến cho nhiều
thành viên của đảng bất mãn,
theo đài
BBC
.
Trước những biến động hỗn
loạn thị trường,một nhómnghị
sĩ cao cấp của đảng Bảo thủ
đã nhóm họp để bàn thảo về
tương lai củaThủ tướngTruss.
Một số người cho rằng bà nên
từ chức để cứu vãn uy tín của
đảng. Bà Truss lúc này được
cho là chỉ đang nắm giữ chức
vụ nhưng không còn kiểm
soát được tình hình thực tế
của đất nước. Ở phía ngược
lại, một nhóm đồng minh của
bà phản công rằng đảng Bảo
thủ sẽ “giải thể” nếu họ “lật
đổ” nhà lãnh đạo thứ hai chỉ
trong vài tháng.
“Số phận của bà Truss giờ
đây nằm trong tay thị trường.
Dùcòn là thủ tướnghaykhông,
toàn bộ chương trình nghị sự
của bà Truss và khả năng theo
đuổi các chương trình nghị
sự này thực sự nằm ngoài
tầm tay của bà ấy” - chuyên
gia Jill Rutter thuộc tổ chức
nghiên cứu Viện Chính phủ
(Anh) nhận định.•
Tân Thủ tướng ThụyĐiểnUlf Kristersson. Ảnh: AP
