8
Đô thị -
Thứ Hai11-9-2023
Trong
vùng lõi
của rừng,
vị trí làm
dự án hồ
chứa nước
Ka Pét.
Ảnh: VÕ
TÙNG
Trao đổi với
Pháp Luật TP.HCM
, TS Đỗ Văn Thông,
Phân viện trưởng Phân viện Điều tra quy hoạch rừng Nam
Bộ (là đơn vị thực hiện kiểm kê hiện trạng rừng và đất lâm
nghiệp thuộc dự án hồ chứa nước Ka Pét), cho biết tổng trữ
lượng gỗ (với những cây có đường kính từ 6 cm trở lên)
khu vực điều tra là 97.527 m
3
, trong đó rừng tự nhiên là
97.251,1 m
3
và rừng trồng là 275,9 m
3
.
Để điều tra, xây dựng bản đồ hiện trạng rừng và đất lâm
nghiệp, phân viện đã sử dụng phương pháp giải đoán ảnh
vệ tinh bằng các phần mềm chuyên dụng kết hợp với điều
tra bổ sung trên thực địa.
Từ đó xây dựng được bản đồ và tính toán được diện tích
các trạng thái rừng và đất lâm nghiệp trong vùng dự án
phân theo loại rừng, phân theo đơn vị quản lý hành chính
cấp xã, phân theo đơn vị chủ rừng là tổ chức, phân theo đối
tượng rừng (đặc dụng, phòng hộ, sản xuất và ngoài ba loại
rừng).
Theo đó, khu vực thực hiện dự án có năm trạng thái rừng
tự nhiên, trong đó mật độ cây gỗ của các trạng thái rừng tự
“
Giá trị của rừng tựnhiên là rất lớnso với rừng trồng
”
nhiên lá rộng rụng lá trên 500 cây/ha. Mật độ của các trạng
thái rừng hỗn giao gỗ - tre nứa và hỗn giao tre nứa - gỗ mật
độ dưới 400 cây/ha. Ưu thế nhiều nhất là các loài: bằng
lăng, căm xe, sổ, cóc rừng, thẩu tấu, dầu đồng… Kết quả
tính toán từ 96 ô tiêu chuẩn bắt gặp được hai loài quý, hiếm
trong Sách đỏ Việt Nam là giáng hương, sơn điều.
Bên cạnh đó còn một số loài cây thuộc gỗ nhóm I, II như
cẩm liên, căm xe, cà chắc, sến cát, xây…
Ngoài ra, theo kết quả tính toán từ 96 ô tiêu chuẩn điều
tra điển hình có diện tích 1.000 m
2
/ô với 4.262 cá thể cây
gỗ được đo ghi nhận được có tổng 78 loài, thuộc 62 chi, 35
họ thực vật. Ông Thông cho biết: “Phân viện là đơn vị tư
vấn chuyên ngành, có trách nhiệm đánh giá hiện trạng rừng
nên hiện trạng có sao chúng tôi đánh giá vậy để địa phương
và các bên nắm rõ trước khi xem xét triển khai dự án. Còn
việc sử dụng kết quả này để triển khai dự án là trách nhiệm
và thẩm quyền thuộc về địa phương và các cấp có thẩm
quyền”.
“Tuy nhiên, xét về góc độ khoa học, nếu phải chuyển đổi
một diện tích lớn rừng tự nhiên thì rất tiếc vì vai trò và giá
trị của rừng tự nhiên là rất lớn so với rừng trồng, đặc biệt là
chức năng bảo tồn đa dạng sinh học và chức năng phòng hộ.
Liên quan đến việc phải chuyển đổi diện tích rừng này để
làm dự án phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Do vậy, các bên cần
xem xét, đánh giá, cân nhắc ở mọi góc độ để dự án đáp ứng
được mục tiêu và mang lại hiệu quả cao nhất đối với địa
phương, cả nước và toàn xã hội” - TS Thông nói.
NGUYỄN CHÂU
Đoàn công
tác của Sở
NN&PTNT
khảo sát khu
vực làmdự
án tại rừng
SôngMóng
- Ka Pét ngày
6-9. Ảnh: VÕ
TÙNG
Nếu làmhồ nước ở Bình Thuận, mất
bao lâu để trồng lại 1.844 ha rừng?
Theo các nhà khoa học, trồng rừng hỗn giao nhiều tầng bằng các loài bản địa thì cũng phải mất thời gian khá dài
(50-100 năm) mới có thể có được cánh rừng gần giống như hiện nay.
NGUYỄNCHÂU
L
iên quan đến vụ tỉnh Bình
Thuận sẽ lấy hơn 600 ha
rừng tự nhiên tại xã Mỹ
Thạnh, huyện Hàm Thuận
Nam để làm hồ chứa nước
đã làm dư luận “dậy sóng”.
Nhiều câu hỏi liên quan đến
việc trồng hơn 1.844 ha rừng
để bù diện tích rừng đã mất
liệu Bình Thuận có làm được
không? Bằng cách nào? Giả sử
tỉnh này trồng được thì phải
mất bao lâu? Rừng trồng sẽ
khác gì so với rừng tự nhiên?
Pháp Luật TP.HCM
đã tìm lời
giải đáp qua trao đổi với các
chuyên gia về rừng.
Sự khác nhau giữa rừng
tự nhiên và rừng trồng
Theo TS Đinh Quang Diệp,
nguyên Trưởng bộ môn Cảnh
quanvàkỹthuậthoaviên,Trường
ĐH Nông Lâm TP.HCM, hệ
sinh thái rừng tự nhiên có cấu
trúc đa tầng, phức tạp, gồm
nhiều tầng cây gỗ, cây bụi, cỏ
quyết và thực vật ngoại tầng
như dây leo, thực vật phụ sinh,
thực vật ký sinh.
Rừng tự nhiên có thành
phần đa dạng sinh học cao.
Chức năng của rừng tự nhiên
là bảo tồn nguồn gen, duy trì
sự cân bằng sinh thái, điều hòa
Tính toán giải pháp thay thế việc bỏ rừng
“Trong điều kiện
khô hạn như ở vùng
của dự án xây dựng
hồ Ka Pét mà hình
thành và tồn tại một
khu rừng tự nhiên
như hiện nay là điều
kỳ diệu.”
khí hậu, bảo vệ đất và nguồn
nước, cung cấp các sản phẩm
lâm nghiệp và các dịch vụ sinh
thái khác.
Trong khi đó, rừng trồng có
cấu trúc đơn giản, chỉ gồmmột
tầng cây gỗ thuộc cùng một
loài hoặc ít loài. Rừng trồng
chỉ gồm một hoặc ít loài cây
gỗ và ít loài động vật, vi sinh
vật liên quan. Rừng này chỉ
có một loài cây gỗ được trồng
theo một quy hoạch nhất định,
thường là để cung cấp gỗ và
một số sản phẩm lâm nghiệp
khác. Do đó, rừng trồng không
có nhiều không gian sống cho
các loài động vật, vi sinh vật
và thực vật ngoại tầng nên
khả năng chống lũ, giữ đất,
giữ nước kém.
Cũng vì những đặc điểm
như trên mà GS-TS Vũ Trọng
Hồng, nguyên Thứ trưởng Bộ
NN&PTNT, đánh giá rừng tự
nhiên có khả năng giữ nước
rất tốt. “Mất rừng là mất đi
các gen giống, cây giống, các
loài sinh vật giống. Do đó, khi
đánh giá tác động môi trường
(ĐTM) thì cần phải đánh giá
về mặt sinh học, động vật,
thực vật... Nếu mất rừng đặc
dụng là mất đi nguồn giống
tốt” - ông Hồng nói.
TSĐàoPhúQuốc, PhóGiám
đốc Trung tâm Phát triển bền
vững và đa dạng sinh học, Viện
Môi trường và tài nguyên (ĐH
Quốc gia TP.HCM), cũng cho
rằng tính đa dạng sinh học là
yếu tố quan trọng nhất của công
tác bảo tồn hiện nay. Rừng tự
nhiên thì không chỉ là cây lấy
gỗ mà còn nhiều loài cây làm
thuốc, làm mỹ phẩm và các
sản phẩm khác. Rừng cũng
cung cấp nơi ở, nguồn thức ăn
và cả thuốc cho các loài động
vật trong rừng. Ngược lại, các
loài động vật trong rừng cũng
giúp cân bằng và ổn định sự
phát triển của rừng.
Cần hơn 50 năm
để khôi phục
TS Đinh Quang Diệp cho
biết việc phải trồng rừng thay
thế gấp ba lần diện tích rừng
mất đi, theo Luật Lâm nghiệp
là đương nhiên. Tuy nhiên, để
diện tích rừng mới này có thể
phát huy tác dụng giữ đất, giữ
nước, bảo vệ môi trường thì
cần thời gian rất dài và hiệu
quả của nó sẽ không thể nào
giống như diện tích rừng tự
nhiên hiện có được.
“Trong điều kiện khô hạn
như ở vùng của dự án mà hình
thành và tồn tại một khu rừng
như hiện nay là điều kỳ diệu.
Nên nhớ rằng rừng nhiệt đới
trong môi trường khô hạn có
những giá trị độc đáo về sinh
thái không tìm thấy ở những
loại rừng khác và không thể
tái tạo một khi đã phá bỏ” - TS
Diệp đánh giá.
TS Diệp nói thêm việc trồng
rừng hỗn giao nhiều tầng bằng
các loài bản địa thì cũng phải
mất thời gian khá dài (50-100
năm) mới có thể có được cánh
rừng gần giống như hiện nay.
Ngay cả khi trồng rừng hỗn
giao thành công thì các chức
năng của rừngmới cũng không
thể so sánh được với rừng tự
nhiên.
Đồng quan điểm, GS-TSVũ
Trọng Hồng cho rằng một khu
rừng bị mất đi nếu trồng lại có
thể tốn ít nhất 50 năm sau mới
có thể giữ được nước. Do đó,
khi hồ Ka Pét tại Bình Thuận
được xây dựng, nếu trồng lại
cũng phải tốn ít nhất 50 năm
nữa thì rừng được trồng lại
mới cho nguồn nước.•
Chính vì những giá trị của rừng tự nhiên,
nhiều chuyên gia cho rằng Bình Thuận có thể
tính toán giải pháp thay thế khác để vừa có
thể có nước phục vụ cho người dân, vừa có
thể giữ được rừng tự nhiên.
GS-TS Vũ Trọng Hồng đề xuất hồ Ka Pét nếu
không làm vẫn có giải pháp có nước cho vùng
này bằng cách chuyển nước từ hồ La Ngà 3
về sông Bà Bích và làm đập dâng hạ lưu thì
sẽ thay hồ Ka Pét để phục vụ nước cho người
dân. Ngoài ra, chúng ta còn có thể chuyển
dịch cơ cấu cây trồng nông nghiệp từ những
giống cây cần nhiều nước sang những giống
cây cần ít nước.
“Hồ Ka Pét nhỏ được thiết kế điều tiết nhiều
năm có nghĩa có năm có nước, có năm không
có nước, với những năm không có nước thì
không thể cấp nước cho người dân và phục
vụ sản xuất. Do vậy phải dùng giải pháp
khác” - ông Hồng nói.
TS Đinh Quang Diệp cũng đánh giá thêm
khi tiến hành thực hiện dự án, cần tham vấn
các chuyên gia về từng lĩnh vực trong đánh
giá tác động môi trường của dự án này.
“Một số giải pháp đã được đề xuất tôi cho
là hiệu quả mà chúng ta cần tham khảo là
việc sử dụng hiệu quả và tận dụng các hồ tự
nhiên, nhân tạo nhỏ hơn hiện có ở các vị trí
khác. Ngoài ra là giải pháp chuyển đổi cơ cấu
cây trồng, vật nuôi. Trong đó, lựa chọn cơ cấu
cây trồng phù hợp, ít có nhu cầu về nước hoặc
áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước (tưới
nhỏ giọt) của Israel trong nông nghiệp cũng
đã được các chuyên gia đề xuất”- TS Diệp nói.
