7
Luật & đời
(Tiếp theo trang 1)
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Hai 7-8-2023
Trên thực tế, nhiều vụ án đưa hối lộ, người đưa hối lộ nếu vì
bị o ép nên buộc phải đưa (nhưng không tố cáo) thì được giảm
nhẹ hình phạt như vụ án chuyến bay giải cứu. Nếu người đưa
hối lộ có yếu tố chủ động khai báo, tố cáo, hợp tác tích cực với
cơ quan điều tra thì được miễn trách nhiệm hình sự (TNHS) như
trong vụ án ông Trần Hùng.
Hiện nay, khái niệm miễn TNHS chưa được quy định. BLHS
năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 chỉ đưa ra các căn
cứ để xác định người phạm tội được miễn TNHS tại Điều 29.
Trong đó, có trường hợp người phạm tội có thể được miễn TNHS
nếu trước khi hành vi phạm tội bị phát giác, người phạm tội tự
thú, khai rõ sự việc, góp phần có hiệu quả vào việc phát hiện và
điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả
của tội phạm và lập công lớn hoặc có cống hiến đặc biệt, được
Nhà nước và xã hội thừa nhận.
Cần chú ý là khi được miễn TNHS thì người phạm tội không
phải chịu hình phạt hoặc biện pháp tư pháp thay thế cho hình
phạt và không được coi la co án tích. Việc xác định cho một người
miễn TNHS khác hoàn toàn với việc xác định người đó có phạm
tội hay không. Do đó, cần xác định rõ người phạm tội được miễn
TNHS là người phạm tội đã thực hiện hành vi tội phạm nhưng
nếu có một trong các căn cứ tại Điều 29 BLHS thì được miễn
TNHS, còn người được xác định vô tội là người đó không thực
hiện hành vi phạm tội.
Việc miễn TNHS được áp dụng đối với tất cả loại tội phạm,
trong đó có tội đưa hối lộ. Cụ thể, khoản 7 Điều 364 BLHS quy
định người bị ép buộc đưa hối lộ mà chủ động khai báo trước
khi bị phát giác thì được coi là không có tội và được trả lại toàn
bộ của đã dùng để đưa hối lộ. Người đưa hối lộ tuy không bị
ép buộc nhưng đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác thì
có thể được miễn TNHS và được trả lại một phần hoặc toàn bộ
của đã dùng để đưa hối lộ. Nghị quyết 03/2020/NQ-HĐTP ngày
31-12-2020 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao (hướng
dẫn về các tội phạm tham nhũng và các tội phạm khác về chức
vụ...) hướng dẫn “chủ động khai báo trước khi bị phát giác”
là trường hợp hành vi phạm tội đưa hối lộ chưa bị cơ quan có
thẩm quyền phát hiện, chưa bị ai tố giác nhưng người đưa hối
lộ đã tự khai báo toàn bộ sự việc đưa hối lộ mà mình thực hiện.
Có thể nhận thấy sự khác biệt là đối với tội nhận hối lộ (Điều
354 BLHS) không có quy định về miễn TNHS. Bởi đây là loại tội
phạm chức vụ, là người lợi dụng chức vụ và quyền hạn thực hiện
công việc theo yêu cầu của cá nhân hay tổ chức khác để hưởng
lợi ích. Người phạm tội ở thế chủ động, có ý thức rõ ràng ngay
từ đầu khi thực hiện hành vi tội phạm vì mong muốn hưởng lợi
ích từ chức vụ của mình. Do đó, BLHS chỉ có quy định về các
tình tiết giảm nhẹ cho loại tội này. Còn đối với tội đưa hối lộ,
pháp luật khoan hồng ở chỗ nếu người bị ép buộc đưa hối lộ mà
chủ động khai báo trước khi bị phát giác thì được coi là không
có tội; nếu không bị ép buộc nhưng đã chủ động khai báo trước
khi bị phát giác thì có thể được miễn TNHS.
Chính sự khác biệt trên làm trong sạch hàng ngũ cán bộ lãnh
đạo và khuyến khích những cá nhân, tổ chức tố giác các hành vi
nhũng nhiễu gây sức ép trong các hoạt động đời sống xã hội từ
những cá nhân có chức quyền. Nếu những người tố giác mà vẫn
phải chịu TNHS thì sẽ không ai dám tố giác. Và như vậy, tệ nạn
tham nhũng sẽ không bao giờ bị trừng trị, xã hội sẽ không thể phát
triển do sự tiêu cực của xã hội, khó hòa nhập quốc tế.
Tuy nhiên, thiết nghĩ nếu người đưa hối lộ vì được việc mình mà
nhắm mắt đưa hối lộ, gợi lòng tham của người nhận, khiến họ bị
tha hóa... thì đương nhiên cần xử nghiêm. Nhưng nếu bị o ép vào
tình thế buộc phải làm thì chỉ cần trước, trong và ngay sau khi
đưa mà chủ động tố giác, tích cực hợp tác với cơ quan điều tra...
thì nên xem xét để miễn TNHS.
Tội phạm tham nhũng như giặc nội xâm. Vì thế, cần có những
biện pháp phòng, chống hữu hiệu từ trong công tác cán bộ đến
công tác giáo dục ý thức của từng cá nhân, tổ chức luôn kiên quyết
nói không với tệ nạn tham nhũng. Cạnh đó, cần phản ánh kịp thời
về những hành vi vòi vĩnh, nhũng nhiễu dân từ những cán bộ biến
chất, cần có những kế hoạch, biện pháp hành chính thông qua hệ
thống điện tử đảm bảo việc dân làm - dân giám sát - dân kiểm tra...
Tóm lại, nếu một người có chức vụ, có nhận thức tốt về lối sống
và giá trị cuộc sống của mình thì khó lòng bị người khác gây ảnh
hưởng đến công việc. Không phải vì lương ít hay cuộc sống khó
khăn mà người cán bộ được quyền sa ngã. Cái cốt lỗi là chúng
ta cần làm tốt công tác cán bộ, chú tâm vào việc giáo dục đạo
đức, lối sống.
TS - luật sư
NGUYỄN THỊ KIM VINH
,
nguyên thẩm phán TAND Tối cao
Từvụ thẩmphánnhậnhối lộ:
Khi nàongười đưa thoát tội?
Chánh án TANDTối caoNguyễnHòa Bình làmviệc tại TANDTP Cần Thơ
vào chiều 6-8. Ảnh: NHẪNNAM
CHÁNH ÁN NGUYỄN HÒA BÌNH:
Chất lượng nền tư
pháp do các thẩm
phán quyết định
Theo Chánh án TANDTối cao NguyễnHòa Bình, thẩmphán
không tốt thì sẽ không có nền tư pháp chất lượng tốt.
NHẪNNAM
C
hiều 6-8, đoàn công tác của
TAND Tối cao do Ủy viên Bộ
Chính trị, Chánh án TAND Tối
cao Nguyễn Hòa Bình dẫn đầu đã
đến thăm và làm việc với cán bộ chủ
chốt của TAND hai cấp TPCần Thơ.
Nguyên nhân việc xét xử
án hành chính bị kéo dài
Báo cáo của TAND TP Cần Thơ
cho thấy từ ngày 1-10-2022 đến 31-
7-2023, TAND hai cấp trong thụ lý
9.793 vụ việc (cùng kỳ là 8.614 vụ
việc); giải quyết 6.735 vụ việc, đạt
tỉ lệ giải quyết là 68,77% (cùng kỳ
là 67,17%). So với cùng kỳ số thụ
lý đã tăng 1.179 vụ việc; giải quyết
tăng 949 vụ việc; tỉ lệ giải quyết
tăng 1,6%.
Lượng án phải giải quyết tăng, dẫn
đến sự quá tải đối với thẩm phán và
thư ký. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực
nhưng kết quả giải quyết vẫn chưa
đ t yêu cầu.
Về án hành chính, trong những
tháng đầu năm, do người bị kiện (là
các cơ quan hành chính) chậm cung
cấp tài liệu, chứng cứ liên quan đến
vụ án, không tham gia đối tho i nên
việc xét xử kéo dài, tồn đọng. TAND
TP đã có văn bản báo cáo cơ quan
có thẩm quyền. Sau đó, Thường trực
Thành ủy đã có công văn chỉ đ o vấn
đề này, gần đây đã có chuyển biến.
C nh đó, cơ sở vật chất của một số
tòa án cấp huyện còn h n chế cũng
ảnh hưởng đến kết quả ho t động.
Từđó, TANDTPCầnThơ kiến nghị
TAND Tối cao sớm có ý kiến trả lời
về việc TP xin tuyển dụng mới biên
chế thư ký và kế toán viên; đưa vào
kế ho ch trung h n xây dựng mới trụ
sở một số TAND cấp huyện, trang bị
thêm cơ sở vật chất, phương tiện…
Các kiến nghị của TAND TP Cần
Thơ đã được đ i diện Cục Kế ho ch
- Tài chính, Vụ Tổ chức - Cán bộ
và lãnh đ o TAND Tối cao giải đáp
từng vấn đề.
Giao TAND TP Cần Thơ tổ
chức thi tuyển
Kết luận buổi làm việc, Chánh án
TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình
đánh giá trong hoàn cảnh bình quân
cả nước tăng 8% số lượng vụ việc
nhưng Cần Thơ tăng 20% (từ 10.000
vụ năm ngoái, nay lên 12.000 vụ
việc), TAND hai cấp của TPCần Thơ
cũng đã rất cố gắng. Tỉ lệ giải quyết
tuy chưa đ t chỉ tiêu Quốc hội giao
nhưng cũng là tỉ lệ cao.
“Cải cách tư pháp để nâng cao chất
TAND Tối cao sẽ giao
TAND TP Cần Thơ tổ
chức thi, đảm bảo tuyển
đúng người, đúng chất
lượng; tránh việc gửi
gắm; nơi thiếu là cấp
huyện thì thi xong phải về
cấp huyện làm việc.
Không công khai bản án, 13 thẩm phán
bị nhắc nhở
Chánh án TAND Tối cao lưu ý 49 trường hợp chưa một lần sử dụng phần
mềm trợ lý ảo, 13 thẩm phán không công khai bản án.
Theo Chánh án TAND Tối cao, “không công khai bản án chỉ có hai khả
năng. Một là không xét xử. Hai là xét xử có vấn đề. Cả hai khả năng này đều
không tốt”.
“Chúng ta công khai bản án để thể hiện trách nhiệm trước bản án của
mình. Ngày hôm nay chúng ta nhân danh Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt
Nam phán quyết, ngày mai bản án đưa lên mạng thì người dân xem lại bản
án để đánh giá xembản án có đúng không. Để người ta không bình luận xấu
thì phải làm cho tốt. Đây là cách kiểm soát quyền lực, thể hiện trách nhiệm
của chúng ta trước người dân cho nên thẩm phán nào không có bản án thì
phải nhắc nhở. Nhắc nhở nhiều lần không được thì phải có xử lý” - Chánh
án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình phát biểu.
lượng tư pháp. Chúng ta trang bị,
xét xử trực tuyến, đổi mới tổ chức,
tăng thêm nhiệm vụ…nhưng xét cho
cùng chất lượng nền tư pháp do cán
bộ tư pháp quyết định, do các thẩm
phán quyết định. Thẩm phán không
tốt thì sẽ không có một chất lượng
tư pháp tốt” - Chánh án TAND Tối
cao nhấn m nh.
Trả lời đề nghị của TAND TP Cần
Thơ về vấn đề biên chế, ông Nguyễn
Hòa Bình cho rằng tỉ lệ xét xử sáu vụ/
thẩm phán/tháng của Cần Thơ chưa
phải là cao. TP.HCM là 12 vụ/thẩm
phán/tháng. Bất hợp lý của TAND ở
Cần Thơ là thư ký thiếu, thẩm phán
nhiều. Như báo cáo, bốn thư ký mà
tám thẩm phán, như vậy một thư ký
phải phục vụ hai thẩm phán, thành ra
áp lực cho thư ký. Mất cân đối này
thì phải điều chỉnh, thiếu 30 biên chế
thì sẽ bổ sung. Nhưng không phải
tuyển một lúc mà tuyển có lộ trình
để đảm bảo hằng năm thu n p nguồn
nhân lực chất lượng cao.
Theo đó, ông Nguyễn Hòa Bình
cho biết sắp tới sẽ giao TAND TP
Cần Thơ tổ chức thi tuyển nhưng
phải đảmbảo tuyển đúng người, đúng
chất lượng; thi tuyển đúng, chặt chẽ,
tránh việc gửi gắm, quen biết và lưu
ý nơi thiếu là cấp huyện thì thi xong
phải về cấp huyện làm việc.•
