4
Thời sự -
ThứNăm26-9-2024
ĐỖTHIỆN
T
rao đổi với
Pháp Luật
TP.HCM
, TS Vũ Trung
Kiên, Phó Trưởng khoa
Xây dựng Đảng, Học viện
Chính trị khu vực II - Học
viện Chính trị quốc gia Hồ
Chí Minh và TS Nguyễn Hữu
Nguyên, Hội Quy hoạch phát
triển đô thị TP.HCM, đều xác
định rằng: Việc kiểm soát đạo
đức, sự tham lam của con
người là không hề dễ dàng,
trong khi đó việc thực thi
pháp luật về phòng, chống
tham nhũng cũng còn nhiều
hạn chế đòi hỏi nhiều giải
pháp quan trọng để giải quyết.
Công cụ trị tham
nhũng phải đủ mạnh
. Phóng viên
:
Thưa TS
Nguyễn Hữu Nguyên, ông
nhận xét như thế nào về diễn
biến của nạn thamnhũng trong
hơn 10 năm qua?
+
TS
NguyễnHữuNguyên
:
Hơn 10 năm trước, tôi có tham
gia vào đề tài nghiên cứu về
phòng, chống các mối quan hệ
không bình thường giữamột số
đảng viên, cán bộ có chức, có
quyền với doanh nghiệp (DN),
trong đó có thảo luận rất nhiều
về việc nhận diện cácmối quan
hệ thân hữu, lợi ích nhóm.
Nhìn lại hơn một thập niên
qua, đặc biệt là với các đại án
vụ đại án là tín hiệu mừng
hơn là lo, tức là chúng ta đã
có đủ công cụ, nguồn lực để
có thể nhận biết nhanh hơn,
chính xác hơn các hành vi
tham nhũng, tiêu cực. Hơn
nữa, nếu trước đây chúng ta
chống tham nhũng chủ yếu ở
khu vực công thì giờ được mở
rộng ra tư nhân; chống tham
nhũng trước đây phần nhiều
ở cán bộ địa phương thì giờ
không có vùng cấm, xử lý cả
cán bộ cấp cao diệnTrungương
quản lý và đặc biệt là không
còn khái niệm “hạ cánh an
trong số đó có sự câu kết “trong
ngoài”, tức là giữa cán bộ trong
bộ máy công quyền, trong hệ
thống chính trị với các doanh
nghiệp, cá nhân bên ngoài để
trục lợi gây thất thoát lớn tài
sản của Nhà nước và nhân dân.
Có thể nói nguyên nhân đầu
tiên là “lòng tham”.
Hai là một bộ phận cán bộ,
đảng viên, nhất là những người
có chức, có quyền đã thiếu tu
dưỡng và rèn luyện, thậm chí
là suy thoái về tư tưởng chính
trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa”. Chúng
ta đều biết rằng kỷ luật của
Đảng và pháp luật của Nhà
nước dù nghiêmminh đến đâu
cũng chỉ để răn đe, trừng phạt
cái sai. Đã là đảng viên, cán
bộ thì mỗi người còn phải có
ý thức, có năng lực phân biệt
đúng sai, tốt xấu, thiện ác để
từ đó kiểm soát lòng tham.
“Bài toán” cơ chế
gần đây, nếu chỉ xét ở góc độ
hiện tượng, tôi thấy số lượng,
mức độ, quy mô của vấn đề
tham nhũng dường như tăng
lên so với trước, thậm chí có
những vụ án tham nhũng lớn
mà thế giới cũng biết. Thế
nhưng nếu chúng ta nhìn vào
bản chất thì không khó lý giải
vì quy mô nền kinh tế Việt
Nam đã lớn hơn rất nhiều so
với trước đây nên lợi ích cũng
lớn và thamnhũng cũng vì vậy
mở rộng quy mô hơn.
Tôi nghĩ việc các cơ quan
chức năng phát hiện ra nhiều
toàn” nữa, mà đã làm sai thì
có nghỉ hưu rồi cũng có thể bị
xử lý theo pháp luật.
. Thưa TS Vũ Trung Kiên, có
rất nhiềunguyênnhânđượcđưa
ra khi nhắc đến tham nhũng
trong quan hệ giữa quan chức
và DN, theo ông, đâu là vấn đề
mang tính chi phối lớn nhất?
+
TS
VũTrungKiên
: Đúng
là Đảng và Nhà nước ta thời
gian qua đã nhận thức, xác định
ngày càng rõ hơn, đầy đủ hơn
các nguyên nhân dẫn đến tham
nhũng, tiêu cực nênđã banhành
nhiều chỉ thị, nghị quyết, cơchế,
chính sách đồng bộ với những
giải phápcụ thểđểphòng, chống
thamnhũng, tiêu cực. Trong số
các chủ trương, chính sách về
phòng, chống thamnhũng, tiêu
cực thì vấn đề được quan tâm
lớn là chống nạn “thân hữu” và
“lợi ích nhóm”.
Vì sao như vậy? Theo dõi
các vụ án lớn vừa qua, không
khó để nhận ra rằng đa phần
Việc các cơ quan
chức năng phát hiện
ra nhiều vụ đại án là
tín hiệu mừng hơn
là lo, tức là chúng
ta đã có đủ công cụ,
nguồn lực để có thể
nhận biết nhanh
hơn, chính xác hơn
các hành vi tham
nhũng, tiêu cực.
Xóa nạn “thân
hữu” giữa
quan chức và
doanh nghiệp
- Bài 3
Theo báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp
tỉnh năm2023 (PCI) của Liên đoànThươngmại
vàCôngnghiệpViệt Nam(VCCI), giai đoạn2019
đến nay, tình trạng nhũng nhiễu của cán bộ,
công chức, viên chức có xu hướng tăng. Trong
khi năm 2019-2020, có 54,1% số DN được hỏi
thừa nhận vẫn còn tình trạng nhũng nhiễu của
cán bộ, công chức, viên chức khi giải quyết
các thủ tục cho DN; con số này tăng lên mức
57,43% vào năm 2021 và tăng mạnh lên mức
71,7%vào năm2022. Năm2023, chỉ số này chỉ
giảm nhẹ, vẫn ở mức gần 70%.
Những chỉ số trên cho thấy tình trạngnhũng
nhiễu DN vẫn còn khá phổ biến. Một trong
những lý do khiến tình trạng này còn tồn tại đó
là công chức, lãnh đạo nắmquyền hành trong
tay có thể lợi dụng những kẽ hở hoặc sự chồng
chéo về pháp luật để tìm cách trục lợi. Không
ít quan điểm thừa nhận rằng khoảng cách từ
chính sách, luật pháp đến thực tiễn - trong
một số trường hợp - vẫn còn xa. Nhiều chính
sách vẫn còn chưa rõ ràng, chồng chéo nhau,
thiếu nhất quán, khả thi, hợp lý nên DN xảy ra
lúng túng, thậm chí người thực thi pháp luật
cũng băn khoăn.
Hay như nhiều trường hợp khi luật được
ban hành thì công chức, DN vẫn phải chờ ra
nghị định, thông tư để biết cách thực hiện. Cơ
quan này muốn ra hướng dẫn nhiều khi cũng
phải chờ bộ, ngành khác trao đổi, thống nhất,
có khi phải hỏi ý kiến, xin chỉ đạo lòng vòng
nhiều nơi. Cùng một vấn đề nhưng nhiều cơ
quan cùng lúc chịu trách nhiệmvà nắmquyền,
trong khi phân vai, phân trách nhiệm, chế tài
vẫn còn chưa thật sự rõ ràng.
Dù Việt Nam đang đẩy mạnh cải cách thủ
tục hành chính, tìm cách gỡ rối cho nhiều quy
định pháp luật nhưng thực tế nói trên vẫn còn
nhiều, vô tình tạo ranhững“cơhội”chocác công
chức lẫn DN có thể “bắt tay” tìm kiếm lợi ích.
Hệ thống pháp luật rõ ràng sẽ hạn chế được nạn “thân hữu”
Công tác phòng, chống thamnhũng được triển khai quyết liệt trong hơn 10 nămqua
nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức phía trước.
Thứba,theotôi,làdophápluật
trước đây vẫn chưa đủ nghiêm
minh. Gần đây, các quy định
của Đảng, pháp luật của Nhà
nước đã đồng bộ, hoàn thiện,
nghiêmminh hơn với tinh thần
“không còn vùng cấm, không
có ngoại lệ dù đó là ai”, cũng
không còn chuyện “hạ cánh an
toàn” nênđã gópphần lôi ra ánh
sáng nhiều vụ việc thamnhũng,
tiêu cực lớn. Tuy nhiên, tôi vẫn
cho rằng quy định của Đảng,
pháp luật của Nhà nước, nhất
là khâu thực thi phải nghiêm
minh hơn nữa. Phải hướng tới
việc là không cán bộ nào dám
nghĩ rằng khi họ làm sai, họ
xin nghỉ việc là xong.
Thách thức trong
công tác cán bộ
. Việc phòng, chống các mối
quan hệ bất chính giữa quan
chức với DN gặp những khó
khăn, thách thức nào, thưa
hai chuyên gia?
+
TS
NguyễnHữuNguyên
:
Đảng viên, cán bộ có chức, có
quyền thì cũng là con người,
vì vậy trong mỗi cá nhân đều
có “hệ số đạo đức” nhưngmức
độ cao thấp khác nhau. Khó
khăn lớn nhất trong phòng,
chống tham nhũng hiện nay
là làm sao tạo được một bộ
lọc hiệu quả trong công tác
cán bộ, không để những cá
nhân có hệ số đạo đức thấp,
