11
Kinh tế -
ThứHai 25-9-2023
Giải pháp giữ uy tín
cho sầu riêng Việt
ANHIỀN
thực hiện
M
ặc dù vừa xuất khẩu
chính ngạch sang thị
trường Trung Quốc
(TQ) được một năm nhưng
sầu riêng Việt Nam (VN) đã
lọt vào ngành hàng tỉ USD.
Năm2022, xuất khẩu sầu riêng
đạt 421 triệu USD, tăng gần
137% so với năm 2021. Sang
năm 2023, mới trải qua tám
thángmặt hàng này đã đemvề
1,2 tỉ USD, gấp gần ba lần so
với cả năm 2022. Tuy nhiên,
vì tiềm năng và lợi nhuận cao
dẫn đến tình trạng tranh mua,
tranhbán, gian lận, hủy kèo, bỏ
cọc…gây tác động xấu đến sự
phát triển của cả ngành hàng.
Làm sao để chấn chỉnh tình
trạng này, giúp phát triển bền
vững mặt hàng chiến lược,
Pháp Luật TP.HCM
đã có
cuộc trao đổi với ông Đặng
Phúc Nguyên, Tổng Thư ký
Hiệp hội Rau quả VN.
.
Phóng viên:
Ông đánh
giá thế nào về tiềm năng
phát triển của ngành hàng
sầu riêng nước ta?
+Ông
ĐặngPhúcNguyên:
Sầu riêng là mặt hàng có tiềm
năng rất lớn. Tôi đánh giá
sức hấp dẫn của sầu riêng
với thị trường sẽ kéo dài hơn
so với nhiều mặt hàng trái
cây khác. Tôi nói như vậy
là bởi có nhiều loại trái cây
khi mới xuất khẩu thì rất hấp
dẫn nhưng chỉ được vài năm
thì lụi tàn dần.
Ví dụ như thanh long, thời
điểm2016-
2019 kim
ngạchxuất
khẩu trên
1 tỉ USD
nhưng sau
đó giảm
dần, nay
chỉcònhơn
600 triệu
USD. Thanh long bị như vậy
là do nhiều nước sản xuất,
nguồn cung quá nhiều.
Với sầu riêng, đây là mặt
hàng khó trồng, kén chọn
vùng trồng. Từ lúc trồng sầu
riêng đến khi thu hoạch trái
phải ít nhất trên năm năm.
Điểm quan trọng nhất là thị
trường tiêu thụ lớn nhất là
TQ, người dân TQ rất thích
sầu riêng. TQcũng chưa trồng
được sầu riêng, mới trồng thử
nghiệm nhưng không thành
công. Vì thế, ít nhất 10 năm
nữa, mặt hàng sầu riêng vẫn
còn sức hút rất mạnh.
. Ông đánh giá thực trạng
phát triển sầu riêng ở nước
ta hiện nay thế nào?
+ Chưa ổn. Hiện nay vẫn
còn tình trạng vi phạmmã số
vùng trồng, vi phạmkiểmdịch
thực vật…Nhữngvi phạmnày
không phải chỉ riêng VN mà
Thái Lan cũng có. Chúng ta
phải cố gắng hạn chế những
vi phạm này để giữ uy tín cho
sầu riêng VN.
. Theoông, nguyênnhân của
những tồn tại trên là do đâu?
+ Công tác quản lý ngành
hàng sầu riêng hiện nay vẫn
chưa chặt. Chúng ta vẫn chưa
có các biện pháp mạnh đối
với trường hợp vi phạm. Hiện
nay, những vi phạm về kiểm
dịch thực vật, mạo danh, gian
lận mã số vùng trồng, cơ sở
đóng gói chỉ mới dừng ở mức
cảnh báo, thu hồi mã số, cấm
xuất khẩu… Ở Thái Lan, họ
không chỉ phạt tiền, cấm xuất
khẩu mà còn xử lý hình sự,
phạt tù các đối tượng vi phạm
ở mức nghiêm trọng.
Đơn cử như họ theo dõi quy
trình sản xuất, thấy vườn nào
cố tình cắt non sầu riêng, cảnh
sát kiểm tra kho phát hiện
sẽ bị truy tố. Ở VN, chế tài
không đủ sức răn đe.
VN ít nhất phải đưa ra được
tiêu chuẩn quốc gia về trái sầu
riêng, có quy trình sản xuất
của trái sầu riêng xuất khẩu.
. Như ông chia sẻ thì có lẽ
chúng ta cần có chế tài mạnh
hơn, thậm chí là bỏ tù như
cách Thái Lan đang làm?
+ỞVN, hiện với các trường
hợp mạo danh mã số vùng
trồng, cơ sở đóng gói khi bị
phát hiện thì cùng lắm chỉ bị
đóng cửa hoặc bị phạt tiền,
không truy tố hình sự được vì
ta chưa có luật nào quy định.
Ở Thái Lan, họ coi đây là ăn
cắp tài sản sở hữu trí tuệ nên
sẽ bị truy tố.
Sầu riêng là mặt hàng chiến
lược quốc gia, mặt hàng chiến
lược của ngành rau quả. Lợi
nhuận của nó có thể lên tới
2-3 tỉ USD/năm. Do vậy, Nhà
nước nên có giải pháp quản
lý, kiểm soát thật hiệu quả.
Chúng ta vẫn chưa có tiêu
chuẩn thế nào là hàng tốt,
hàng xấu, hàng đạt chuẩn nên
không có cơ sở nào để xử lý.
Thứ hai, các quy định về
Sầu riêng là mặt
hàng chiến lược
quốc gia, mặt hàng
chiến lược của
ngành rau quả, lợi
nhuận có thể lên tới
2-3 tỉ USD/năm.
Thời điểm này năm ngoái, Bộ NN&PTNT tổ chức một hội nghị
về triển khai xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc khi
chúng ta vừa mở được thị trường này.
Khi đó, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh ông muốn thông
quacâuchuyện trái sầu riêngđểnhìn lại toànbộchuỗi ngànhhàng,
để hình dung lại lợi thế và thách thức, xemcòn gì chưa thông suốt.
Bởi ông khôngmuốn cả ngành hàng sầu riêng đi vào vết xe đổ của
trái vú sữa Lò Rèn, từng có thời kỳ huy hoàng những nămđầu xuất
khẩu, sau dần vắng bóng. Bộ trưởng cũng nhấn mạnh “muốn đi
nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau”.
Tròn một năm sau, chỉ cách đây ít ngày, một hội nghị tìm giải
pháp phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng lại được tổ chức.
Buồn thay, nhiều nhức nhối đang diễn ra đã làm đau lòng những
người tâm huyết với sầu riêng. Tình trạng tranh mua, tranh bán,
bỏ cọc, hủy kèo, gian lậnmã số vùng trồng, vi phạmkiểmdịch thực
vật, thậm chí cắt trái non để hưởng giá bán cao…vẫn còn xảy ra,
gây ảnh hưởng đến chất lượng, uy tín của ngành hàng sầu riêng.
Giám đốc của một hợp tác xã trồng sầu riêng ở Đắk Lắk chia sẻ
họ gặp tình trạng thương lái đến mua sầu riêng mà không quan
tâm đến mã số vùng trồng. Một nông dân khác cũng nói vườn
của họ chưa được cấp mã số vùng trồng nhưng vẫn được thương
lái đến mua đem đi xuất khẩu. Mức lợi nhuận cao khiến cả người
đang làm cò đất cũng rẽ sang buôn sầu riêng, gạ gẫm nông dân
bỏ cọc, hủy giao kèo.
Tất cả hệ quả này là do quản lý còn lỏng lẻo, chế tài chưa đủ
mạnh, liên kết chuỗi còn rời rạc. Quan trọng nhất là ý thức của
nhiều người trong các mắt xích còn rất mơ hồ, chưa nhận thức
được vai trò, tầm quan trọng của mình trong chuỗi liên kết đó.
Quan trọng nhất là tinh thần đoàn kết chưa có, nhận thức về việc
phát triển bền vững ngành hàng chưa cao.
Bộ NN&PTNT cho biết đang làm việc với Bộ Tư pháp, xin phép
Chính phủ cho phép xây dựng thêm hai nghị định: Nghị định về
hướng dẫn cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói và nghị định
về chế tài, xử phạt đối với các trường hợp vi phạm. Bộ cũng giao
Cục Trồng trọt xây dựng tiêu chuẩn về sản xuất, trước tiên áp dụng
cho trái sầu riêng, sau đó là các loại trái cây khác để đảm bảo đủ
ngày, đủ độ chín mới được thu hoạch.
Đâylàgiảiphápđúngvàcầnthiếtlúcnàynhưngcầnđượcthựchiện
thậtnhanh,quyếtliệt.Sầuriênglàmặthànglợithế,chiếnlượccủaViệt
Nam.Nếulàmchuẩnchỉnh,consố2-3tỉUSDxuấtkhẩumỗinămchắc
hẳnkhôngxa.Quantrọnghơn,chúngtasẽcómộtthươnghiệuđểbạn
bè quốc tế nhớđếnmỗi lầnnhắc đếnViệt Nam.
AN HIỀN
chế tài xử phạt ở mức nghiêm
trọng cũng chưa có. Nếu chỉ
thu hồi mã số thì các đối tượng
vẫn có nhiều cách như lập
doanh nghiệp khác, xin cấp
mã số và tiếp tục xuất khẩu.
Nói chung phải có chế tài
thật mạnh, các trường hợp vi
phạm nghiêm trọng có thể bị
truy tố, bỏ tù thì mới có hiệu
quả, đủ sức răn đe.
. Ngoài quy định chế tài,
chúng ta có cần kết hợp thêm
những biện pháp khác không,
thưa ông?
+ Chúng ta cần tiếp tục
xây dựng thương hiệu cho
sầu riêng. Như Bộ trưởng Bộ
NN&PTNT Lê Minh Hoan
nói, thương hiệu là cái hiệu
để người ta thương nên muốn
có thương hiệu quốc gia thì
phải có thương hiệu của doanh
nghiệp trước, nhiều doanh
nghiệp làm nên thương hiệu
thì từ đó mới có thương hiệu
quốc gia.
Hiện nay, khách hàng thế
giới biết VN có sầu riêng
nhưng họ chưa biết ngon hay
dở. Nếu nhiều doanh nghiệp
xuất khẩu sầu riêng đều làm
tốt công tác chất lượng thì
đương nhiên sau này thương
hiệu sầu riêng sẽ tốt lên.
Ví dụ, chúng tamuamột sản
phẩmcủaNhậtBản, dù làmbởi
bất kỳ công ty nào của Nhật
Bản nhưng chỉ cần nghe đến
“Made in Japan” thì họ đều tin
tưởng có chất lượng tốt.
. Xin cảm ơn ông.•
Họ đã nói
Cần công khai các
doanh nghiệp vi phạm
Mộtgóithuốclá10.000đồng
còn quản lý được thì sao một
quả sầu riêng giá trị mấy trăm
ngàn đồng lại không quản lý
được?Thời gian qua, cómột số
lô hàng bị TQ cảnh báo không
đảm bảo các yêu cầu về kiểm
dịch thực vật. Đó là hàng của
những doanh nghiệp nào, mã
số nào, vi phạm ở mức độ nào
thì không thấy công khai. Việc
không công khai mã số vùng
trồng, nhà đóng gói và các lô
hàng vi phạm là không minh
bạch thông tin, khiến những
doanh nghiệp, mã số vùng
trồng, nhà đóng gói làm ăn
chân chính, chuẩn chỉnhbị ảnh
hưởng, liên lụy. Tôi đề nghị cơ
quanhải quan, các cơquan của
BộNN&PTNT cần phải công bố
thông tin cụ thể về các lô hàng
bị phía TQ cảnh báo.
Ông
PHẠM QUỐC DŨNG
,
Phó Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ
nông nghiệp sạch tỉnh Đắk Lắk
Sầu riêng Việt Namđược kỳ vọng làmặt hàng xuất khẩu tỉ đô trong thời gian dài. Ảnh: ANHIỀN
Ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục
Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), cho biết bộ đã
giao Cục Trồng trọt xây dựng tiêu chuẩn về
sản xuất. Trước là áp dụng cho sầu riêng, sau
đó là các loại trái cây khác để làm sao đảm
bảo đủ ngày, đủ độ chín, màu sắc ra sao mới
được thu hoạch. Dự kiến trong tháng 9 này,
quy trình thu hái sầu riêng sẽ hoàn thiện và
ký ban hành.
ÔngHuỳnhTấnĐạt, Cục trưởngCục Bảo vệ
thực vật (Bộ NN&PTNT), cho biết bộ đã làm
việc với BộTưpháp, đang xinphépChínhphủ
cho phép xây dựng thêmhai nghị định: Nghị
định về hướng dẫn cấp mã số vùng trồng và
cơ sởđónggói và nghị định về chế tài, xửphạt
đối với các trường hợp vi phạm.
Sắp ban hành quy trình thu hái sầu riêng
Sổ tay
Chuyệntráisầuriêng…
Thái Lan không chỉ phạt tiền, cấmxuất khẩumà còn xử lý hình sự các đối tượng vi phạm
ởmức nghiêm trọng liên quan đến trái sầu riêng.
ÔngĐặng Phúc
Nguyên.
