6
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Tư3-4-2024
YẾNCHÂU
T
rên số báo hôm qua (ngày 2-4),
Pháp Luật TP.HCM
đã giới
thiệu tới bạn đọc Án lệ 69 về
thẩm quyền giải quyết tranh chấp
về thỏa thuận bảo mật thông tin và
không cạnh tranh (gọi tắt là thỏa
thuận NDA) đã ký giữa người lao
động (NLĐ) và doanh nghiệp.
Trên thị trường lao động hiện nay,
việc ký thỏa thuận NDA không còn
xa lạ, nhất là với những công việc
yêu cầu tính bảo mật cao, nắm giữ
nhiều bí mật, thông tin quan trọng
như IT của doanh nghiệp ở hầu hết
các lĩnh vực, thiết kế, pháp lý, quản
lý cá nhân…
Vấn đề đặt ra là hiệu lực của loại
thỏa thuận, camkết này như thế nào?
Và NLĐ cần làm gì khi ký cam kết
để đảm bảo quyền lợi.
Khi nào thỏa thuận
có giá trị?
TheoThSĐoànCôngYên (Trường
ĐH Luật TP.HCM), trong bối cảnh
pháp luật và thị trường lao độngViệt
Nam, NDAnên xemxét riêng biệt hai
nội dung gồm: (i) Nội dung về bảo
mật thông tin; (ii) nội dung không
cạnh tranh, thường là camkết không
làmviệc cho doanh nghiệp khác theo
Mạo danh chủ hơn 4,6 ha rừng keo
đem bán lấy tiền trả nợ
Ngày 2-4, TAND tỉnh
Phú Yên xử phúc thẩm
tuyên bác kháng cáo, giữ
nguyên mức án sáu năm
tù đối với Lê Đình Hội
(52 tuổi, ngụ huyện Đồng
Xuân, Phú Yên) về tội
trộm cắp tài sản.
Theo bản án phúc thẩm,
Hội biết ông Lê Thanh
Thủy (ngụ huyện Vân
Canh, Bình Định) không
thường xuyên đến khu rừng trồng keo diện tích 4,65 ha của
mình ở xã Xuân Sơn Nam, huyện Đồng Xuân nên đã tự ý
bán với giá 60 triệu đồng.
Theo kết luận giám định, 4,65 ha keo của ông Thủy trị giá
265 triệu đồng. Trong quá trình điều tra, xét xử, Hội đã bồi
thường cho ông Thủy 10 triệu đồng.
X.HOÁT - T.MINH
Chỉ vì tội ít nghiêm trọng mà 29 năm trốn
truy nã
Cũng trong ngày 2-4, TAND tỉnh Phú Yên đã giữ
nguyên mức án một năm sáu tháng tù đối với bị cáo
Nguyễn Văn Cường (60 tuổi, ngụ TP Nha Trang, Khánh
Hòa) về tội gây rối trật tự công cộng và một năm tù về
tội trốn khỏi nơi giam. Cường phải chấp hành hình phạt
chung là hai năm sáu tháng tù.
Theo bản án phúc thẩm, khoảng 17 giờ ngày 30-8-1994,
Cường dùng côn nhị khúc đập phá xe đạp của một người
vốn có mâu thuẫn từ trước. Nhận tin báo, công an đến
hiện trường thì Cường bỏ lại hung khí trốn thoát. Đến
ngày 14-10-1994, Cường bị Công an TP Tuy Hòa bắt theo
lệnh truy nã và tạm giam tại nhà tạm giữ Công an huyện
Tuy Hòa về tội gây rối trật tự công cộng.
Đến sáng 24-10-1994, Cường được trích xuất ra để làm
việc, sau đó lợi dụng sơ hở đã chui qua cửa sổ phòng làm
việc bỏ trốn khỏi nhà tạm giữ. Sau khi trốn thoát, Cường
đổi nhiều tên như Trần Thanh Liêm (ngụ Cao Lãnh, Đồng
Tháp) lẩn trốn ở nhiều địa phương, sau đó tiếp tục đổi
nhiều tên khác nhau. Đến ngày 8-9-2023, Cường bị bắt
khi đang lẩn trốn tại TP.HCM.
X.HOÁT - T.MINH
LêĐìnhHội tại phiên tòa phúc thẩm.
Ảnh: THẾMINH
Cần bồi thường một khoản tiền
cho người lao động
Thỏa thuận NDA hiện nay rất phổ biến ở Việt Nam và tính hợp pháp
của thỏa thuận này thường xuyên bị NLĐ nghi ngờ nhưng khung pháp
lý cho thỏa thuận này chưa rõ ràng.
Nhiều nước trên thế giới theo hướng NSDLĐ cũ phải bồi thường một
khoản tiền cho NLĐ cũ trong thời gian NLĐ cũ tuân thủ thỏa thuận trên
bằng việc không cạnh tranh hay làm cho đối thủ cạnh tranh.
Thực tế, các thỏa thuận về bảo mật thông tin và không cạnh tranh ở
Việt Nam thường chỉ đem lại lợi ích cho NSDLĐ cũmà không có nội dung
bồi thường cho NLĐ cũ.
Trong khi chưa ban hành quy định với nội dung như trên thì có thể
áp dụng Điều 118 BLDS 2015. Theo đó, mục đích của giao dịch dân sự là
lợi ích mà chủ thể mong muốn đạt được khi xác lập giao dịch đó. Ở đây,
khi thỏa thuận NDA không có nội dung bồi thường cho NLĐ cũ cho giai
đoạn sau khi HĐLĐ chấm dứt để có thể xác định thỏa thuận này không
phù hợp với Điều 118 để xem xét lại giá trị pháp lý của thỏa thuận đó.
GS-TS
ĐỖVĂN ĐẠI
,
Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Luật TP.HCM
Nội dung camkết không
làmviệc choNSDLĐkhác
chỉ xét trong trường hợp
NSDLĐđã lựa chọn xác
lập, thực hiện và chấmdứt
theo pháp luật dân sự và
độc lập với quan hệ
lao động cá nhân.
Camkết
“không làm
việc cho công
ty đối thủ”:
Khi nào có
hiệu lực?
Người lao động khi ký camkết/thỏa thuận
không cạnh tranh, không làmviệc cho
công ty đối thủ cần nắmrõ những quy định
pháp luật liên quan.
thỏa thuận trước và trongmột khoảng
thời gian sau khi nghỉ việc.
Thứ nhất, về thỏa thuận bảo mật
thông tin, khoản 2 Điều 21 BLLĐ
2019 quy định khi NLĐ làm việc có
liên quan trực tiếp đến bí mật kinh
doanh, bí mật công nghệ thì người sử
dụng lao động (NSDLĐ) có quyền
thỏa thuận bằng văn bản về nội dung,
thời hạn bảo vệ bí mật kinh doanh,
bảo vệ bí mật công nghệ, quyền lợi
và việc bồi thường trong trường hợp
vi phạm.
Cóthểthấythỏathuậnbảomậtthông
tin có quan hệ mật thiết với quan hệ
lao động. Xét về chủ thể, thỏa thuận
bảo mật thông tin dựa trên nền tảng
hợp đồng lao động (HĐLĐ). Dù vậy,
luật hiện hành không quy định trực
tiếp về tính độc lập hay phụ thuộc
giữa thỏa thuận bảo mật thông tin
và HĐLĐ. Tuy nhiên, hiểumột cách
gián tiếp, hai thỏa thuận này không
hoàn toàn độc lập với nhau.
Thứ hai là về nội dung không làm
việc cho NSDLĐ khác, đặc biệt là
đối thủ cạnh tranh. Mặc dù khoản
1 Điều 5, Điều 10 BLLĐ 2019 quy
định NLĐ có quyền tự do lựa chọn
việc làm, làmviệc chobất kỳNSDLĐ
nào. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành
không có quy định nào trực tiếp hoặc
gián tiếp xác định tính độc lập hoặc
phụ thuộc giữa thỏa thuận không làm
việc cho NSDLĐ khác với HĐLĐ.
“Vì vậy, để đánh giá tính độc lập
giữa thỏa thuận NDA và HĐLĐ có
thể dựa vào các yếu tố sau: (i) Tư
cách chủ thể của các bên khi giao
kết NDA; (ii) căn cứ pháp lý mà các
bên đã dựa vào để giao kết; (iii) thời
điểm giao kết. Điều này cũng có thể
hiểu rằng khi xét tính độc lập giữa
NDA và HĐLĐ phải đặt trong từng
vụ việc cụ thể” - ThS Yên nói.
Cũng theo ThS Yên, thỏa thuận
hay hợp đồng về không cạnh tranh
(camkết không làmviệc cho đối thủ,
ngành nghề tương tự) mà không đề
cập đến thỏa thuận bảomật thông tin,
nếu các bên thỏa thuận trong HĐLĐ
(hoặc dưới hình thức khác không độc
lập với HĐLĐ) thì thỏa thuận này sẽ
không có hiệu lực. Bởi Hiến pháp
2013 và BLLĐ 2019 bảo vệ quyền
làm việc của NLĐ nói riêng và của
các cá nhân nói chung.
Tức là nội dung camkết không làm
việc cho NSDLĐ khác chỉ xét trong
trường hợp NSDLĐ đã lựa chọn xác
lập, thực hiện và chấmdứt theo pháp
luật dân sự và độc lập với quan hệ lao
động cá nhân.
Căn cứ xác định đối thủ
cạnh tranh
Nói về giới hạn của thỏa thuận hay
hợp đồng về không cạnh tranh (cam
kết không làmviệc chođối thủ, ngành
nghề tương tự), ThSYên cho biết nó
bao gồmgiới hạn về thời gian và giới
hạn về không gian.
Để xác định giới hạn như thế nào
là đúng phải dựa vào pháp luật dân
sự, cụ thể các nguyên tắc cơ bản tại
Điều 3 BLDS 2015. Do đó, việc xác
định hiệu lực của NDA trong một
khoảng thời gian nhất định không
được làm cho đối thủ cạnh tranh hay
chỉ cần công ty có ngành nghề tương
tự hoàn toàn phụ thuộc vào sự thỏa
thuận hợp pháp của các bên.
Còn việc xác định như thế nào là
đối thủ cạnh tranh, tiêu chí xác định
sẽ dựa vào các luật khác nhưpháp luật
về cạnh tranh, quy định nội bộ của
NSDLĐ, đặc biệt là bộ quy tắc ứng
xử của doanh nghiệp. Người xác định
chính là các chủ thể có thẩm quyền
giải quyết tranh chấp về NDA giữa
các bên (tòa án hoặc trọng tài thương
mại, tùy theo thỏa thuận của các bên).
Nói thêm, ThSYên cho rằng từÁn
lệ 69 có thể thấyNLĐnên thỏa thuận
thẩmquyềngiải quyết tranh chấp theo
BLLĐ 2019. Bởi với nguyên tắc cơ
bản của pháp luật lao độngViệt Nam
bảo vệ NLĐ thì NLĐ sẽ có nhiều cơ
hội thắng hơn trong các tranh chấp
liên quan về NDA.
Ngược lại, với NSDLĐ, lựa chọn
các phương thức giải quyết tranh chấp
liên quan về NDAngoài BLLĐ, đặc
biệt là trọng tài là lựa chọn hữu hiệu
nhất đến thời điểmhiệnnay. Cách tiếp
cận này sẽ giúp họ tham gia vụ việc
chỉ dựa trên các nguyên tắc chung
của BLDS 2015.
Còn theo ông Phan Thanh Tuấn
(chuyên viên pháp chế một doanh
nghiệp tại TP.HCM), ông cũng cho
rằng cần đặt ra giới hạn về thời gian
và không gian của thỏa thuận không
cạnh tranh để tránh sự áp đặt của
NSDLĐ lên NLĐ.
Cạnh đó, theo ông Tuấn, mặc dù
BLLĐ có quy định về việc bảo vệ
bí mật kinh doanh nhưng vẫn không
quy định thỏa thuận không cạnh tranh
trong quan hệ lao động có hợp pháp
hay không. Đây là điều sắp tới cần
được làm rõ hơn.•
