6
Tiêu điểm
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Tư 8-5-2024
Mới đây, TAND TP.HCM đã tống đạt bản án sơ thẩm vụ
án lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản cho ba cha con
ông Trần Quí Thanh.
Bản án tuyên phạt ông Trần Quí Thanh tám năm tù,
Trần Uyên Phương bốn năm tù, Trần Ngọc Bích ba năm tù
nhưng cho hưởng án treo cùng về tội lạm dụng tín nhiệm
chiếm đoạt tài sản.
Đối với số tiền 183 tỉ đồng mà vợ ông Trần Quí Thanh
nộp khắc phục hậu quả trong quá trình điều tra, HĐXX xét
thấy ông Thanh và hai con gái không phải chịu trách nhiệm
bồi thường dân sự nên tuyên trả lại số tiền này.
HĐXX nhận định về bản chất của vụ án, cha con ông
Trần Quí Thanh thực hiện giao dịch dân sự về vay tiền đối
với bốn bị hại là không trái pháp luật.
Tuy nhiên, để đảm bảo việc vay tiền và lãi phát sinh, các
bị cáo đã thỏa thuận ký kết hợp đồng chuyển nhượng tài
sản, đây là các hợp đồng giả tạo, trái pháp luật.
Sau khi nhận được các quyền tài sản từ bị hại (người vay
tiền), các bị cáo nảy sinh ý định chiếm đoạt nên đã dùng
thủ đoạn gian dối, nại ra lý do để từ chối thanh toán làm
cho bên vay không thể nhận lại tài sản.
HĐXX xác định các bị cáo đã chiếm đoạt của bốn bị hại
là bà Đặng Thị Kim Oanh, ông Nguyễn Văn Chung, ông
Lâm Sơn Hoàng và ông Nguyễn Huy Đông tổng số tiền
1.048 tỉ đồng.
Các giao dịch vay tiền bằng thỏa thuận miệng giữa các bị
hại với phía ông Thanh được giải quyết theo BLDS về vay
tài sản và ghi nhận các thỏa thuận không trái với quy định
pháp luật của các bị hại và các bị cáo tại phiên tòa.
Tại phiên tòa, các bị cáo đã thừa nhận về số tiền vốn và
lãi đôi bên giao dịch theo trình bày của bốn bị hại là đúng.
Ông Trần Quí Thanh cũng đồng ý với đề nghị của bốn bị
hại về việc trả lại tiền cho vay và hủy các hợp đồng chuyển
nhượng mà các bị cáo đã ký với các bị hại trước đó.
SONG MAI
Chỉ giữ lại
hìnhphạt tù
sẽhạnchế tác
động tiêucực
Người chưa thành niên phạm tội chỉ nên
bị áp dụngmột loại hình phạt là tù có thời
hạn, trường hợp không áp dụng phạt tù
thì áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.
Góp ý Luật Tư pháp
người chưa thành niên - Bài 2
THSNGUYỄNĐỨCPHƯỚC,
CHÁNHÁNTANDQUẬNBÌNHTÂN,
TP.HCM
N
gười chưa thành niên (NCTN)
là đối tượng dễ bị tổn thương
do chưa có sự phát triển đầy
đủ về thể chất cũng như nhận thức.
Do vậy, quyết định hình phạt được
áp dụng đối với NCTN phạm tội là
một nội dung cần được nghiên cứu
thận trọng sao cho vừa bảo đảmđược
tính công minh của pháp luật, vừa
bảo đảm được quyền lợi của NCTN
trong hoạt động tư pháp.
Tránh những tác động
tiêu cực
Nhằm giúp NCTN phạm tội tránh
được những tác động tiêu cực do
các thủ tục tư pháp hình sự truyền
thống mang lại, tôi kiến nghị chỉ bị
áp dụng một loại hình phạt là tù có
thời hạn (bãi bỏ ba hình phạt cảnh
cáo, phạt tiền và cải tạo không giam
giữ); các trường hợp không phải áp
dụng hình phạt tù có thời hạn thì áp
dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.
NCTN có đặc thù là chủ thể có
sự phát triển chưa đầy đủ, toàn diện
về thể chất và nhận thức. Đây là
những chủ thể cần phải được quan
tâm, bảo vệ.
Do đó, áp dụng các hình phạtmang
tính trừng phạt như cảnh cáo, phạt
Hình phạt mang tính
trừng phạt như cảnh
cáo, cải tạo không giam
giữ… với những hành vi
chưa đến mức phải cách
ly khỏi xã hội trên thực
tế không đem lại nhiều
hiệu quả trong việc giáo
dục người chưa thành
niên phạm tội.
Hình phạt
ít nghiêm khắc nhất
Hình phạt cảnh cáo, phạt tiền hay
cải tạo không giam giữ có đặc điểm
chung là không tước đi sự tự do thân
thể của người phạm tội. Tùy vào tính
chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội
của hành vi phạm tội, NCTN phạm
tội phải gánh chịu những hình phạt
tương thích.
Trong đó, cảnh cáo là hình phạt ít
nghiêmkhắcnhất.TheoĐiều34BLHS,
cảnh cáo được áp dụng đối với người
phạm tội ít nghiêm trọng và có nhiều
tình tiết giảm nhẹ nhưng chưa đến
mức miễn hình phạt.
Khác với ba hình phạt còn lại, nhà
làm luật không dành một điều luật
riêng khi bàn về hình phạt đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội đối với
loại hình phạt cảnh cáo. Như vậy,
đối với loại hình phạt này, quy định
chung về hình phạt trong BLHS cũng
được áp dụng đối với người dưới 18
tuổi phạm tội.
Cơ chế riêng điều chỉnh về hình phạt
Theo khoản 3 Điều 40 Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em năm
1989 thì các quốc gia thành viên phải tìm cách thúc đẩy việc thiết lập
những đạo luật, thủ tục, các cơ quan và thể chế áp dụng riêng cho những
trẻ embị tình nghi, bị cáo buộc hay bị xác nhận là đã vi phạm luật hình sự.
Cụ thể là: Xác định độ tuổi tối thiểu mà dưới độ tuổi đó trẻ em sẽ được
coi là không có khả năng vi phạm luật hình sự. Bất kỳ khi nào thấy thích
hợp và cần thiết, cần đề ra các biện pháp xử lý những trẻ emvi phạmpháp
luật hình sựmà không phải sử dụng đến thủ tục tư pháp, miễn là các quyền
con người và những bảo vệ pháp lý được tôn trọng đầy đủ.
Cần lưu ý rằng trong phạm vi công ước, trẻ em có nghĩa là bất kỳ người
nào dưới 18 tuổi, trừ trường hợp pháp luật có thể được áp dụng với trẻ
em đó có quy định tuổi thành niên sớm hơn (Điều 1).
Việc ghi nhận xử lý chuyển hướng NCTN phạm tội phù hợp với tinh
thần mà công ước đề ra. Việt Nam là thành viên của công ước nên việc
chú trọng đến việc ghi nhận cơ chế riêng điều chỉnh về hình phạt đối với
NCTN phạm tội là điều có tính tất yếu.
Hầu hết người chưa thành niên khi thamgia vào quy trình tố tụng tư pháp hình sự phức tạp đều cảmthấy lo sợ,
dễ bị tổn thương, bị tác động tiêu cực. Ảnhminh họa: ANBÌNH
Vợ ôngTrầnQuí Thanhđược tòa trả lại 183 tỉ đồng
Ông
TrầnQuí
Thanh.
Ảnh:
THUẬN
VĂN
tiền, cải tạo không giam giữ đối với
những hành vi chưa đến mức phải
cách ly họ khỏi xã hội sẽ gây ảnh
hưởng không nhỏ đến tâm lý của
trẻ, đồng thời không đem lại nhiều
giá trị trong việc giáo dục nhóm
đối tượng này.
Song song đó, nhiều nghiên cứu
cho thấy hầu hết NCTNkhi thamgia
vào quy trình tố tụng tư pháp hình
sự phức tạp đều cảm thấy lo sợ, dễ
bị tổn thương, bị tác động tiêu cực.
Vì lẽ đó, ghi nhận cơ chế xử lý
đặc thù đối với nhóm chủ thể này
sẽ góp phần bảo vệ tốt hơn quyền
lợi của họ, thể hiện rõ nguyên tắc
nhân đạo của pháp luật hình sự cũng
như tạo cơ sở cho nhóm đối tượng
này thay đổi nhận thức và trở thành
công dân có ích cho xã hội.
Đặc biệt, những hành vi phạm
tội của họ chưa đến mức phải chịu
hình phạt tù có thời hạn, tức là họ
chỉ bị phạt cảnh cáo, phạt tiền hay
cải tạo không giam giữ - những hình
phạt không tước đi sự tự do thân thể
của người dưới 18 tuổi phạm tội.
Dù pháp luật có quy định người từ
đủ 15 tuổi đã có khả năng lao động
tạo thu nhập và cũng có quyền có
tài sản riêng. Tuy nhiên, phần lớn
người trong độ tuổi này đang trong
độ tuổi học tập, khả năng tạo thu
nhập chưa cao.
Bởi vì sự giới hạn về công việc
khi tham gia vào quan hệ lao động
cũng như trình độ văn hóa, chuyên
môn và điều kiện về sức khỏe của
nhómchủ thể này còn nhiều hạn chế.
Do đó, việc áp dụng hình phạt tiền
cũng chưa thực sự khả thi.
Áp dụng biện pháp xử lý
nằm ngoài thủ tục tố tụng
Xử lý chuyển hướng đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội theo quy
định của BLHS năm 2015 vẫn còn
những hạn chế cả trong quy định
và thực tiễn áp dụng nên cần tiếp
tục nghiên cứu để nâng cao hiệu
quả của chế định này.
Do đó, việc ghi nhận một đạo luật
riêng điều chỉnh vấn đề này bằng
những quy định riêng biệt, đặc thù
là giải pháp pháp lý phù hợp trong
bối cảnh hiện nay.
Kinh nghiệmnước ngoài cho thấy
hệ thống pháp luật về tư phápNCTN
của nhiều quốc gia trên thế giới từ
lâu đã có quy định cụ thể về xử lý
chuyển hướng đối với NCTN phạm
tội trong các luật riêng về tư pháp
NCTN. Ví dụ như Luật Xây dựng
hệ thống tư pháp và phúc lợi NCTN
của nước Cộng hòa Philippines,
Bộ luật Tư pháp thanh thiếu niên
Kosovo…
Cạnh đó, pháp luật Canada, bang
Georgia (Mỹ) và pháp luật Cộng hòa
Liên bang Đức cũng đã có các quy
định đa dạng, phong phú về xử lý
chuyển hướng đối với NCTN phạm
tội. Và cả ba quốc gia này đã đạt
được những thành công nhất định
trong thực tiễn xử lýNCTNphạmtội.
Như vậy, để phù hợp với các chuẩn
mực quốc tế cũng như đưa hệ thống
tư pháp NCTN tại Việt Nam gần
gũi, tiệm cận với pháp luật của các
nước trên thế giới, việc ghi nhận cụ
thể, rõ nét việc xử lý chuyển hướng
NCTN phạm tội nói riêng và việc
xây dựng Luật Tư pháp NCTN là
việc làm cần thiết.•
