8
Đô thị -
ThứBa8-8-2023
Khôngđể vụtmất thời cơ!
(Tiếp theo trang 1)
Nhìn qua tổng thể các KCN - khu chế
xuất (KCX) tại TP.HCM, chúng ta thấy
chủ yếu phát triển theo số lượng - nghĩa
là quản lý theo các tiêu chí: quy mô quỹ
đất, tỉ lệ lấp đầy, số dự án đầu tư và
tổng vốn đầu tư; kết quả sản xuất, kinh doanh.
Trong khi đó, điều mà TP.HCM thật sự cần đó là chuyển dịch
sang hướng phát triển theo chất lượng, tức là quản lý theo các tiêu
chí: trình độ công nghệ, hiệu quả sử dụng đất KCN, năng suất lao
động, chuyển dịch cơ cấu kinh tế của địa phương có KCN.
Thực trạng trên xuất phát từ nhu cầu phát triển nóng của nền
công nghiệp thời kỳ đầu, nhằm đáp ứng nhu cầu tổ chức sản xuất,
kinh doanh của các doanh nghiệp, đảm bảo đủ các điều kiện cơ sở
vật chất tối thiểu và hướng tới thu hút nhiều ngành nghề đa dạng.
Thực tế, ngành công nghiệp TP cũng từng gặt hái nhiều “trái ngọt”
trong nhiều thập niên trước.
Hiện nay, sự phát triển của nền kinh tế hiện đại đòi hỏi hoạt
động sản xuất cần chuyên môn hóa. Theo đó, các KCN phải phát
triển theo hướng chuyên ngành, dành riêng cho một ngành nghề
hoặc một nhóm ngành nghề. Mục đích là để đáp ứng những nhu
cầu đặc thù của doanh nghiệp và phát triển bền vững, đảm bảo
tính hiện đại, cạnh tranh và bắt kịp tiến trình cách mạng công
nghiệp 4.0.
Hơn lúc nào hết, đây là thời điểm chín muồi để TP.HCM bắt tay
vào chuyển đổi mô hình hoạt động của KCN-KCX. Việc chọn thí
điểm chuyển đổi KCX Tân Thuận và các KCN là bước đi rất cần
thiết, cấp bách. Việc này mang ý nghĩa lớn cho chiến lược phát
triển ngành công nghiệp và kinh tế của TP.HCM cũng như cho cả
khu vực vùng kinh tế phía Nam và cả nước.
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số
đang trở thành những “bệ phóng” lý tưởng, hình thái KCN trong
tương lai phải hội tụ các yếu tố tạo động lực tăng trưởng: công
nghiệp xanh, bền vững; doanh nghiệp có năng lực đổi mới sáng
tạo; vườn ươm doanh nghiệp, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và
cách tiếp cận mang tính tổng thể liên kết vùng.
Việc chuyển đổi thành công mô hình KCN-KCX tại TP kỳ vọng là
công cụ chính sách thông qua thu hút đầu tư, thúc đẩy học hỏi,
nâng cấp và đổi mới công nghệ; đồng thời tạo ra việc làm ổn định
cho hàng triệu người dân, góp phần chuyển đổi hiệu quả mô hình
tăng trưởng kinh tế TP.
Tuy nhiên, trong bối cảnh thể chế chính sách chưa thể trở thành
những công cụ hữu hiệu hỗ trợ phát triển công nghiệp, để thực
hiện việc chuyển đổi thành công, việc lập ra lộ trình khả thi để tiến
hành chuyển đổi từng bước mô hình hoạt động là rất quan trọng.
Trong đó, chúng ta cần lưu ý phải tiến hành rà soát, đánh giá đúng
thực trạng, bao gồm thực trạng hoạt động, trình độ công nghệ,
trình độ nguồn nhân lực, năng lực đổi mới công nghệ của doanh
nghiệp trong từng KCN cần chuyển đổi.
Từ đó, cần tạo sự đồng thuận và tích cực tham gia từ doanh
nghiệp trong KCN về định hướng phát triển, đảm bảo tính khách
quan và phù hợp với đặc điểm hoạt động, vị trí địa lý, tiềm năng,
lợi thế và phù hợp với tổng thể phát triển chính sách công nghiệp
TP trong thời gian tới. Từng bước nhịp nhàng, vừa thí điểm vừa rút
kinh nghiệm rồi nhân rộng mô hình hợp lý, hiệu quả nhất. Không
để vụt mất thời cơ!
TS
PHAN THỤY KIỀU,
Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM
TP.HCM có ba KCX và 14 KCN trong 30 năm
Sau hơn 30 năm phát triển, TP.HCM có ba KCX và 14 KCN đi vào hoạt
động với tổng diện tích 3.900 ha, tỉ lệ lấp đầy đạt 81%, đóng góp tích cực
vào tăng trưởng kinh tế TP.
Các KCN-KCX thu hút được hơn 1.694 dự án đầu tư còn hiệu lực với
tổng vốn đầu tư đăng ký 12,43 tỉ USD, trong đó vốn FDI chiếm tỉ trọng
55,67%. Giá trị xuất khẩu trung bình hằng năm của KCN-KCX đạt 7 tỉ
USD, chiếm trên 15% tổng kim ngạch xuất khẩu của TP. Các KCX-KCN đã
đóng góp ngân sách nhà nước hơn 22.000 tỉ đồng, giải quyết việc làm
cho hơn 281.000 lao động.
KIÊNCƯỜNG
V
iện Nghiên cứu phát triển
(NCPT) TP.HCM vừa hoàn
thành giai đoạn 1 đề án khoa
học “Định hướng phát triển công
nghiệp TP.HCM đến năm 2030,
tầm nhìn đến năm 2050”. Theo đề
án, TP.HCM sẽ thí điểm chuyển
đổi bốn khu công nghiệp (KCN)
Cát Lái, Tân Bình, Hiệp Phước,
Bình Chiểu và Khu chế xuất (KCX)
Tân Thuận.
Mô hình mới của năm
KCX-KCN trong tương lai
Theo đề án, đến năm 2030, tầm
nhìn đến năm 2050, TP sẽ thí điểm
chuyển đổi năm KCN-KCX. Theo
đó, KCX Tân Thuận (quận 7) từ
nay đến kết thúc thời hạn thuê đất
vào năm 2041 sẽ chuyển đổi theo
hướng thu hút các dự án thuộc
lĩnh vực công nghệ cao. Sau năm
2041, TP sẽ giữ quỹ đất KCX dành
cho phát triển công nghiệp với
tiêu chí thu hút đầu tư theo định
hướng của TP.
KCNCát Lái (TPThủĐức) được đề
xuất chuyển đổi thành KCN chuyên
ngành logistics. Trong đó, diện tích
đất quy hoạch ngành logistics thuộc
một phần của Trung tâm Logistics
số 2 (Trung tâm Logistics Cát Lái)
nằm ở phía đông nam TP, dự kiến
khoảng 200-292 ha.
KCN Tân Bình (quận Tân Phú
- Bình Tân) sau khi hết thời hạn
thuê đất vào năm 2047 tiếp tục phát
triển theo mô hình KCN - dịch vụ.
Trong đó, KCN được đầu tư theo
mô hình KCN công nghệ cao. Nơi
đây sẽ khuyến khích doanh nghiệp
hiện hữu đổi mới công nghệ, chuyển
đổi một phần khu nhà xưởng thành
các kho logistics để phục vụ nhu
cầu phát triển của ngành giao nhận
hàng hóa, giảm các ngành ô nhiễm
môi trường.
KCN Bình Chiểu (TP Thủ Đức)
sẽ chuyển đổi theo hướng nâng cao
trình độ công nghệ, phát triển nhà
xưởng cao tầng, thu hút các dự án
thuộc lĩnh vực công nghệ cao, công
nghiệp hỗ trợ phục vụ cho các ngành
công nghệ cao, phát triển hậu cần
logistics.
Theo đó, sau khi hết thời hạn thuê
đất vào năm 2048, nơi đây sẽ phát
triển theo hướng dịch vụ (logistics,
khu kho lạnh, trung tâm thương mại,
giới thiệu sản phẩm, giáo dục, y tế…)
do diện tích KCN nhỏ và nằm trong
TP.HCM sẽ thí điểm
chuyểnđổi 5 khu công
nghiệp - khu chế xuất
Nămkhu công nghiệp, khu chế xuất sẽ được thí điểm chuyển đổi
gồmCát Lái, Tân Bình, Hiệp Phước, Bình Chiểu và TânThuận.
khu dân cư. Một phần diện tích phù
hợp theo quy hoạch sẽ được giữ lại;
diện tích còn lại sẽ chuyển đổi, phát
triển theo hướng dịch vụ phục vụ
công nghiệp.
Riêng KCNHiệp Phước sẽ chuyển
đổi theo mô hình KCN sinh thái.
Sau khi chuyển đổi sẽ xây dựng
phân khu công nghiệp hỗ trợ 200
ha trong KCN Hiệp Phước giai
đoạn 2, triển khai khu dân cư phục
vụ KCN Hiệp Phước để đầu tư hạ
tầng xã hội phục vụ KCN.
Sau khi hết thời hạn thuê đất nhà
nước vào năm 2046 (đối với giai
đoạn 1) và năm 2058 (đối với giai
đoạn 2), quỹ đất KCN sẽ được giữ lại
để dành cho phát triển công nghiệp
với tiêu chí thu hút đầu tư theo định
hướng của TP.
Theo Viện NCPT, giai đoạn 2 sẽ
tiếp tục chuyển đổi các KCN-KCX
còn lại theo định hướng phát triển
các KCX-KCN TP.HCM giai đoạn
2023-2030 và tầmnhìn đến năm2045.
Theo ông Trương Minh Huy
Vũ, Phó Viện trưởng Viện NCPT,
giai đoạn 1 của đề án viện đã tổ
chức hội thảo lấy ý kiến của sở,
ngành, chuyên gia và hoàn thiện
nội dung. Hiện nay, viện đã gửi
báo cáo nghiên cứu để UBND TP
có ý kiến chỉ đạo.
Chuyển đổi là tất yếu
Viện NCPT TP.HCM cho rằng
trước bối cảnh phát triển bùng nổ
của cuộc cách mạng công nghiệp
4.0, các yếu tố lao động giá rẻ, tài
nguyên dồi dào không còn là lợi thế
cạnh tranh. Vì vậy, cần tái cấu trúc
các KCN-KCX để hạn chế những
ngành nghề, lĩnh vực thâm dụng lao
động, chuyển đổi sang ngành nghề,
lĩnh vực công nghệ cao, có năng suất
lao động, hàm lượng tri thức cao...
“Cần quy hoạch các KCN mới,
xây dựng lộ trình chuyển đổi từng
KCN-KCX hiện hữu sang các mô
hình KCN hỗ trợ, sinh thái, đổi mới
sáng tạo, công nghiệp - đô thị - dịch
vụ. Đây là hướng đi đúng đắn, đáp
ứng được các nhu cầu phát triển
hiện tại trong bối cảnh số, thu hút
các dự án lớn, phát triển các dự án
công nghiệp hỗ trợ và đổi mới sáng
tạo” - báo cáo của viện nêu.
Cũng theo Viện NCPT, thời gian
qua, việc vận hành ngành công
nghiệp TP.HCM từ các yếu tố
đầu vào cho đến thị trường đầu ra
chủ yếu dựa vào lợi thế tự nhiên
và điều chỉnh của thị trường chứ
không phải do từ chính quyền TP
hay chính sách vĩ mô.
Trong đó, tốc độ tăng giá trị sản
xuất và tốc độ tăng giá trị gia tăng
của một số ngành công nghiệp trọng
yếu thấp hơn của toàn ngành công
nghiệp và của nhóm ngành công
nghiệp trọng yếu. Như vậy, ngành
công nghiệp TP đang đứng trước
nguy cơ mất dần vị thế dẫn đầu, xét
trong bối cảnh cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0 và sự trỗi dậy của các địa
phương khác.
“Mặt khác, ngành công nghiệp
TP khó phát triển đột phá do đã
mở rộng quy mô sản xuất đạt đến
ngưỡng gần cực đại (đất đai, tài
nguyên…). Vì vậy, chiến lược
phát triển ngành trong tương lai
cần đi theo chiều sâu, dịch chuyển
các hoạt động công nghiệp để làm
chủ những công đoạn có giá trị gia
tăng trên chuỗi giá trị hàng hóa
của khu vực và toàn cầu” - viện
đánh giá.•
Một góc Khu chế xuất Tân Thuận (quận 7) nhìn từ trên cao. Ảnh: HOÀNGGIANG
Theo ông Trương Minh
Huy Vũ, Phó Viện trưởng
Viện Nghiên cứu phát
triển, giai đoạn 1 của
đề án viện đã tổ chức
hội thảo lấy ý kiến của
sở, ngành, chuyên gia
và hoàn thiện nội dung,
trình TP xem xét chỉ đạo.
