4
Thời sự -
ThứBa24-9-2024
ĐỖTHIỆN
K
ết luận của Ủy ban Kiểm tra
Trung ương trong nhiều vụ
án tham nhũng nhấn đi nhấn
lại cụm từ “vi phạm, khuyết điểm
nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến uy
tín của tổ chức Đảng…”. Gần đây
là các vụ kit test Việt Á, chuyến bay
giải cứu, Hậu “pháo”, Vạn Thịnh
Phát, Công ty Xuyên Việt Oil…
Một trong những điểm đáng chú ý
là sự bất thường, nạn “thân hữu”,
“sân sau” trong mối quan hệ giữa
quan chức với doanh nghiệp (DN).
Hoàn cảnh sinh ra nạn
“thân hữu”…
TS Nguyễn Xuân Trường, Vụ
trưởng Vụ Địa phương I, Ban Nội
chính Trung ương, trong ấn phẩm
“
Hỏi - đáp
về phòng, chống tham
nhũng, tiêu cực ở Việt Nam
”, lý
giải: Quan hệ thân hữu giữa DN và
chính quyền là sự kết hợp nhằm tạo
các điều kiện ưu đãi, cách cư xử
thiên vị của chính quyền trong việc
cung cấp tài chính, giấy phép, các
khoản miễn, giảm thuế và các hình
thức can thiệp khác theo hướng có
lợi cho DN.
Nhìn lại hồ sơ các vụ án tham
nhũng, không khó để nhìn ra tính
phổ biến của nạn “thân hữu” trong
một số lĩnh vực như quản lý và sử
dụng đất đai, xây dựng, đấu thầu,
tài chính - ngân hàng, quản lý và sử
dụng tài nguyên, khoáng sản. Tình
trạng này dù được Đảng, Nhà nước
quyết tâm xử lý bằng nhiều giải pháp
đúng hướng, trên tinh thần “không
có vùng cấm, không có ngoại lệ,
bất kể người đó là ai, không chịu
sức ép của bất kỳ cá nhân nào”, thế
nhưng nhìn chung vẫn còn nghiêm
đã chỉ ra rằng: Quá trình đổi mới ở
Việt Nam (VN) đã khởi xướng nền
kinh tế hàng hóa nhiều thành phần,
vận hành theo cơ chế thị trường có
sự quản lý của Nhà nước. Bên cạnh
những lợi ích to lớn mà nền kinh tế
thị trường mang lại, VN cũng đối
mặt với một thách thức lớn, đó là
những cú “bắt tay” đậmmàu sắc tiêu
cực giữa một số quan chức và DN.
Với công cụ pháp luật trong tay,
đã có những cán bộ, công chức thiết
lập mối quan hệ trên xuống rất rõ
hoạt động, tăng hơn ba lần sau 12
năm. Trong khi đó, tính đến hết năm
2021, VN có trên 230.000 công chức
của các cơ quan Trung ương (chưa
tính Bộ Quốc phòng, Bộ Công an)
và địa phương.
Những con số này cho thấy để có
một môi trường kinh tế đa thành phần
năng động, hệ thống cán bộ, công
chức phải nỗ lực để xây dựng, phổ
biến hệ thống pháp luật đầy đủ, minh
bạch, công bằng; đồng hành, hỗ trợ,
gỡ vướng khó khăn; tạo ra hệ sinh
thái đầu tư hấp dẫn. Đó là xu thế chủ
đạo mà Đảng, Nhà nước theo đuổi.
Thế nhưng trong số hàng trăm
ngàn DN cạnh tranh quyết liệt các
nguồn lực hữu hạn (như đất đai, tài
nguyên, năng lượng, nguồn vốn,
thông tin…), xuất hiện một số đơn
vị kết nối với một bộ phận cán bộ,
Những quan hệ…
trọng, diễn biến phức tạp, trong đó
có những sai phạm lớn, gây hậu quả
đặc biệt nghiêm trọng.
Có nhiều quan điểm giải thích cho
sự xuất hiện của nạn “thân hữu”.
Hơn 10 năm trước, trong ấn phẩm
“
Một số giải pháp nhằm hạn chế
mối quan hệ không bình thường giữa
một bộ phận cán bộ, đảng viên có
chức, có quyền với các DN để trục
lợi ở nước ta
” - TS Lê Hồng Liêm,
nguyên PhóChủ nhiệmỦy banKiểm
tra Trung ương, cùng các cộng sự
ràng và đầy quyền lực với DN, tác
động lớn đến sự phát triển của DN.
Còn các DN nếu muốn tiếp cận các
nguồn lực để phát triển, phải có sự
năng động nhất định trong việc thiết
lập các mối quan hệ xã hội, trong đó
có quan hệ với quan chức. Hệ quả là
một số hiện tượng tiêu cực nảy sinh,
như “lợi ích tương quan”, “đi đêm”,
“bí mật”, “lót tay”...
Một số chuyên gia kinh tế cũng
cho rằng một trong những lý do
làm nảy sinh mối “thân hữu” giữa
quan chức với DN là tác động không
mong muốn của quá trình phát triển
nền kinh tế thị trường. DN và một
bộ phận công chức có quyền lực bắt
tay nhau để thuận lợi tiếp cận các
dự án với nhiều điều kiện ưu đãi về
chi phí, giá cả, nguồn lực. Thậm chí
các nhóm thân hữu còn tìm cách tác
động và làm méo mó quá trình xây
dựng, ban hành và thực hiện chính
sách như cơ chế tiếp cận vốn, đất
đai, điều kiện sản xuất, kinh doanh,
xuất - nhập khẩu…
… Nhưng cái chính là suy
thoái đạo đức
Việc quản lý quan hệ giữa cán bộ,
công chức với DN là không hề dễ
dàng. Tính đến hết năm 2022, tại
VN có đến gần 896.000 DN đang
Với công cụ pháp luật
trong tay, đã có những
cán bộ, công chức thiết
lập mối quan hệ trên
xuống rất rõ ràng và
đầy quyền lực với doanh
nghiệp, tác động lớn
đến sự phát triển của
doanh nghiệp.
Các đại án thamnhũng thời gian qua khiến dư luận bàng hoàng, phẫn nộ lẫn đau đớn.
LTS:
Đầu tháng 9-2024, tại phiên
họp toàn thể lần thứ 14 của Ủy
ban Tư pháp của Quốc hội, khi
nhận xét báo cáo của Chính phủ
về công tác phòng, chống tham
nhũng năm 2024, các đại biểu
cho rằng công tác phòng, chống
tham nhũng, tiêu cực thời gian
qua tiếp tục được đẩy mạnh, có
bước tiến mới, quyết liệt và hiệu
quả hơn... Tuy nhiên, tình trạng
tham nhũng, tiêu cực trên một số
lĩnh vực đến nay vẫn còn nghiêm
trọng, diễn biến phức tạp, gây hậu
quả đặc biệt nghiêm trọng, đặc
Xóa nạn “thân
hữu” giữa
quan chức và
doanh nghiệp
- Bài 1
Ngoài việc đề cập đến yếu tố khách quan là hệ thống
pháp luật, thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa chưa hoàn thiện, lại thiếu công khai, minh
bạch, còn kẽ hở dễ bị lợi dụng khiến nảy sinh các quan
hệ không bình thường giữa một số DN và một bộ phận
cán bộ, công chức, nhóm tác giả TS Lê Hồng Liêm trong
ấn phẩm “
Một số giải pháp nhằm hạn chế mối quan hệ
không bình thường giữa một bộ phận cán bộ, đảng viên
có chức, có quyền với các DN để trục lợi ở nước ta”
cũng đề
cập đến những nhóm cơ sở phổ biến khác.
Điển hình, hiện vẫn còn tồn tại một bộ phận cán bộ,
đảng viên “đục nước béo cò”, lợi dụng chức vụ, quyền
hạn được giao để tìmcách trục lợi từ DN đang hoạt động
trên địa bàn do mình quản lý. Mặt khác, đâu đó vẫn còn
sự chủ động thỏa thuận ngầm, bất thành văn, “đôi bên
cùng có lợi” giữa cán bộ và DN.
Ở góc nhìn khác, nhóm tác giả cho rằng quan hệ thân
hữu có thể nảy sinh từ tâm lý, quan niệm“một người làm
quan, cả họ được nhờ”.Theo đó, gia đình, người thân, bạn
bè của cán bộ, công chức sẽ mở công ty “sân sau”, thụ
hưởng sự thiên vị từ “người nhà làm quan”. Hay ở khía
cạnh khác, “sự bảo lãnh, giới thiệu của cấp trên” cũng
là cơ sở xảy ra tiêu cực, điển hình là “DN có quan hệ với
cấpTrung ương và thông qua tác động, giới thiệu DN với
lãnh đạo địa phương”.
Chưa hết, chủ nghĩa thân hữu cũng có thể xảy ra
thông qua “trung gian chuyên môi giới cho các DN
quan hệ với cán bộ, đảng viên có chức, có quyền” để
tìm cách trục lợi cho cả ba bên. Thậm chí, sự thân hữu
đôi khi phức tạp, tinh vi hơn thông qua các mối quan
hệ xã hội giữa quan chức và doanh nghiệp, như “mời
đi du lịch nước ngoài, tặng thẻ chơi golf, tài trợ cho
con cái đi du học”, từ đó DN có thể “đổi lấy” những lợi
ích khác của DN.
Những cơ sở tạo sự thân hữu giữa DN và cán bộ, công chức
